همشهری- موسی علوی: کاروان حسینی همیشه در راه است؛ و اساسا هویت آن نیز به همین تداوم آن است. چه فرقی می‌کند که کرونا باشد یا نباشد، چرا که حرکت این کاروان صرفا در ظاهر نیست. حسین، سلطان قلب‌های آزادگان جهان است؛ پس هر جا که آزاده‌ای هست و هرجا که قیامی هست به حمایت از مظلومی و هر جایی که دلی برای حسین اندوهگین می‌شود، محرم و عاشوراست. محرم امسال در حالی شروع شد که موج پنجم کرونا در ایران اوج گرفته است و سویه‌های جدید آن معروف به دلتا نیز، کار را سخت‌تر کرده است. اما اینها نیز باعث نشده تا این کاروان از حرکت بایستد؛ چرا که حرکت آن ظاهری نیست و باطنی است. هدف، تحکیم شعائر حسینی و عاشورایی شدن و عاشورایی بودن زندگی‌های ماست؛ گیریم که در ظاهر هیئتی هم نباشد یا کمتر باشد یا ناچار باشد به‌دلیل اپیدمی کرونا، با پروتکل‌ها و سختگیرانه برگزار شود. مسئله اینجاست که تا می‌توانیم زندگی‌ها، شهرها، کوچه‌ها و خیابان‌های ما رنگ حسینی داشته باشد. به همین منظور است که ایده‌هایی نیز در سطح شهرها و با حمایت‌های سازمان تبلیغات اسلامی انجام شده است. با هم نیم‌نگاهی به این ایده‌ها می‌اندازیم.
کاروان حسینی
از جمله کارهای جالبی که با این محوریت انجام شده، ایده کاروان حسینی بوده است. این ایده، شامل راه‌اندازی ۷۲ ون و البته ۱۰۰ تاکسی در سطح شهر بوده است. اما خب، این کار چه مزیتی داشته است؟ این تاکسی‌ها و ون‌ها، سیاهپوش شده و دارای سیستم‌های صوتی هم هستند و در سطح شهر تردد می‌کنند. در ضمن بحث‌های تبلیغی را هم انجام می‌دهند. هدف این کاروان‌ها، سیاهپوش کردن و محرمی کردن فضای شهر و اماکن مختلف بوده است. جالب اینکه این کاروان به اماکن مختلف هم رفته و کمک کرده است به محرمی شدن فضای این اماکن؛ ازجمله بیمارستان‌ها و مراکز اجتماعی دیگر.
به نیت ۷۲ لاله
این کاروان، همانطور که اشاره شد، قرار بود که توزیع پرچم و کتیبه را در سطح شهر انجام بدهد. ایمان قضابانویی، مدیر کاروان نسل حسینی در این‌باره و درباره برنامه‌اش چنین گفته بود:«ماه محرم، ماهی است که همه مردم سراسر کشور هر چه در توان دارند برای بزرگداشت مراسم سالار شهیدان امام حسین (ع) در طبق اخلاص می‌گذارند. در همین راستا، کاروان نسل حسینی از یک روز مانده به‌ماه محرم برای ترویج شعائر حسینی و فضاسازی شهر فعالیتش را آغاز کرد. ۷۲ ون به نیت شهدای کربلا به سیستم صوتی و کتیبه مجهز شدند تا اقلام مورد نیاز ماه محرم مانند پرچم، بنر، کتیبه و پوستر با موضوع محرم را در سطح شهر توزیع کنند.»
کاروان حسینی در مراکز خاص
در مدتی که این کاروان کارش را دنبال می‌کرد و هنوز هم دنبال می‌کند، علاوه بر نقاط پرتردد شهری، در جاهایی مثل خانه سالمندان، مراکز بهزیستی و... هم به توزیع اقلام مرتبط با عاشورا و شعائر حسینی اقدام کرده است.
چند تا از این ون‌ها و تاکسی‌ها حتی به خانه شهدا هم رفته‌اند تا در سیاهپوش کردن و نصب پرچم در آنها مشارکت داشته باشند. علاوه بر اینها، کوره‌پزخانه‌ها و مراکز رعد الغدیر و آسایشگاه جانبازان و... هم جزو مراکزی بوده که میزبان این کاروان شده. بیمارستان محک هم میزبان این دوستان شده تا رنگ و بویی از محرم داشته باشد. آنها در جاهایی چون کوره‌پزخانه‌ها اقدام به توزیع غذا هم کرده‌اند.
تبلیغات عاشورایی در همه حوزه‌ها
در انجام این برنامه‌ها، همچنین ارگان‌هایی چون شهرداری تهران، وزارت کشور، نیروهای انتظامی، نظامی و... هم مشارکت داشته‌اند و پای کار بوده‌اند؛ چرا که قرار بود همه این ایده‌ها ذیل پویشی ملی به نام «نسل حسینی» و با شعار «ما نسل به نسل در پناهت هستیم» عملیاتی شود. در این پویش ملی، کمپین ۳۶۰ درجه هم اجرایی شد که به معنای استفاده از همه امکان‌های تبلیغاتی برای حسینی کردن فضای شهرها بوده است؛ از بیلبورد و فضاهای شهری گرفته تا رسانه‌های مکتوب، تلویزیون و فضای مجازی. در هر کدام از حوزه‌ها نیز، تبلیغات میدانی، محیطی، مجازی، مکتوب و تصویری خوبی هم انجام شده و می‌شود.
خیرین هم آمده‌اند
از نکته‌های جالبی که در پویش‌های محرمی وجود دارد، استقبال گسترده مردم بوده است. کاروان‌های حسینی که به اماکن مختلف، پاساژها و... می‌رفتند، مردم پای کار بودند. در حوزه توزیع پرچم، کتیبه، سربند و... ، کار به جایی رسید که حتی سامانه‌ای آنلاین برای حضور مردم و دریافت این اقلام طراحی شد. حتی استقبال مجازی هم به قدری زیاد بود که کار به قرعه‌کشی رسید؛ تا کسانی که نام‌شان به قرعه درآمده بود، بروند و از مراکز استانی سازمان تبلیغات، اقلام مورد نیازشان را دریافت کنند. همچنین پای خیرین هم به میان آمد و برخی از مردم نیز در این سامانه مشارکت می‌کردند تا بخشی از هزینه این کار را تأمین کنند.
مشاوران خانواده در هیئت‌ها
از دیگر رویکردهای برنامه‌های امسال که با حمایت‌های سازمان تبلیغات اسلامی هم همراه بوده است، تربیت فرزندان حسینی بوده است؛ همان چیزی که تحت عنوان نسل حسینی هم این روزها مطرح بوده و دارد دنبال می‌شود. به واقع رویکرد سخنرانی‌ها و برنامه‌های فرهنگی هیئت‌ها به این سمت و سو رفته است. همچنین در برخی هیئت‌ها نیز مشاوران مذهبی وجود دارند که درباره مسائل خانوادگی، تربیتی و... با عزاداران به گفت‌وگو بنشینند و راهنمایی‌های لازم را داشته باشند. تولید محتواهای فرهنگی از دیگر مصادیق اجرای این ایده بوده است.
روی موج حسین
البته رویکرد تربیت نسل حسینی و برنامه‌های محرمی امسال با محوریت سازمان تبلیغات، صرفا معطوف به این موارد نبوده است.
محتواها و برنامه‌های مشترک رسانه‌ای تولید شده نیز از دیگر برنامه‌های اجرا شده در این زمینه بوده که به همت سازمان تبلیغات و در مجراهای رسانه‌ای مختلف، به شکل گسترده‌ای توزیع شده است. ازجمله این برنامه‌ها می‌توان به برنامه «تکیه» اشاره کرد که با موضوع نسل حسینی از شبکه افق به‌صورت زنده پخش می‌شود.
مهدکودک‌های هیئتی
از سوی دیگر، چون رویکرد برنامه‌های امسال محرم خانواده‌محوری و توجه دادن مردم به خانواده‌محور بودن قیام حسینی بوده است، اقدامات جالبی هم در سطح هیئت‌ها به این منظور انجام شده و می‌شود.
در برخی از هیئت‌هایی که با پروتکل‌های بهداشتی برگزار می‌شوند، حتی مهد کودک‌هایی ایجاد شده است تا فرزندان هم بتوانند حضور در فضای هیئتی را تجربه کنند، هم وقتشان را به بازی و سرگرم شدن بگذرانند و هم والدین آنها بتوانند از عزاداری‌ها و سخنرانی‌ها نهایت استفاده را داشته باشند. ایده خیمه کودکان هم که امسال جدی‌تر به آن پرداخته شده، از دیگر برنامه‌های سازمان تبلیغات در محرم کرونایی امسال بوده است.
کتاب‌ها عزادارند
از دیگر اتفاقات محرمی امسال، نمایشگاه مجازی کتاب «نسل حسینی» است که تا عاشورای حسینی برگزار می‌شود و احتمالا تمدید هم خواهد شد. این نمایشگاه مجازی، که با توجه به شرایط کرونایی کشور جزو ایده‌های محرمی امسال بوده است، شامل کتاب‌هایی با موضوع محرم و عاشوراست که توسط انتشارات سوره مهر چاپ شده. رئیس سازمان تبلیغات در آیین رونمایی از این نمایشگاه مجازی، اشاره کرد که کتاب‌های مرتبط با عاشورا، باعث تعمیق شور حسینی ما خواهند شد و خوب است که نواها و سیاهپوشی‌های ما در ایام محرم، مزین به بینش عاشورایی ما هم باشد. این کتاب‌ها از سوی سازمان تبلیغات و توسط این انتشارات راهی بازار نشر کشور شده است.
گروه‌های سرود محرمی در خیابان‌ها
در کنار این کار، طراحی پروفایل‌های پویش نسل حسینی هم وجود داشت. ده‌ها هزار کاربر از طریق ربات‌ها و سامانه‌هایی که به این منظور تدارک دیده شده بود، توانستند برای خودشان پروفایل‌های حسینی و عاشورایی بسازند و فضای مجازی را محرمی کنند. همچنین راه‌اندازی صدها گروه سرود دانش‌آموزی و نوجوانانه از دیگر بخش‌های این پویش ملی بود؛ پویشی که در بخشی دیگر از اجرای خودش، شاهد همخوانی علاقه‌مندان به نواهای عاشورایی مورد علاقه‌شان بوده است. از بهترین همخوانی‌ها تقدیر شده و حتی همخوانی‌های مشترکی هم با مداحان مورد علاقه‌شان در هیئت‌ها خواهند داشت. این گروه‌های سرود نوجوانان با رعایت پروتکل‌ها و شیوه‌نامه‌های بهداشتی، در فضاهای شهری نیز اجرای برنامه دارند که جلوه‌های خاصی به محرم‌های شهر بخشیده است.
توجه به محتواهای عاشورایی
علاوه بر برنامه تکیه، سازمان تبلیغات با محوریت محرم و عاشورا، روزانه نزدیک به ۱۰ساعت برنامه در شبکه‌های یک، ۲ ، ۵ ، افق و قرآن نیز دارد که سعی می‌کنند نگاه خانواده‌محور و تربیت نسل حسینی به محرم و قیام حسینی داشته باشند. همچنین تولید محتواهای عاشورایی مشترک با کانال‌های پربازدید و سایت‌های مختلف نیز از دیگر رویکردهای این برنامه بوده است. در کنار این موارد، البته بخش‌های مختلف این سازمان هم اقدام به تولید محتواهای مختلف کرده‌اند که در اختیار هیئت‌ها قرار داده می‌شود.
تجربه‌هایی که دنبال می‌شوند
محرم امسال، که یک محرم کاملا کرونایی است، تجربه‌های زیادی را به محافل مذهبی و سازمان‌های مرتبط با برگزاری مناسک مذهبی و... منتقل کرد. در واقع سنگینی وظیفه این محافل امسال دوچندان بود؛ چرا که هم باید به فکر سلامت عزاداران می‌بودند، هم بر جلوه‌های عاشورایی‌شهرمی‌افزودند و هم به ایده‌های خلاقانه‌تری می‌رسیدند. اما همه این سختی‌ها، منجر به برگزاری برنامه‌هایی متنوع شد که می‌تواند سال‌های بعد نیز دنبال شود؛ برنامه‌هایی که هدف اصلی‌شان، پابرجا نگه داشتن شعائر حسینی بود. سال‌های بعد حتی اگر کرونایی هم نباشد، همه این تجربه‌ها قابل گسترش و پیگیری هستند.