همشهری- سیده‌ز هرا عباسی: حضور نیروهای طالبان در ولایت نیمروز و مرکز آن شهر زرنج افغانستان، آن هم در همسایگی شهرستان هیرمند در سیستان و بلوچستان ایران، نگرانی‌هایی را منجر شده است؛ مسئولان کشوری و استانی تأکید می‌کنند امنیت کامل در مرزهای ایران و افغانستان در ۳ استان خراسان رضوی، جنوبی و سیستان‌وبلوچستان برقرار است و هم‌اکنون مرز میلک برای حفظ امنیت کامیون‌های تجاری ایران بسته شده، اما نکته مهم ماجرا حضور اتباع قانونی و غیرقانونی افغانستانی در ایران است که پنجشنبه شب با فرار به سمت مرز میلک به کشورمان پناه آوردند. به‌گفته منابع محلی، اتباع مجاز وارد کشور شده‌اند و بقیه در اردوگاهی اسکان یافته‌اند.
فرار از طالبان
پایانه مرزی میلک در محدوده شهرستان تازه‌تأسیس هیرمند و در فاصله ۲۶۱ کیلومتری زاهدان در جوار رودخانه مرزی مشترک پریان و در نزدیکی شهر زرنج، مرکز ولایت نیمروز افغانستان قرار دارد. این بازارچه که براساس مصوبه شورای عالی امنیت ملی در سال ۸۴ با هدف توسعه حمل مسافر و ترانزیت کالا در جنوب شرق کشور ایجاد شده است، پنجشنبه شب (۱۴ مرداد) میزبان هزاران نفر از افغانستانی‌هایی بود که بعد از حضور نیروهای طالبان در ولایت نیمروز خانه و زندگی خود را رها کردند و به مرزهای ایران پناه آوردند.
مدیر پایانه مرزی میلک در این‌باره به همشهری می‌گوید: پنجشنبه شب بعد از حمله طالبان به ولایت نیمروز افغانستان با هجوم گسترده چند هزار نفر از اهالی شهر زرنج افغانستان از روی پل ارتباطی زرنج و میلک به سمت بازارچه مرزی میلک بودیم. با کمک ارتش و مرزبانی توانستیم مرز را کنترل کنیم. از میان این افراد، آنهایی که پاسپورت، ویزا و مدارک لازم داشتند از پایانه گذشتند و به داخل خاک ایران آمدند، بعد از چند ساعت هم آنهایی که مدرکی نداشتند و به دلایلی امکان ورودشان به ایران نبود به خاک افغانستان بازگشت داده شده و تعدادی هم با کمک وزارت کشور و مرزبانی در اردوگاه اداره اتباع مستقر شدند.
مصطفی ضیایی با بیان این که بعد از این ماجرا مرز به‌طور کامل بسته شده و پل با کمک مرزبانی و ارتش مسدود است، می‌افزاید: حتی پایانه‌های ورودی و خروجی بسته است و هیچ فردی اجازه ورود ندارد. البته فقط افرادی که مجوز ورود، ویزا و پاسپورت دارند امکان ورود دارند، اما با توجه به حضور نیروهای طالبان روی پل فردی به سمت ایران نمی‌آید.
مرز ایران و افغانستان بسته شد
بعد از بسته شدن مرز ایران و افغانستان در شهرستان هیرمند، معاون امنیتی انتظامی استاندار سیستان و بلوچستان هم این خبر را به‌صورت رسمی اعلام کرد و دلیل آن را حفظ امنیت کامیون‌های تجاری دانست. محمدهادی مرعشی با بیان این که مرز ایران و افغانستان در محدوده پایانه مرزی «میلک» به‌دلیل کشیده شدن درگیری‌های افغانستان به مناطق هم‌مرز با سیستان و بلوچستان بسته شده است به همشهری می‌گوید: شهر زرنج، مرکز ولایت نیمروز افغانستان تا مرحله سقوط پیش رفت؛ به‌طوری که تقریباً بخش عمده آن توسط طالبان تصرف شد که با رسیدن نیروهای کمکی، افراد گروه طالبان عقب‌نشینی کردند.
وی با تأکید بر این که شرایط در مرز آرام است، می‌افزاید: برای حفظ منافع ملی نیروهای ارتش، مرزبانی و انتظامی استان کاملاً در مرز و پل ابریشم مستقر و تحرکات احتمالی را رصد می‌کنند. همچنین ۲۷۰ کامیون ایرانی که در افغانستان بودند و اطلاعات آنها از طریق سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای استان داده شده بود به کشور بازگردانده شدند. مرعشی با بیان این که با توجه به حضور طالبان تکلیف واردات و صادرات از این مرز هنوز مشخص نیست، توضیح می‌دهد: ما برای تامین امنیت کامیون‌ها فعلا مرز را برای ۷۲ ساعت بسته‌ایم و برای بعد از آن هم تصمیم‌گیری می‌شود.
طالبان هم پیش از این اعلام کرده بود ماشین‌های ایرانی که در پارکینگ‌های نیمروز هستند، آزاد می‌شوند. این موضوع طی یک فایل صوتی اعلام و در آن تأکید شده بود که مالکان هر ماشین ترانزیتی ایرانی که به هر نحوی توسط نیروهای نظامی افغانی در گذشته دستگیر و به پارکینگ‌ها منتقل شده‌اند با در دست داشتن شناسنامه ماشین می‌توانند برای تحویل گرفتن آن به دفتر طالبان مراجعه کنند.
معاون حمل و نقل اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای سیستان و بلوچستان هم تأکید کرده است که به‌منظور جلوگیری از هرگونه مشکل برای فعالان اقتصادی با هماهنگی دستگاه‌های اجرایی مستقر در پایانه مرزی میلک از تجار خواسته شده تا اطلاع ثانوی از ارسال حامل‌های صادراتی و ترانزیتی که قصد خروج از پایانه مرزی میلک را دارند، خودداری کنند. به‌گفته تیمور باقری، کامیون‌های ایرانی و محموله‌های تجاری که در حال بازگشت از افغانستان هستند امکان ورود به کشور را با هماهنگی‌های انجام شده دارند.
دیدار با طالبان روی پل
پل میلک تنها راه ارتباطی شهر زرنج افغانستان با مرز میلک ایران است و نیمی از آن مرز ایران و نیمی از آن مرز افغانستان محسوب می‌شود و هم‌اکنون نیروهای طالبان روی پل و در خط مرزی افغانستان مستقر هستند. به‌دلیل همین حضور بعد از اتفاق پنجشنبه شب به‌جز کامیون‌های تجاری ایران هیچ فرد یا تبعه‌ای به مرز ایران نیامده است.
آنطور که منابع محلی خبر می‌دهند سردار محمد ملاشاهی، فرمانده مرزبانی سیستان و بلوچستان با طالبان مستقر در پل ترانزیتی میلک روز جمعه دیداری داشته‌اند، اما مسئولان استانی تأکید می‌کنند به دلایل امنیتی فعلا نمی‌توان جزئیات بیشتری در این‌باره داد.
استقرار هلال احمر در همسایگی اردوگاه
هرچند تکلیف در آن‌سوی مرز ایران هنوز مشخص نیست، اما در اردوگاه پناهندگان افغانستانی اوضاع نسبتا آرام شده. وزارت کشور، مرزبانی، ارتش، هلال‌احمر و خیران در حال کمک‌رسانی به افغانستانی‌های مستقر در اردوگاه اتباع هستند. معاون امداد و نجات جمعیت هلال‌احمر سیستان و بلوچستان که در کنار اردوگاه اتباع مستقر شده‌اند به همشهری می‌گوید: اداره اتباع همه شهرستان‌های مرزی برای استقرار موقت اتباع بیگانه اردوگاهی دارند که فعلا افغانستانی‌هایی که به ایران پناه آورده‌اند در اردوگاه هیرمند مستقر شده‌اند. نیروهای هلال‌احمر هم در کنار این اردوگاه حضور دارند.
اکبر کیخاسالار توضیح می‌دهد: بعد از مهاجرانی که پنجشنبه شب به مرز ایران آمدند دیگر فردی نیامده و فعلا همین افراد در اردوگاه مستقر هستند. با توجه به این که اداره اتباع خودگردان است، خیران ورود کرده‌اند و غذای گرم در میان اتباع توزیع می‌کنند و رسیدگی لازم را انجام می‌دهند. نیروهای ما هم مستقر هستند تا اگر هجوم آوارگان زیاد شد و اردوگاه اتباع گنجایش نداشت ما آنها را پذیرش کنیم. او تأکید می‌کند که شرایط برای خانواده‌های افغانستانی بسیار سخت است، زیرا خانه و زندگی‌شان را رها کرده و به خاک کشور دیگری پناه آورده‌اند.
کیخاسالار اظهار امیدواری می‌کند که هر چه زودتر شرایط در افغانستان برای بازگشت مهاجران مساعد شود. محلی‌ها می‌گویند بیش از ۹۰ درصد مهاجران افغانستانی در بدو ورود حتی ماسک نداشته اند و به همین دلیل هلال احمر و وزارت بهداشت برای رعایت پروتکل‌های بهداشتی و جلوگیری از شیوع کرونا چند ساعت یک‌بار ماسک و سایر لوازم بهداشتی را در اختیار آنها قرار می‌دهند.
به امید بازگشت
جانشین ناجا طی بازدیدی که روزهای گذشته از مرز میلک داشت گفته بود که ایران به‌سوی همه همسایگان دست دوستی دراز کرده، مردم افغانستان برادر ما هستند و امید داریم امنیت کامل در این کشور برقرار شود. به‌گفته سردار قاسم رضایی، هم‌اکنون شرایط در مرز مشترک ایران و افغانستان در منطقه سیستان تحت کنترل است و بررسی‌ها نشان می‌دهد ولایت نیمروز افغانستان هنوز سقوط نکرده است. این خبر امیدواری زیادی را برای افغانستانی‌های پناه آورده به ایران ایجاد کرده است؛ آنها هرچقدر هم در اردوگاه هیرمند در آرامش و امنیت باشند، اما هرچه باشد، اردوگاه که خانه نمی‌شود.
تردد تجاری در مرزهای خراسان برقرار است
حمید ملانوری شمسی، استاندار خراسان جنوبی با بیان اینکه مرزهای مشترک خراسان جنوبی و افغانستان امن است و مشکل خاصی در این بخش وجود ندارد به همشهری می‌گوید: یک‌ماه قبل و طی درگیری در نزدیکی مرز، تعدادی از نیروهای پلیس و بخش اداری افغانستان وارد مرزهای ما شدند که در این‌باره هم دستورالعمل‌های مشخصی وجود دارد و ما طبق دستورالعمل برخورد کردیم. اما بعد از آن مشکلی پیش نیامد و مرز به‌طور کامل در کنترل ارتش و مرزبانی است و حتی مبادلات مرزی در ماهیرود فعال ادامه دارد.
فرمانده مرزبانی خراسان رضوی هم در این‌باره می‌گوید: ورود و خروج‌های اتباع افغان و تردد خودروهای ترانزیت توسط مرزبانان فرماندهی هنگ مرزی تایباد کنترل و نظارت می‌شود و تاکنون هیچ‌گونه مشکلی در مرز دوغارون گزارش نشده است.
سردار مجید شجاع می‌افزاید: تجارت و ترانزیت با افغانستان برقرار است و مرزبانان استان با اشراف کامل به‌صورت شبانه‌روزی در مرزهای استان مستقر هستند و برای امنیت پایدار از هیچ تلاشی دریغ نخواهند کرد.