سیدمرتضی احمدپور-همشهری آنلاین:
پنجمین دوره شوراهای اسلامی شهرو روستا به پایان راه خود رسید و همه‌جا صحبت از عملکرد نمایندگان مردم در پارلمان‌شهری در 4سال‌گذشته‌است؛ موضوعی که ارزیابی دقیق آن، می‌تواند راهگشای مدیران‌شهری در 4سال پیش‌رو باشد. در واقع اعضای شورای‌شهر ششم با بررسی کارنامه دوره قبل و شناخت نقاط قوت و ضعف، برای توسعه شهری ریل‌گذاری می‌کنند.
دراین میان شورای اسلامی شهرتبریز در دوره پنجم باحضور تعدادی از مدیران باسابقه شهری و اساتید حوزه برنامه‌ریزی و بودجه‌نویسی، توانست گام‌های موثری در زمینه قانونمندکردن مدیریت‌شهری بردارد. این‌درحالی‌است که کارنامه 4سال گذشته مجموعه شورای‌شهر و مدیریت‌شهری تبریز خالی از اشکال هم نیست و برخی چالش‌ها سبب شد راهبردهای طراحی شده، آنچنان که باید، به سرمنزل مقصود نرسد.
کارشناسان حوزه شهری تبریز معتقدند یکی از چالش‌های جدی شورای‌شهر پنجم، عدم‌موفقیت در همراه کردن کامل شهرداری با این شورا بوده‌است؛ موضوعی که سبب شد در برخی حوزه‌ها شاهد عملکردی باشیم که نشان‌دهنده عدم همراهی کامل مدیران شهری با اعضای شورای‌شهر بود و به اعتقاد برخی حتی می‌توان گفت خارج از مصوبات شورا عمل شده‌است. چالش مدیریت‌شهری گذشته‌نگر تفاوت‌ها و حتی تناقض‌ها در آمار و عملکرد بودجه‌ای شهرداری و شورای‌شهر تبریز یکی از مواردی که که همواره محل بحث کارشناسان شهری بوده‌است. رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر تبریز دراین باره به همشهری می‌گوید: بودجه شهرداری‌ها 2حالت مصوب و عملکردی دارد و اصل، عملکرد بودجه است که «تفریغ بودجه» نامیده می‌شود. یکی از اقدام‌های مهم شورای‌شهر پنجم، راه‌اندازی سامانه حسابرسی در شهرداری است.
«محمدباقر بهشتی» می‌افزاید: دراین دوره کمیته حسابرسی تشکیل شد تا بر عملکرد بودجه و هزینه‌های شهرداری نظارت کند. در واقع می‌توان گفت که طراحی این فرایند نظارتی با هدف پایش عملکرد بودجه‌ای شهرداری تبریز، درمیان سایر کلانشهرهای کشور هم منحصربه‌فرد است. وی ادامه می‌دهد: اصلی‌ترین چالش شهرداری در تبریز، مدیریت «گذشته‌نگر» است و غالبا نگاه مدیریتی جدید در شهرداری تبریز کم‌رنگ است و تعداد قابل‌توجهی از نیروهای مدیریت شهری غیرکیفی و غیرمتخصص هستند. معتقدم یکی از مهم‌ترین مشکلات مدیریت‌شهری در تبریز «مدیریت منابع انسانی» است.
وی اظهار می‌کند: براین اساس شورای‌شهر پنجم تلاش کرد مدیریت هوشمند را در تبریز حاکم کند تا منابع و نیروهای انسانی به‌صورت علمی‌تری مدیریت شوند. راه ناگزیر تراکم‌فروشی یکی دیگر از حوزه‌های بحث‌برانگیز در شورای‌شهر پنجم تبریز، موضوع تراکم‌فروشی ازسوی شهرداری باهدف تأمین بودجه بود.
رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر تبریز دراین باره نیز می‌گوید: با توجه به اینکه ازیک‌سو منابع پایداری برای تأمین بودجه شهرداری وجود ندارد و ازسوی دیگر جمعیت شهرنشین درحال افزایش روزافزون است، شهرداری‌ها با چالش جدی در زمینه تأمین بودجه روبه‌رو هستند. برهمین اساس هم هست که شهرداری در شهری مانند تبریز به انجام اقدام‌هایی مانند تراکم‌فروشی مجبور می‌شود.
بهشتی تاکید می‌کند: شورای‌شهر پنجم تلاش کرد تراکم‌فروشی را محدود و عوارض بیشتری برای بلندمرتبه‌سازی دریافت کند تا میل به خرید تراکم کمتر شود. اما نکته اینجاست که شورای‌شهر اختیارات بسیارمحدودی دارد و حیطه اختیارات عملی‌اش، درحد برنامه‌ریزی و ساماندهی امورمالی شهری است و در زمینه اموراجرایی شهرداری، اختیاری ندارد و تنها می‌تواند شهردار انتخاب کند.
وی اضافه می‌کند: برای اصلاح ساختاری این موضوع و رفع مشکل درآمدی شهرداری‌ها، مجلس باید زمینه لازم باهدف تأمین درآمدهای پایدار برای شهرهای بزرگ را به‌صورت قانونی فراهم کند. سیستم اداری متمرکز از آسیب‌های جدی حوزه مدیریت در کشور است که در زمینه مدیریت‌شهری هم خود را نشان می‌دهد. معتقدم باید به‌صورت کلان به رفع مشکل شهرداری‌ها توجه شود.
تراکم فروشی گسترده در تبریز رئیس کمیسیون نظارت و تحقیق شورای‌اسلامی شهر تبریز هم دراین زمینه به همشهری می‌گوید: بودجه سالانه شهرداری که ارائه می‌شود، معمولا به‌صورت کامل محقق نمی‌شود و کسری آن از محل هزینه‌های عمرانی جبران می‌شود. نکته بعدی این است که ساختارمالی شهرداری با سازمان‌های دولتی دیگر متفاوت است و یکی از این تفاوت‌ها، دراین است که شهرداری هم مجری و هم ناظر بر عملکرد بودجه به‌حساب می‌آید. براین‌اساس شهرداری‌ها قدرت مانور زیادی در تغییر ردیف‌های بودجه‌ای دارند و با تدابیر مختلف، هزینه اداره شهرداری را تأمین می‌کنند.
«فرج قلی‌زاده» می‌افزاید: ازسوی شورای‌شهر طرح‌های جامع و تفصیلی تدوین شده و طرح‌های مطالعاتی گسترده‌ای نیز به اجرا درآمده که براساس آن، سرانه‌های مختلف و کاربری‌های گوناگون تعریف شده و ازنظر قانونی برای همه لازم‌الاجراست، اما زمانی که شهرداری به مردم اجازه می‌دهد تخلف کنند و در ازای آن، جریمه بپردازند، توازن شهر برهم می‌خورد و برنامه تفصیلی بی‌معنا می‌شود؛ برای اصلاح چنین روندی، نیازمند درآمد پایدار هستیم.
وی ادامه می‌دهد: درحال‌حاضر با تراکم‌فروشی گسترده در تبریز مواجهیم و به‌نوعی می‌توان گفت کارکرد کمیسیون ماده100 برای نظم‌دهی به شهرسازی با مشکل مواجه شده‌است. باید توجه داشت که شورای‌شهر در دوره ششم چاره‌ای جز تأمین درآمدهای پایدار ندارد و باید به‌صورت مدون و قانونمند، مسیر حضور بخش‌خصوصی را هموار کند. به‌عنوان مثال حضور بخش‌خصوصی در احیای بافت‌های فرسوده می‌تواند تاحدود زیادی راهگشای مشکلات موجود باشد.
آمارهای پرحرف و حدیث وجود تناقض‌های آماری و بودجه‌ای، بخش دیگری از اختلاف‌نظرها میان شورای‌شهرپنجم و شهرداری تبریز بود که بعضا حاشیه‌هایی را نیز به‌همراه داشت. رئیس کمیسیون شهرسازی شورای‌شهر تبریز با بیان اینکه دراین زمینه مصادیق مهمی وجود دارد، به خبرنگارهمشهری می‌گوید: به‌عنوان‌مثال، درمقطعی مدیران شهرداری درجمع نمایندگان مجلس، از ساخت 428هکتار پارک درتبریز خبر دادند، درحالی‌که من به‌عنوان رئیس کمیسیون شهرسازی، ضمن نامه‌نگاری با مناطق مختلف‌شهری، فقط توانستم 28هکتار پارک را احصاء کنم.
«فریدون بابایی» همچنین با اشاره به موفقیت‌ها و ناکامی‌های شورای‌شهر دوره پنجم تبریز، ادامه می‌دهد: شورای‌شهر تبریز دراین دوره در مقایسه با کلانشهرهای دیگر، نسبتا موفق عمل کرده، این‌درحالی‌است که نسبت به دوره‌قبل شورای‌شهر تبریز، پیشرفت‌هایی داشته‌ایم. دراین دوره سعی شد با تکیه بر خردجمعی، تصمیم‌های تخصصی‌تری گرفته شود. دراین دوره برنامه پنجم توسعه تبریز و چشم‌انداز 12ساله برای این‌شهر تدوین شد که نقشه‌راهی برای شورای شهر ششم و همچنین مدیران‌شهری آینده است. انتقادهایی به شورا و شهرداری وی همچنین با اشاره به چالش‌های موجود در شورای‌شهرپنجم تبریز نیز می‌گوید: گاهی دیده می‌شد که نیروهای خارج از شورا، بر تصمیم‌های برخی از اعضا تاثیر می‌گذاشتند و مانع از همفکری و همراهی کامل آنان با یکدیگر می‌شدند؛ موضوعی که به گمان من، به زیان مردم بود.
امیدوارم به روزی برسیم که منتخبان شورا درپیشگاه مردم، پاسخگوی عملکرد خود باشند. بابایی می‌افزاید: همچنین باید این راهم اضافه کنم که شورای شهر دوره پنجم با وجود برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته، آنچنان که باید نتوانست بر عملکرد شهرداری تاثیرگذار باشد. این درحالی‌است که انتظار داشتیم دراین دوره نگاه موثرتری مثلا نسبت به بهسازی محله‌های شهر صورت گیرد، اما درعمل اقدام ویژه‌ای درحوزه شهرسازی انجام نشد.
وی ادامه می‌دهد: به‌عنوان‌مثال مسیرگشایی‌های بسیار محدود و ناقصی در مناطق 4و 10تبریز صورت گرفته است. همچنین برخی پروژه‌ها با تأخیر و تعدیل‌های قابل‌توجه همراه شد و درحال‌حاضر بار سنگین مالی به شورای‌شهر دوره ششم منتقل شده‌است. بابایی اضافه می‌کند: پیشنهاد ما به اعضای منتخب شورای‌شهر دوره ششم این است که به‌صورت جدی بر روند تحقق سیاست‌های تدوین‌شده ازسوی این شورا نظارت داشته‌باشد و اجرای این سیاست‌ها را از شهرداری مطالبه کند.