شهری که به دلیل اقلیم خاص اش همواره مورد توجه گردشگران است، با مشکلات و مسائلی بسیار ساده دست به گریبان بوده و رهایی از آن امکان پذیر نیست. مشکلاتی که شاید در نگاه اول هر مسافری را شگفت زده کند.
در اهواز حتی اگر هیچ کس زباله ای داخل جوی نریزد باز هم با رسیدن زمستان و فصل بارندگی مردم شهر منتظر سیل و آبگرفتگی هستند. این موضوع برای من هم عجیب بود چرا که در یکی از سفرهایم به اهواز با آبگرفتگی شدیدی روبروشدم به طوری که تنها چند ساعت بارش باران شهر را به ونیز ایران تبدیل کرد و مردم برای جلوگیری از ورود آب به داخل خانه ها و مغازه ها از کیسه های شن استفاده کردند.
با داشتن چنین خاطره ای در ذهن طبیعی بود که در ملاقات با شهردار اهواز یکی از سئوالات اصلی ام، پرسش در مورد آبگرفتگی باشد. عبدالصمد مهدوی، شهردار اهواز، که یکی از آرام ترین مصاحبه شونده هایی است که تا به حال دیده ام، آماده این پرسش است. به گمانم اگر من هم به سراغ این موضوع نمی رفتم خودش به بهانه ای سر این حرف را باز می کرد.
وقتی مهدوی از آبگرفتگی اهواز و کارون صحبت می کرد، از آن همه خونسردی شگفت زده شده بودم. چرا؟ کاری ندارد؛ شما هم در جریان قرار بگیرید: ما در مورد جمع آبهای سطحی و فاضلاب در اهواز دو مشکل داریم ؛ یکی اینکه نزدیک به سه دهه است رودخانه کارون لایروبی نشده است به همین دلیل هم در هنگام بارندگی و در مواقعی که بارندگی نیست اما دریچه های سدها برای تنظیم باز می شود با آبگرفتگی روبه رو هستیم. وزارت نیرو می گوید که امکان کنترل رودخانه در حوزه میانه وجود ندارد، در حالی که می توان سرریز آب را به محل هایی که قبلا خروجی داشته هدایت کرد.
این مشکل همیشگی ماست و هر سال درست وقتی که 3-4 میلیون مسافر نوروزی به اهواز می آیند، در اوج کار شهرداری با آبگرفتگی روبرو هستیم و پارکها و حاشیه رودخانه به زیر آب می رود. به گفته شهردار اهواز در رودخانه کارون کانالهایی مثل بحره و شهرماله وجود داشته که از زمان قدیم آبهای سرریز را خارج می کردند، اما در طی مدت چند دهه این دهانه ها بسته شدند و دیگر نمی توانند به صورت فیوز عمل کنند تا شهرها و اراضی کشاورزی را آب بر ندارد.
اما این همه موضوع نیست. شهردار اهواز به مشکل فاضلاب اهواز اشاره می کند و به اینکه با بالا آمدن سطح آب رودخانه فاضلاب اهواز هم که به رودخانه ریخته می شود پس می زند. اهواز جزو شهرهایی است که شبکه فاضلاب داشته و این شبکه توسط شهرداری ایجاد شده است. مهدوی می گوید: اهواز از آن دسته از شهرهایی است که شبکه آب و فاضلاب را کاملا تحویل شرکت آبفا داده است ( و البته مشکلات زیادی هم دارد).
شهرداری برآورد کرده است که برای ایجاد شبکه جمع آوری آبهای سطحی به 200میلیارد تومان نیاز دارد که این هزینه سنگین روی دوش مردم شهر می افتد مردم هم که از پرداخت چنین هزینه هایی ناتوانند.
شهردار می گوید: زیرساخت ها باید با اعتبارات دولتی ساخته شود در حالی که شهرداری ها در حال حاضر در این پرداخت ها تنها مانده اند. شهرداری برای ساخت یک پل روی کارون باید حدود 23 میلیارد تومان هزینه کند، در حالی که این گوشه ای از هزینه های ماست.
نکته دیگری که اگر به اهواز سفر کنی توی ذوق می زند، کمبود فضای سبز است. اهواز مرکز استانی است که رودخانه های پرآب و خاک حاصلخیز دارد، هوای آن هم برای کشت گیاهان زیادی مناسب است، اما وقتی به این شهر می روی کمبود فضای سبز کاملا به چشم می خورد.
شهردار در این مورد می گوید: به نظرم در تابستان آینده از فضای سبز بهتری برخوردار باشیم، چرا که در سیستم آبیاری فضای سبز تغییرات مهمی انجام داده ایم. در واقع ما مشکل تاریخی آبیاری فضای سبز توسط آب شرب را تقریبا حل کرده ایم.
به گفته او در اهواز 70 درصد آبیاری فضای سبز با آب شرب انجام می شد و وقتی در تابستان (فصل آبیاری) به آب نیاز پیدا می کردند، با افت فشار روبه رو می شدند و در نهایت هر چه کاشته شده بود خشک می شد. اما حالا با احداث ایستگاههای پمپاژ استفاده از آب شرب در آبیاری را به 30 درصد رسانده اند.
مهدوی می گوید: در این سه سال سرانه فضای سبز را از 5/3 متر به 8 متر رسانده ایم و گونه جدیدی از گیاهان، که از خانواده شمشاد و سازگار با آب و هوای اهواز است را شناسایی کردیم و مشغول تکثیر و کاشت آن در شهر هستیم.
وقتی صحبت از مسائل شهری می شود نمی توان از مدیریت واحد شهری صحبت نکرد؛ امری که در هر گوشه از گفت وگویمان به مشکلات نبودش پی می بردیم. مهدوی معتقد است که اگر چه ظاهرا دولت و مجلس موافق تحقق مدیریت واحد شهری هستند اما مدیرانی در سطوح میانی در مقابل آن مقاومت می کنند.
به گفته شهردار اهواز، بحث شهرداران در مساله مدیریت واحد شهری این نیست که شهرداری ها همه کارها را به تنهایی انجام دهند، بلکه آنها قصد دارند در تصمیم گیری ها و مدیریت ها موثر باشند.
او سپس مثال ساده و ملموسی می زند: امروز که با شما صحبت می کنم به فاصله یک یا دو ماه پس از آسفالت خیابان ها، تقاضای حفاری در همان خیابان به دستمان می رسد. در حالی که در کمیسیون هماهنگی نمایندگان همه ارگانها حاضر هستند مجبوریم مجوز حفاری را صادر کنیم وگرنه کار مردم انجام نمی شود.
شرکت گاز در منطقه کوی طاهر به فاصله کمتر از دو ماه پس از آسفالت، درخواست مجوز حفاری برای گازکشی را داد. اگر بگوییم مجوز نمی دهیم تقاضا را دست مردم می دهد تا مردم مستقیما با شهرداری روبه رو بشوند.
روبه رو شدن شهردار یکی از کلانشهرهای کشور با مسائل چنین پیش پا افتاده و لاینحل ماندن آنها به دلیل محدودیت اختیارات ما را در فهم واژه ها دچار مشکل می کند. کلانشهر؟ شهردار؟ مدیر شهری؟....