همشهری- ساسان شادمان‌منفرد: دانشمندان سازمان ملل متحد در یک مطالعه بی‌سابقه و تاریخی اعلام کرده‌اند که تأثیر مخرب بشریت بر آب و هوا تبدیل به یک «واقعیت» علمی(فکت) جهانی شده است. به گزارش بی‌بی‌سی، این گزارش علمی می‌گوید که انتشار مداوم گازهای گرم‌کننده (گلخانه‌ای) نیز می‌تواند محدودیت دما را در عرض بیش از یک‌دهه شکسته باشد. نویسندگان این گزارش همچنین نشان داده‌اند که افزایش ۲متری سطح دریاها تا پایان این قرن «قابل انکار نیست». اما با این حال، امیدواری جدیدی شکل گرفته است که کاهش شدید انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌تواند افزایش دما را تثبیت و کنترل کند. این ارزیابی هوشیارانه از سوی هیأت بین‌دولتی تغییر آب و هوا (IPCC) در یک سند ۴۲ صفحه‌ای که به‌عنوان خلاصه‌ای برای سیاستگذاران شناخته می‌شود، ارائه شده است. این سند، مجموعه‌ای از گزارش‌ها را شامل می‌شود که طی ماه‌های آینده منتشر می‌شود و نخستین بررسی عمده در زمینه تغییرات آب و هوا از سال ۲۰۱۳ به‌حساب می‌آید. نکته اینجاست که انتشار آن، در فاصله کمتر از ۳ ماه پیش از یک نشست کلیدی آب و هوا در گلاسکو معروف به COP۲۶ صورت می‌گیرد. بسیاری این سند را علمی‌ترین گزارشی می‌دانند که تاکنون درباره تغییرات آب و هوایی منتشر شده است. بسیاری از مردم ورای حقایق علمی تغییرات آب و هوایی را با گرمای بی‌سابقه در شهرها و همچنین آتش‌سوزی در جنگل‌ها تجربه کرده‌اند.
نقش سازمان ملل
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد می‌گوید: «گزارش گروه کار IPCC امروز یک اعلام وضعیت قرمز برای بشریت است. اگر هم‌اکنون نیروها را با هم ترکیب کنیم، می‌توانیم از فاجعه آب و هوایی جلوگیری کنیم، اما همانطور که این گزارش مشخص کرده است، هیچ زمانی برای تأخیر و هیچ جایی برای بهانه‌گیری وجود ندارد. من برای اطمینان از موفقیت COP۲۶ روی رهبران دولت‌ها و همه ذینفعان حساب می‌کنم. سند IPCC با صدای رسا و مطمئن می‌گوید که تأثیر بشر، جو، اقیانوس‌ها و زمین را گرم کرده است.»
تأثیر مستقیم انسان‌ها
به‌گفته پروفسور «اد هاوکینز» از دانشگاه ردینگ انگلستان و یکی از نویسندگان گزارش، دانشمندان نمی‌توانند در این مورد روشن‌تر باشند. او می‌گوید: «این یک واقعیت است، ما نمی‌توانیم بیش از این مطمئن باشیم؛ این که مردم، کره‌زمین را گرم می‌کنند، بی‌چون و چرا و مسلم است.» پتری تالاس، دبیرکل سازمان جهانی هواشناسی نیز گفت: «با استفاده از اصطلاحات ورزشی، می‌توان گفت، جو در حال دوپینگ کردن است؛ به این معنا که ما بیشتر از قبل در حال نظارت بر وضعیت آن هستیم.» نویسندگان این مطالعه می‌گویند از سال ۱۹۷۰، دمای سطح زمین سریع‌تر از هر دوره ۵۰ ساله دیگر در ۲ هزار سال گذشته افزایش یافته است. این گرمایش «هم‌اکنون بر بسیاری از شرایط آب و هوایی و اقلیمی در هر منطقه در سراسر جهان تأثیر می‌گذارد.» نسبت دادن موج گرما مانند موج‌هایی که اخیرا در یونان و غرب آمریکای شمالی تجربه شده است یا سیل‌هایی مانند آنچه در آلمان و چین به وقوع پیوسته، تأثیرگذاری انسان‌ها در این موضوع در دهه گذشته را تقویت کرده است.
عواقب دردناک
گزارش جدید همچنین روشن می‌کند که گرم شدن هوا تا امروز ما را در بسیاری از سیستم‌های پشتیبانی سیاره‌ای تغییر داده است که در بازه‌های زمانی چند قرن تا هزاره‌ها برگشت‌ناپذیر هستند. اقیانوس‌ها همچنان گرم‌تر و اسیدی‌تر می‌شوند. ذوب‌شدن یخچال‌های طبیعی کوهستانی و قطبی برای دهه‌ها یا قرن‌ها ادامه خواهد داشت. پروفسور هاوکینز می‌گوید: «عواقب ناشی از هر گرم‌شدن هوا بدتر خواهد شد و برای بسیاری از این عواقب، بازگشتی وجود نخواهد داشت.» هنگامی که صحبت از افزایش سطح دریا می‌شود، دانشمندان محدوده احتمالی سطوح مختلف انتشار را مدل‌سازی کرده‌اند. با این حال، افزایش حدود ۲ متری تا پایان این قرن را نمی‌توان منتفی دانست و همچنین افزایش ۵ متری تا سال ۲۱۵۰ نیز قابل رد کردن نیست. چنین عواقبی، هرچند بسیار دور به‌نظر می‌رسد، میلیون‌ها نفر را در مناطق ساحلی تا سال ۲۱۰۰ با سیل تهدید می‌کند. یکی از جنبه‌های کلیدی این گزارش، میزان مورد انتظار افزایش دما و معنای آن برای ایمنی بشریت است.
امیدواری به انتشار صفر
دستیابی به انتشار صفر خالص شامل کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای تا حد امکان با استفاده از فناوری پاک، سپس دفن هرگونه انتشار باقیمانده با استفاده از جذب و ذخیره کربن یا جذب آنها با کاشت درختان است. پروفسور پیرس فارستر از دانشگاه لیدز انگلستان می‌گوید: «تصور قبلی این بود که ما حتی پس از صفر خالص شاهد افزایش دما باشیم، اما اکنون انتظار داریم که طبیعت با ما مهربان باشد و اگر بتوانیم به انتشار صفر خالص برسیم، امیدواریم دیگر دما افزایش نیابد و اگر بتوانیم در انتشار گازهای گلخانه‌ای به صفر برسیم، در نهایت باید بتوانیم مقداری از افزایش دما را معکوس کرده و کمی خنک شویم.»
حقایق منتشر شده در گزارش IPCC
دمای سطح در جهان بین سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۰ میلادی ۰۹/۱ درجه سانتی‌گراد بیشتر از سال‌های ۱۸۵۰ تا ۱۹۰۰ بوده است.
۵ سال گذشته گرم‌ترین سال‌های ثبت شده از سال ۱۸۵۰ بوده‌اند.
میزان افزایش اخیر سطح دریا در مقایسه با سال‌های ۱۹۰۱ تا ۱۹۷۱ تقریبا ۳ برابر شده است.
تأثیرگذاری انسان «بسیار محتمل» (۹۰ درصد) محرک اصلی عقب‌نشینی جهانی یخچال‌های طبیعی از دهه ۱۹۹۰و کاهش یخ دریا در قطب شمال است.
این تقریبا قطعی است که گرمای مفرط ازجمله امواج گرما از دهه ۱۹۵۰ مکرر و شدیدتر شده است؛ درحالی‌که حوادث سرد، کمتر مکرر و شدیدتر شده‌اند.
۵ پیش‌بینی علمی درباره آینده
دمای هوا در تمام سناریوهای مربوط به انتشار گازهای گلخانه‌ای تا سال ۲۰۴۰ به ۵/۱ درجه سانتی‌گراد بالاتر از سال‌های ۱۸۵۰ تا ۱۹۰۰ می‌رسد.
در همه سناریوهای ارزیابی‌شده، قطب شمال به‌احتمال زیاد حداقل یک بار پیش از سال ۲۰۵۰ در فصل گرما به طول کامل عاری از یخ خواهد شد.
برخی از حوادث شدید و بی‌سابقه در تاریخ با گرم شدن ۵/۱ درجه سانتی‌گرادی نیز افزایش می‌یابند.
پیش‌بینی می‌شود حوادث شدید سطح دریا که یک‌بار در قرن اخیر رخ داده است، دست‌کم سالانه در بیش از نیمی از مکان‌های جزر و مد سنج تا سال ۲۱۰۰ رخ دهد.
در بسیاری از مناطق، احتمالاً گرمای هوای منجر به آتش‌سوزی افزایش می‌یابد.