به گزارش همشهری آنلاین به نقل از تسنیم، شیوع ویروس کرونا تمامِ رویدادهای موسیقی را به تعطیلی کشاند. اکنون حدود ۱۷ ماه است که هیچ کنسرتی در ایران برگزار نشده است. کنسرت‌های آنلاین اما کارشان رونق گرفته است. حدود یک سال است که کنسرت‌هایی به صورت آنلاین و با حمایت دفتر موسیقی، انجمن موسیقی و بنیاد رودکی در حال برگزاری است.
نخستین دوره از این کنسرت‌های آنلاین با حاشیه‌هایی همراه بود. بستر پخشی که برای این کنسرت‌ها در نظر گرفته شده بود، محدودیت‌های تصویری برای این اجراها اعمال کرد. از آن پس بود که بستر پخش این اجراها به اینستاگرام تغییر کرد.
در سال ۱۳۹۹ سه دوره از کنسرت‌های آنلاین ضبط و پخش شد. این کنسرت‌ها با اینکه عنوانِ «آنلاین» را یدک می‌کشد، اما در حقیقت آنلاین نبودند و نیستند. یعنی اجراها در زمان مشخصی با حضور تیم تصویربرداری، ضبط می‌شوند و در زمان دیگری و طبق جدولی که اعلام می‌شود، پخش می‌شوند. این کار البته موجبِ افزایش کیفیتِ تصویر و صدا می‌شود.
از ابتدای سال ۱۴۰۰ تا کنون دوره‌های چهارم و پنجم این کنسرت‌های آنلاین ضبط و پخش شده است.
علی نیکنام‌انزابی مدیرعامل انجمن موسیقی ایران به عنوان متولی اصلیِ این کنسرت‌های آنلاین به خبرنگار تسنیم می‌گوید: «این کنسرت‌ها به همت انجمن موسیقی و با کمک‌های دفتر موسیقی برگزار می‌شود. بنیاد رودکی هم در کنار ماست و با در اختیار قرار دادنِ سالن‌هایش ما را کمک می‌کند. البته بنیاد رودکی قرار است از نظر مالی هم به ما کمک کند. چون هنوز کنسرت‌های آنلاین به پایان نرسیده و دستمزد برخی از گروه‌ها پرداخت نشده، رقم‌های دقیقی که هزینه شده، مشخص نیست و نمی‌توانم آمار دقیقی ارائه کنم.»
در هفته‌ی جاری، ششمین دوره از کنسرت‌های آنلاین در آستانه پخش شدن است. تا کنون هیچ آماری از هزینه‌های مالیِ این کنسرت‌ها منتشر نشده است. در این میان مشخص نیست که دفتر موسیقی وزارت ارشاد، بنیاد رودکی و البته خودِ انجمن موسیقی ایران، چه مقدار در برگزاری این کنسرت‌های آنلاین هزینه کرده‌اند.
نیکنام انزابی دراینباره می‌گوید: «دفتر موسیقی برای ما سیاست‌گذاری می‌کند. ما پینشهاد برگزاری کنسرت‌های آنلاین را به دفتر موسیقی دادیم. آنها برای ما سیاست گذاری می‌کنند و در حقیقت امکان بودجه‌ای ما را دفتر موسیقی تعیین می‌کند. دفتر موسیقی خودش بودجه دارد و از ردیف بودجه‌ای خودش در اختیار ما قرار می‌دهد.»
این درست است که هنوز پخش دوره‌ی ششم کنسرت‌های آنلاین به پایان نرسیده است، اما به طور حتم مجموعه‌ای مانند انجمن موسیقی، برای برگزاری رویدادی مهم، حتما به داشته‌های مالی‌اش نگاه می‌کند و محدوده‌ی مالی برای خودش و پروژه‌ای که در دست دارد در نظر می‌گیرد.
نیکنام انزابی می‌گوید: «تلاش شده تا در برگزاری این رویدادها بیشترین صرفه‌جویی را داشته باشیم و نگاهِ ما کاملا حمایتی بوده است. بیش از هر چیز دنبال این بودیم که بچه‌های موسیقی که در دوران کرونا آسیب دیده‌اند و اجرایی نداشته‌اند را حمایت کنیم. مردم هم در اوقات فراغت بتوانند از این کنسرت‌های آنلاین استفاده کنند.»
همان‌طور که از صحبت‌های مدیرعامل انجمن موسیقی برمی‌آید، رویداد کنسرت‌های آنلاین که در سال جاری با عنوان «بر خط ماه و نوا» برگزار می‌شود؛ به دنبال حمایت از هنرمندان موسیقی است. به خصوص هنرمندانی که در دوران کرونا بیشترین آسیب را دیده‌اند.
نیکنام انزابی می‌گوید: «ما برای برگزاری کل رویداد کنسرت‌های آنلاین رقمی در حدود ۵۰۰ میلیون تومان در نظر گرفتیم. اما حدود ۴۰۰ میلیون تومان هزینه شده است. در حال حاضر به جمع‌بندی نهایی نرسیده‌ایم و نمی‌توانم آمار دقیقی به شما بدهم. پرداخت دستمزد هنرمندان، هزینه‌ی اقامت و ایاب و ذهاب و غذا و البته هزینه ضبط تصویری و ... همه این‌ها باید به طور دقیق جمع‌بندی شود تا در نهایت گزارش مالی دقیقی ارائه کنیم. محدوده‌ی کُلیِ هزینه‌ها مشخص است و قطعا این رنج عددی خیلی تغییر نمی‌کند. مشارکت بنیاد رودکی را هم باید در نظر گرفت؛ بنیاد رودکی سالن را رایگان در اختیار ما قرار داده است.»
کنسرت‌های آنلاین در سه بخش موسیقی ایرانی، موسیقی نواحی و موسیقی کلاسیک برگزار می‌شوند. در این میان بر کسی پوشیده نیست که هنرمندان موسیقی نواحی در دوران کرونا، بیشتر از هر بخش دیگری تحت فشار بوده‌اند. هنرمندان موسیقی ایرانی و موسیقی کلاسیک؛ همچنان کلاس‌های آموزشی خود را دارند، هر چند به صورت آنلاین، ضبط‌های استودیویی خود را هم دنبال می‌کنند.
اما اهالی موسیقی نواحی بسیار تحت فشار هستند و درآمدشان تقریبا به صفر رسیده است. پس در برگزاری کنسرت‌های آنلاین به طور طبیعی و البته براساس صحبت‌های مسئولان برگزاری این رویداد، باید شاهد حضورِ حداکثریِ هنرمندان موسیقی نواحی باشیم. اما در عمل هرگز چنین نشد.
مدیرعامل انجمن موسیقی می‌گوید: «در سه دوره‌ی اخیرِ کنسرت‌های آنلاینِ «برخط ماه و نوا» حدود ۴۰ گروه اجرا داشته‌اند. در این میان ۵ یا ۶ گروه از اهالی موسیقی نواحی بوده‌اند. ما برای انتخاب گروه‌ها هم فراخوان داشتیم و هم با اعلام آمادگیِ خود گروه‌ها سعی کردیم تناسب را در تعداد شرکت‌کنندگان در سه بخش موسیقی نواحی، موسیقی ایرانی و موسیقی کلاسیک رعایت کنیم.»
وقتی ۴۰ گروه در رویدادی شرکت می‌کنند، اگر بخواهیم به نسبت مساوی سه بخش موسیقی نواحی، ایرانی و کلاسیک را داشته باشیم، در هر بخش باید ۱۳ یا ۱۴ گروه دعوت شده باشند. اما در سه دوره‌ی اخیر کنسرت‌های آنلاین تنها ۵ یا ۶ گروه موسیقی نواحی حضور داشته‌اند. این یعنی نه تنها نگاه ویژه‌ای به موسیقی نواحی وجود نداشته، بلکه حتی حقوق آنها هم به شدت پایمال شده است.
شاید مسئولان برگزاری این رویداد، بُعد مسافت و شیوع کرونا را علتِ دعوتِ اندک از اهالی موسیقی نواحی بیان کنند.
رویداد کنسرت‌های آنلاین در پلتفرم اینستاگرام پخش می‌شود. این اجراها در سه صفحه‌ی بنیاد رودکی، انجمن موسیقی ایران و صفحه‌ی «هفدانگ» پخش می‌شوند. در بین این سه صفحه، تنها صفحه‌ی «هفدانگ» است که از نظر محتوا و تعدادِ مخاطب، کیفیت و اوضاع مناسبی دارد. دو صفحه‌ی دیگر به هیچ وجه بسترهای مناسبی برای پخش این آثار ارزشمند نیستند.
نیکنام انزابی می‌گوید: «هر کدام از این اجراها اگر به صورت حضوری برگزار می‌شد، شاید بیشتر از ۱۰۰ مخاطب نداشت. اما در اجراهای ما میانگین بازدیدِ هر اجرا حدود ۲۲۰ نفر است.»
شاید بهتر است با مخاطب‌شناسیِ دقیق‌تر، تبلیغات وسیع‌تر و استفاده از صفحه‌های شخصی هنرمندان، بر تعداد مخاطبانِ این رویداد افزود. رویدادی که با بودجه دولتی برگزار می‌شود و خروجیِ آن باید در سطح گسترده‌ای در اختیار بازدیدکنندگان قرار گیرد.
ششمین دوره از کنسرت‌های آنلاین از روز سه‌شنبه ۱۲ مرداد ۱۴۰۰ پخش می‌شود و تا جمعه ۱۵ مرداد ادامه خواهد داشت.