همشهری آنلاین – محمدامین خرمی: سقوط کابل حتی برای طالبان هم باورپذیر نبود. ساعاتی پس از تسلط نیروهای طالبان بر شهر، رهبران این گروه به زعم خود «پایان جنگ» را اعلام کردند؛ جنگی که طی ۲۰ سال، نزدیک به ۱۵۰ هزار قربانی از همه طرف‌ها گرفته است.
برافراشته شدن پرچم «امارات اسلامی افغانستان» در پایتخت «جمهوری اسلامی افغانستان»، برای جهان هم شوکه کننده بوده است. یک روز زمان برد تا بازیگران اصلی صحنه جنگ فرسایشی افغانستان به خود بیایند و در برابر آنچه طی روزهای اخیر بر این کشور رفته واکنش نشان دهند. سقوط کابل، بدون شلیک حتی یک گلوله، جهان را غافلگیر کرده است.
آمریکا
انگشت اتهام به سوی آمریکاست و بسیاری معتقدند این کشور طی معامله با طالبان، به مردم افغانستان خیانت کرده است. جو بایدن ساعتی قبل در نخستین واکنش رسمی به وقایع افغانستان گفت که روی تصمیمش برای پایان جنگ در افغانستان ایستاده است. او گفت: «دلیل ندارد که سربازان آمریکایی در نبردی کشته شوند که سربازان افغان حتی تمایلی به جنگیدن در آن ندارند.» بایدن روز شنبه نیز در سخنانی کوتاه از تصمیم خود برای اجرای برنامه خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان دفاع کرده بود. مشاور امنیت ملی او هم ارتش افغانستان را مقصر وضعیت کنونی این کشور دانسته است. جیک سالیوان گفت که دولت بایدن نمی خواهد آمریکا وارد سومین دهه جنگ در افغانستان شود. وزیر خارجه آمریکا آنتونی بلینکن اعلام کرده است در صورتی که حکومت طالبان حقوق اولیه مردم افغانستان را به رسمیت بشناسد و مانع پا گرفتن گروه‌های تروریستی در این کشور شود، از سوی واشنگتن به رسمیت شناخته خواهد شد. آمریکا تاکنون ۸۰۰ نیروی تازه نفس به کابل اعزام کرده تا در کنار ۱۰۰ نیروی مستقر در فرودگاه، امنیت خروج اتباع این کشور را تامین کنند.
انگلیس
وزیر دفاع انگلیس بن والاس گفت که سقوط افغانستان «شکست جامعه جهانی» به حساب می آید. او گفت که حضور غرب در افغانستان، کاری بود که نیمه تمام ماند. او در عین حال تاکید کرد که بازگشت نیروهای انگلیسی به افغانستان برای جنگ با طالبان دیگر جزو گزینه‌های لندن نیست. دمنیک راب، وزیر خارجه انگلیس، بعد از جلسه کمیته اضطراری دولت بریتانیا (کبرا) به خبرنگاران گفت: «فکر می‌کنم همه از شدت و سرعتی که طالبان بر افغانستان مسلط شد، شگفت‌زده شده اند؛ این مسئله‌ای است که همه ما باید از آن درس بگیریم.» او گفت که کشورش از تمام توان خود برای «پاسخگو کردن» طالبان استفاده خواهد کرد. انگلیس همچون دیگر کشورهای غربی که از سقوط کابل غافلگیر شده اند، مشغول خارج کردن اتباع خود از این شهر است. انگلیس قرار است کارمندان و مترجمان افغان که با سفارتخانه این کشور در کابل و نیروهای نظامی انگلیسی همکاری می‌کرده‌اند را هم از افغانستان خارج کند. این کشور تاکنون ۲هزار افغان از کابل خارج کرده است.
آلمان
آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، در یک کنفرانس خبری گفت که گروه طالبان با «سرعتی نفس گیر» افغانستان را تصرف کرده است. او وضعیت امروز افغانستان را «تحولی تلخ، بزرگ و وحشتناک» به خصوص برای مردم افغانستان خواند. مرکل اعتراف کرد که کشورهای غربی در ارزیابی وضعیت امنیتی افغانستان دچار اشتباه شده اند. به گفته صدراعظم آلمان، دولت این کشور از تعداد ۲۵۰۰ افغان که با نیروهای آلمانی کار می‌کرده‌اند، ۱۹۰۰ نفر را تا به امروز خارج کرده است.
فرانسه
امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه، بیشتر به نگرانی های غرب در مورد آینده افغانستان پرداخت تا وضعیت کنونی. او گفت: «افغانستان نباید دوباره به پناهگاه تروریسم تبدیل شود.» مکرون در یک نطق تلویزیونی گفت کشورش که برای رسیدن به این هدف، با آمریکا، روسیه و دیگر کشورهای اروپایی همکاری خواهد کرد. مکرون همچنین یادآور شد که اتحادیه اروپا برای جلوگیری از به راه افتادی سیل مهاجران افغان به سمت کشورهای اروپایی، برنامه ریزی خواهد کرد.
پاکستان
محمود قریشی، وزیر خارجه پاکستان، در دیدار با هیاتی از سیاسیون افغان در اسلام آباد گفت که کشورش به دنبال کمک به روند صلح در افغانستان است. اطلاعات زیادی از مذاکرات اعضای هیات افغانستان که به سرپرستی میررحمان رحیمی رئیس مجلس این کشور، به پاکستان سفر کرده منتشر نشده است. سخنان قریشی در مورد نقش پاکستان در صلح سازی در افغانستان در حالی مطرح می شود که بسیاری نقش این کشور و سازمان اطلاعات ارتش آن معروف به آی‌اس‌آی را در تحولات اخیر پررنگ می‌دانند.
روسیه
مسکو اعلام کرده که طی روزهای آینده و بر اساس مذاکره با سران طالبان تصمیم‌گیری خواهد کرد که آیا حکومت این گروه در کابل را به رسمیت می‌شناسد یا خیر. زمیر کابولوف، فرستاده ویژه روسیه در امور افغانستان گفت است که دولت این کشور هیچ عجله‌ای برای به رسمیت شناختن حکومت طالبان ندارد. روسیه در سا ۲۰۰۳ طالبان را یک گروه تروریستی اعلام کرده است اما تاکنون طی چندین دور، میزبان مذاکرات این گروه با نمایندگان حکومت افغانستان بوده است.
چین
دولت چین اعلام کرد که سفارش در کابل را تعطیل نخواهد کرد. چین همچنین اعلام کرده که آماده همکاری برای بازسازی افغانستان است. هوا چونیینگ، سخنگوی وزارت خارجه این کشور، در پاسخ به سؤال خبرنگاران در مورد به رسمیت شناختن طالبان به این پاسخ بسنده کرد: «چین به انتخاب مردم افغانستان احترام می‌گذارد.» دولت چین اعلام کرده که خواستار انتقال مسالمت آمیز قدرت در کابل است.
شورای امنیت سازمان ملل
اعضای دائم و غیردائم شورای امنیت در یک نشست اضطراری که ساعاتی قبل برگزار شد، از طالبان خواستند تا امنیت مردم را تضمین کند. اعضای شورای امنیت همچنین خواستار باز گذاشتن مرزها شدند و از گروه طالبان خواستند که به افرادی که می‌خواهند از کشور خارج شوند، اجازه خروج بدهد. در این نشست، سخنانی نیز در مورد ارتباط میان طالبان و گروه القاعده مطرح شد. طبق گزارش‌های متعدد نهادهای اطلاعاتی غربی، طالبان همچنان ارتباط خود را با القاعده حفظ کرده است؛ موضوعی که بر خلاف توافقنامه‌ای است که میان این گروه و آمریکا به امضا رسیده است. نماینده افغانستان در این نشست از اعضای سازمان ملل خواست تا «امارت اسلامی افغانستان» را که با زور به قدرت رسیده به رسمیت نشناسند.