سیده زهرا عباسی-همشهری آنلاین:
تصاویر شادی پسربچه‌ای در هورالعظیم دست‌به‌دست می‌چرخد؛ با وجود قطعی آزاردهنده اینترنت در ساعت‌هایی از روز هشتگ «خبر_خوب_خوزستان» زیر عکس ترند شده، اما فقط برای چند ساعت و دوباره «خوزستان_تشنه_است»، «کارون_جان_ماست» و «نه_به_انتقال_آب_کارون» جای آن را می‌گیرد.
عامل کم آبی اشتباه انسانی است
هر آدم منصفی می‌تواند دریابد که مشکل آب در خوزستان چند وجهی و پیچیده است. همه ما می‌دانیم که مصرف‌کننده اصلی آب در ایران بخش کشاورزی است و حتی میزان انتقال آب از خوزستان به شهرهای دیگر آن‌قدر نیست که کل مشکل کم‌آبی را به آن مربوط کنیم. اگر مردم خوزستان در میان این همه علت -و مهم‌تر از همه خشکسالی غیرمتعارف امسال- هدف خود را جلوگیری از انتقال آب اعلام می‌کنند، نشان‌دهنده تبیین نشدن درست موضوع طی سال‌های متمادی توسط نهادهای مسئول و نیز نقصان جدی در سایر طرح‌های مدیریت آب است. با این حال این گزارش حرف مردم معترض خوزستان است.
بگذارند آب راهش را بیاید
هوا گرم و شرجی است. اغلب روزها دمای هوا به بالای ۵۰ درجه می‌رسد. تعطیلات عید قربان و گرمای هوا دست به‌دست هم داده‌اند تا اهواز روزها را در سکوت سپری کند. سعید از ساکنان کوی علوی می‌گوید که این منطقه و لشکرآباد در ساعت‌های شب میزبان جوانانی است که از کم‌آبی، خشکسالی، محرومیت، بیکاری و تبعیض به ستوه آمده‌اند: «ما چیز زیادی نمی‌خواهیم. حداقل کاری که می‌توانند برایمان بکنند این است که طرح‌های انتقال آب را متوقف کنند، آب مثل همیشه راهش را برود، خودمان زندگی‌مان را می‌سازیم.»
عکس‌های هور را باور نکنید
ساهره هم مثل سعید فکر می‌کند. او می‌گوید که آب باید راه خودش را برود، اما نه این باریکه آبی که در روزهای اخیر و بعد از اعتراض مردم برای هور باز شده: «عکس‌های هور را باور نکنید. همه آبی که به هور رسیده تا زانوی پسربچه‌ای است که در عکس دیده می‌شود. می‌دانید هور به قدری آب داشت که گاهی فردی در آن غرق می‌شد. گاومیش‌ها باید تا گردن در آب فرو بروند؛ نه اینکه یک باریکه آب که بوی لجن می‌دهد را باز کنند و بگویند آب به هور رسید. آبی که در کارون هم جاری است به هیچ کاری نمی‌آید.»
او تأکید می‌کند که مردم آب می‌خواهند تا کارون و کرخه زنده شوند و هور جان بگیرد و با چند عکس از هور نیمه‌جان نمی‌توان آنها را راضی کرد که سال‌های سختی را فراموش کنند و به خانه برگردند.
نه گندم ماند و نه شلتوک
در اهواز از اول هم جز کیفیت پایین آب آشامیدنی، مشکل خاصی نبود. اعتراض به کم‌آبی که شروع شد، پای فعالان محیط‌زیست اهوازی هم به تجمع‌ها باز شد تا حقابه شادگان و هورالعظیم و توقف طرح‌های انتقال آب را مطالبه کنند؛ جالب اینکه با شروع این اعتراض‌ها، قطعی برق کاهش یافت و حداقل مردم نگران خاموشی‌های وقت و بی‌وقت در اوج گرما نبودند. در روستاهای نزدیک اهواز اما اوضاع خوب نیست. دام و کشاورزی و زندگی روستایی‌ها آسیب دیده و حس مشترک مردم، افسوس به حال کارون است.
یکی از دهیاران شهرستان کارون در همسایگی اهواز توضیح می‌دهد: «بعد از سیل سال ۹۸ به کشاورزان خسارتی پرداخت نشد و به جای آن، اجازه دادند شلتوک بکاریم. کشاورزان خوشحال بودند که حداقل خسارت گندمزارهایشان با فروش برنج جبران می‌شود، اما امسال نه خبری از گندم است و نه شلتوک. شوری آب هم حجم و مرغوبیت محصول نخل‌هایمان را کاهش داده است.»
کریم از اهالی کارون هم می‌گوید که رود کارون به نخلستانش نزدیک است و به‌راحتی با موتور برق، آب به نخل‌ها می‌رسد، اما آب از بس آلوده و شور است که تشنگی را رفع نمی‌کند و رگه‌های نمک پای نخل‌ها پیداست.»
او هم مانند بسیاری از اهالی معتقد است، دلیل انتقال آب و خشکی کارون، مهاجرت اجباری خوزستانی‌ها و استخراج نفت با خیال راحت است، اما تأکید می‌کند: «ما کوچ نمی‌کنیم.»
نگرانیم
سمیه از روستای دیگری است. پسرهایش پابه‌پای اهالی به کم‌آبی اعتراض کرده‌اند و حالا شب‌ها خانه نمی‌آیند: «خیلی نگران پسرهایم هستم. مگر حرف‌شان چیست؟ می‌گویند حق‌مان را از کارون بدهید. حالا که همه‌جا پر از نیروهای امنیتی است، بچه‌هایم می‌ترسند شاید بازداشت شوند. چه می‌دانیم. همه‌چیز درهم گره خورده است؛ اعتراض‌هایی که مسالمت‌آمیز برگزار می‌شد، تبدیل شده به بحران.»
یکی از شیوخ عشایر عرب اهواز هم نگرانی شبیه به سمیه دارد. با اینکه در همه روزهای گذشته سعی در آرام کردن اوضاع داشته، اما می‌گوید: «اگر بخواهیم صحبت کنیم باید درد مردم را بگوییم که به مذاق مسئولان خوش نمی‌آید و با ما برخورد می‌کنند. شما راضی می‌شوید؟ خودمان یا بچه‌هایمان به دردسر می‌افتند.»
اعتراض مردم فقط خشکی هور نبود
آنچه ساهره، سمیه، کریم یا سعید می‌گویند حرف اهالی هویزه هم هست. گرچه در هویزه اوضاع نسبتا آرام‌تر است و دیگر خبری از اعتراض‌های هفته پیش نیست، اما با همه اینها مردم هنوز معترض هستند. این را شیخ حسن برهانی، امام جمعه موقت شهرستان می‌گوید و تأکید می‌کند که آب در رودخانه جاری شده و به هور رسیده، روستاهایی هم که لوله‌کشی دارند، آبشان وصل شده، اما اعتراض مردم فقط هور نبود که حالا همه‌چیز تمام شود: «مهم‌ترین مطالبه مردم توقف طرح‌های انتقال آب است و مردم می‌گویند نباید آب به خارج از استان برود. حالا تبعیض و محرومیت هم ذیل موضوع آب مطرح می‌شود.»
او هم مانند بسیاری از اهالی معتقد است مسئولان باید همان روزهای اول به میان مردم می‌آمدند؛ هرچند این مردم دیگر اعتمادی به وعده‌ها ندارند.
مظاهرات السلمی
رستم سواری از اهالی هویزه به فیلمی اشاره می‌کند که زنی در آن به مأموران نیروی انتظامی می‌گوید که اعتراض‌ها مسالمت‌آمیز و به کم‌آبی است: «اعتراض مردم به تشنگی است. ما تشنه آب خوردن نیستیم؛ تشنه کارون، کرخه و هورالعظیم هستیم. تشنه آنچه داشتیم؛ آب کشاورزی و دام‌هایمان. ما با انتقال آب از پشت خنجر خوردیم. زندگی خودمان و بچه‌هایمان نابود شده است. فقط در رفیع ۲۵۰ گاومیش از تشنگی تلف شده‌اند. این زندگی ماست که از دست می‌رود. زمین‌های کشاورزی‌مان را با هزینه زیاد آماده کشت کردیم و حالا آبی هم برای کشاورزی نداریم.»
سواری تصریح می‌کند: «مسئولان همین الان هم به ما پشت کرده‌اند. می‌گویند شلتوک‌کاری عامل کم‌آبی است. ما اهالی رفیع بعد از اینکه از اسارت عراقی‌ها درآمدیم، در گتوند و اطراف آن ساکن شدیم و نخستین بار شلتوک‌کاری را از سال‌های ۷۲ شروع کردیم. بعد هم که به محل زندگی‌مان برگشتیم شلتوک می‌کاشتیم. شلتوک‌کاری برای امروز و دیروز نیست که بگویند عامل کم‌آبی است. عامل کم‌آبی اشتباه شماست.»
اعتراض به طرح‌های انتقال آب و خشکی تحمیل‌شده حالا از شهرهای خوزستان به چهارمحال و بختیاری و لرستان (سرچشمه‌های کارون، کرخه و دز) رسیده است. مردم این‌بار تأکید زیادی برای گرفتن حقشان دارند و معتقدند مسئولان برای جلب اعتماد مردم باید برای همیشه پروژه‌های انتقال آب از سرشاخه‌های کارون را کنار بگذارند، حقابه تالاب‌های شادگان و هورالعظیم را تامین و مشکل فاضلاب شهرهای خوزستان را حل کنند؛ حرف‌هایی که حداقل در یک دهه گذشته بارها تکرار، اما شنیده نشد و این بار هم گویا مسئولان میلی برای شنیدن بی‌واسطه آن ندارند. جلسات هیات اعزامی از سوی دولت به خوزستان پشت درهای بسته و مصوبه‌های تکراری که همه مشمول زمان می‌شوند هم نتوانسته اعتماد مردم را جلب کند.