به گزارش همشهری آنلاین به نقل از روزنامه همشهری، به فاصله کوتاهی پس از آغاز فرایند خروج نیروهای نظامی آمریکا از خاک افغانستان، جو بایدن از انتهای ماموریت نظامی نیروهای این کشور در خاک عراق تا پایان سال میلادی ۲۰۲۱ خبر داده است. او روز دوشنبه در جریان ملاقات با مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق در واشنگتن گفت: نقش نیروهای آمریکا در عراق از سال میلادی آینده به «آموزش و مبارزه با تروریسم» محدود می‌شود و دیگر ماموریت نظامی نخواهند داشت. این در حالی است که الکاظمی، پیش از ترک بغداد به مقصد واشنگتن گفته بود: عراق طی سال‌های گذشته به توانایی‌های تجهیزاتی و انسانی برای تامین امنیت خود دست یافته و دیگر برای مقابله با داعش نیازی به حمایت خارجی ندارد. با این حال، توافق خروج نظامیان آمریکا به‌طور گسترده مورداستقبال بخش عمده احزاب و جریانات سیاسی در عراق قرار گرفته است. دفتر الکاظمی ضمن تأیید جزئیات این توافق با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد: آمریکا تعهد داده به‌رغم خروج نیروهای نظامی این کشور به حمایت‌های اطلاعاتی و لجستیک خود از ارتش عراق ادامه دهد.
برهم صالح، رئیس‌جمهور عراق روز گذشته این توافق را «دستاوردی تاریخی برای امنیت و حاکمیت ملی کشور» توصیف کرد که به لطف تلاش‌های شخص نخست‌وزیر و سایر نیروهای ملی به‌دست آمده است. همچنین محمد الحلبوسی، رئیس پارلمان عراق نیز این توافق را «پیروزی دیپلماتیک برای تحقق منافع ملی» به شمار آورده است. در سطح نیروهای سیاسی، مقتدی صدر با انتشار متنی در صفحه توییتر خود نوشت: سرانجام موعد خروج نیروهای اشغالگر از خاک عراق فرارسید؛ این پیروزی نتیجه تلاش‌های آقای نخست‌وزیر و نیروهای مقاومت ملی است.
از سوی دیگر ائتلاف فتح (شاخه سیاسی حشد شعبی در پارلمان عراق) هم با صدور بیانیه‌ای ضمن تبریک به مردم این کشور اعلام کرد: مسئولین دولتی و نظامی باید پیگیری‌های لازم و مداوم برای اجرای کامل این توافق را در دستور کار خود قرار دهند. با وجود این، بخشی از گروه‌های وابسته به حشد شعبی که مواضع تندی در قبال حضور نیروهای آمریکایی در خاک عراق داشته و در چندین نوبت با آنها وارد درگیری‌های نظامی شده بودند تاکنون واکنش مثبتی به این توافق نشان نداده‌اند. برای مثال گروه‌هایی نظیر گردان‌های حزب‌الله، نجباء و یا عصائب اهل‌حق طی ۴۸ ساعت گذشته با صدور بیانیه‌های جداگانه ضمن اعلام بدبینی نسبت به اجرای تعهدات آمریکا، از باقی‌ماندن نیروهای این کشور در عراق تحت عناوین آموزشی و یا اطلاعاتی انتقاد کرده‌اند. فرماندهی مشترک این گروه‌ها پس از حملات اخیر جنگنده‌های آمریکایی به مواضع مقاومت در مرز عراق و سوریه وعده داده بود از نیروهای اشغالگر در هر نقطه‌ای از خاک عراق انتقام خواهد گرفت. این حملات با فرمان مستقیم جو بایدن علیه نیروهایی صورت گرفته بود که برای مقابله با حملات مقطعی هسته‌های زیرزمینی داعش در مناطق صحرایی، در مرز عراق و سوریه حضور داشتند.
پیش از این پارلمان عراق در جلسه‌ای فوری، مصوبه الزام‌آور برای اخراج نیروهای نظامی آمریکا از خاک عراق را به تصویب رسانده بود. این جلسه، به فاصله ۲۴ ساعت پس از ترور شهید سردار قاسم سلیمانی به همراه ابومهدی المهندس و برخی دیگر از فرماندهان مقاومت عراق در نزدیکی فرودگاه بغداد برگزار شد. اگرچه اعضای اهل سنت و کردها از مشارکت در این جلسه خودداری کرده بودند اما قطعنامه مذکور با دستیابی به حدنصاب قانونی اکثریت نمایندگان سرانجام به تصویب رسید. در عین حال سقوط دولت عبدالمهدی، تداوم بی‌دولتی و پس از آن، انتخاب مصطفی الکاظمی به‌عنوان نخست‌وزیر، اجرای قطعنامه موردنظر پارلمان برای خروج نیروهای آمریکایی را دست‌کم به‌مدت ۲سال به تعویق انداخت.
جزئیات توافق
در درجه اول باید توجه داشت این توافق به‌معنای خروج کامل نظامیان آمریکایی از عراق نیست چرا که در نهایت، بخشی از نیروهای این کشور تحت عناوین آموزشی، اطلاعاتی و یا مبارزه با تروریسم در پایگاه‌های عراق باقی‌می‌مانند. این مسئله مهم‌ترین علت نارضایتی گروه‌های وابسته به حشد شعبی از توافق الکاظمی-بایدن است. براساس اطلاعات موجود، واشنگتن و بغداد در جریان دومین دور از گفت‌وگوهای استرات‍ژیک میان دو کشور در اردیبهشت‌ماه سال‌جاری بر سر اصل خروج نظامیان آمریکایی از عراق به توافق رسیده بودند. بر این اساس مذاکرات مستقیم الکاظمی و بایدن برای تعیین جدول زمان‌بندی این خروج صورت گرفته است؛ جدولی که ۳۱ دسامبر ۲۰۲۱ (۵ ماه دیگر) را به‌عنوان نقطه پایان خروج نظامیان آمریکایی از عراق تعیین می‌کند.
روزنامه العربی الجدید مدعی است باقی ماندن بخشی از نیروهای آمریکایی به‌منظور آموزش و عملیات‌های اطلاعاتی، نه‌تنها با موافقت دولت عراق، بلکه به درخواست آن صورت گرفته است. این روزنامه به نقل از یک منبع آگاه در نخست‌وزیری عراق می‌نویسد: مصطفی الکاظمی شخصا از رئیس‌جمهور آمریکا خواسته حمایت‌های آموزشی و مستشاری نظامیان آمریکا برای ارتش و نیروهای ویژه عراق ادامه داشته باشد. همچنین وجود حجم انبوهی از تسلیحات آمریکایی در ارتش عراق، نیاز به حضور مستشاران نظامی این کشور در بغداد را تشدید می‌کند. تمام اینها در حالی است که دولت اقلیم کردستان نیز هفته گذشته به‌طور رسمی مخالفت خود را با خروج کامل نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا اعلام کرده بود. بخش دیگری از این توافق مربوط به حفظ امنیت نیروهای مستشاری آمریکا و همچنین نیروهای نظامی این کشور تا پیش از خروج کامل در ۳۱ دسامبر ۲۰۲۱ است. هیأت امنیتی عراق به ریاست قاسم الاعرجی، مشاور نخست‌وزیر، در مذاکراتی فشرده با پنتاگون موفق شده تا پیش از ورود الکاظمی به واشنگتن و آغاز مذاکرات مستقیم رهبران ۲ کشور، اطمینان طرف آمریکایی را در این‌باره جلب کند.
همچنین به ادعای العربی الجدید قرار است ارتش عراق هر ۶ماه یک‌بار گزارشی را درباره شرایط میدانی و جزئیات نبرد با داعش به متحدین خود در آمریکا ارائه کند. این در حالی است که حملات هوایی آمریکا علیه مواضع داعش حتی پس از خروج نظامیان این کشور از عراق ادامه خواهد داشت. تاکنون اطلاعات دقیقی درباره تعداد نظامیان آمریکایی که قرار است در چارچوب این توافق خاک عراق را ترک کنند منتشر نشده است.
سریال خروج ادامه دارد؛ از افغانستان تا سوریه
خروج گسترده نظامیان آمریکا از افغانستان را می‌توان یکی از مهم‌ترین تحولات تاریخ معاصر در منطقه به شمار آورد. در نتیجه توافق منعقد شده در سال ۲۰۲۰، آمریکا متعهد است نیروهای نظامی خود از افغانستان را در ازای التزام طالبان به صلح از این کشور خارج کند. اگرچه سالگرد ۱۱سپتامبر به‌عنوان موعد نهایی این خروج تعیین شده اما هم‌اکنون، بخش اعظم نیروهای آمریکایی مهم‌ترین پایگاه‌های در اختیار خود نظیر بگرام را ترک کرده‌اند. تمام اینها درحالی است که رسانه‌های آمریکایی گزارش‌هایی را مبنی بر اتخاذ تصمیمی مشابه برای خروج نظامیان این کشور از سوریه نیز منتشر کرده‌اند. انتقال سامانه‌های دفاع موشکی آمریکا از کشورهای عربی خلیج‌فارس به شرق آسیا نیز بخشی دیگر از راهبرد عمومی این کشور برای خروج نظامی از خاورمیانه به‌حساب می‌آید.