به گزارش همشهری آنلاین، داستان پیدا شدن این آجرهای ارزشمند و قدیمی مربوط به ۷۰۰ سال پیش از میلاد بسیار جذاب و خواندنی است. تپه قلایچی که در شهرستان بوکان در جنوب آذربایجان غربی واقع شده، زمانی خاستگاه تمدن مانایی در شمال غرب ایران، نزدیک مرز عراق بود اما تا پیش از پیدایش آجرهای تزئین‌شده و لعابدار کمتر کسی از ماجرای آن و ارزش آجرها خبر داشت.
بر اساس آنچه در روزنامه هنر آمده، تعداد 51 قطعه آجر که سال‌ها پیش به شکل غیرقانونی و قاچاق از ایران خارج شده بود، در یک انبار کالا در سوئیس نگهداری می‌شد. تا اینکه مالک ایرانی آجرها تصمیم گرفت آنها را بفروشد. این دلال آثار قدیمی و عتیقه با جان کرتیس تماس گرفت که مسئول بخش خاورمیانه موزه بریتانیا در آن زمان بود. کرتیس برای دیدن گنجینه به کیاسو در سوئیس نزدیک مرز ایتالیا رفت و آنجا به فروشنده ایرانی درباره قاچاق بودن آجرها هشدار داد. هر چند هشدارهای او چندان جدی گرفته نشد.
آجرها در انبار کیاسو ماندند اما سال 2008 مالک انبار کالا که دریافته بود هزینه انبار تسویه نشده است، اجازه توقیف محموله را از دولت سوئیس گرفت. با فاش شدن هویت تاریخی و ارزشمند آجرها، مقام‌های سوئیسی وارد ماجرا شدند. کرتیس هم همراه یک وکیل انگلیسی به نام جرمی اسکات از لندن به کیاسو رفت و با مسئولان موزه ملی ایران در تهران تماس گرفت. ایرانی‌ها پیش‌تر درخواست رسمی خود را برای بازگرداندن آجرها به سوئیس تحویل داده بودند.
کرتیس که امروز از مدیران بنیاد میراث ایران است، می‌گوید پیدا شدن آجرهای لعابدار نقشی اساسی و انکارناپذیر در شناسایی ارزش و اهمیت تمدن مانایی در بوکان داشته است و اگر شخم زدن کشاورز بوکانی در میانه‌های دهه 1970 نبود، شاید هرگز کسی نمی‌دانست در آن منطقه استان آذربایجان غربی در 2700 سال پیش چنین تمدنی وجود داشت. نقش بستن شکل‌هایی چون شیر و گاو بالدار با سر انسان، پرندگان شکاری، چهره‌های افسانه‌ای و اسطوره‌ای و گوزن و دیگر حیوان‌ها نشان می‌دهد ساکنان قلایچی چه‌بسا هنرمندانی چیره‌دست بوده‌اند.
نمایشگاه «مجموعه آجرهای لعابدار بوکان بازگشته از سوئیس» ابتدا در موزه حقیقی بوکان و سپس در موزه ملی ایران در تهران به نمایش درمی‌آید و برای این نمایشگاه یک بولتن دوزبانه هم منتشر شده است. البته برگزار شدن نمایشگاه منوط به بهبود اوضاع شیوع کرونا در ایران است.