موضوع این مطلب تامین مالی از بازار سرمایه به شیوه مبتنی بر بدهی است. در ابتدا بررسی می‌کنیم که تامین مالی مبتنی بر بدهی چیست؟ و در ادامه به بررسی ویژگی‌ها، مزایا و معایب این روش خواهیم پرداخت.
تامین مالی مبتنی بر بدهی چیست؟
برای درک اینکه تامین مالی مبتنی بر بدهی چیست، شرایطی را در نظر بگیرید که شرکتی نیاز به تامین مالی دارد. این شرکت (با توجه به شرایط جاری خود) می‌تواند اقدام به انتشار سهام کند یا با دعوت از شرکای جدید، در کنار استفاده از منابع مالی آنها، مالیک شرکت را با شرکا تقسیم کند. روش دیگر قرض گرفتن وجه مورد نیاز است. احتمالا اولین روش استقراضی که به ذهن شما می‌رسد، وام‌های بانکی هستند. البته این تصور اشتباه نیست، اما در بازار سرمایه، ابزارهای تامین مالی دیگری هم وجود دارند که بدون دعوت از شرکای جدید و بر مبنای قرض وجه شکل گرفته‌اند. زمانی که شرکتی از این ابزارها استفاده کند، روش تامین مالی مبتنی بر بدهی را انتخاب کرده است.
روش‌های تامین مالی مبتنی بر بدهی
روش‌های تامین مالی مبتنی بر بدهی در بازار سرمایه به شرح زیر است:
- صکوک اجاره
- اوراق مشارکت
- صکوک مرابحه
- اوراق منفعت
- صکوک مضاربه
- صکوک خرید دین
- اوراق رهنی
- صکوک سفارش ساخت
- گواهی کالایی
- گواهی سپرده خاص
- اوراق سلف موازی استاندارد
- اوراق اختیار فروش تبعی
اگرچه روش‌های تامین مالی مبتنی بر بدهی در بازار سرمایه بسیار متنوع است اما برخی از آنها کاربردی‌تر هستند، در واقع شرکت‌ها بیشتر از ابزارهایی مانند صکوک، گواهی سپرده خاص، اوراق سلف موازی استاندارد و اوراق اختیار فروش تبعی برای تامین مالی مبتنی بر بدهی استفاده می‌کنند.
ویژگی‌های تامین مالی مبتنی بر بدهی
حتما برای شما هم این سوال پیش آمده: تامین مالی مبتنی بر بدهی، روش خوبی است یا نه؟ پاسخ این سوال تا حد زیادی به شرایط شرکت، اولویت مالکان و سهامداران، میزان نیاز مالی، اهداف و برنامه‌های شرکت بستگی دارد. اما قبل از هر نوع بررسی نسبت به شرایط شرکت، ما باید با ویژگی‌های تامین مالی مبتنی بر بدهی آشنا شویم.
در واقع انتخاب روش تامین مالی، موضوعی دو طرفه است. از یک طرف آگاهی نسبت به مزایا و معایب روش‌های مختلف تامین مالی و از طرف دیگر شرایط شرکت و در نهایت تطبیق این دو موضوع با یکدیگر، باعث می‌شود بتوانیم بهترین روش را انتخاب کنیم. برای درک ساده‌تر ویژگی‌های تامین مالی مبتنی بر بدهی، ابتدا مزایا و سپس معایب آن را بررسی می‌کنیم.
مزایای تامین مالی مبتنی بر بدهی
مزایای تامین مالی مبتنی بر بدهی به شرح زیر است:
وقتی مالکیت شرکت تقسیم می‌شود، سودی که در آینده به دست می‌آید هم باید تقسیم شود. بنابراین از سهم افراد در سود کاسته خواهد شد که خوشایند هیچ سهامدار و سرمایه‌گذاری نیست. پس اولین مزیت تامین مالی مبتنی بر بدهی، عدم تقسیم مالکیت شرکت است.
از آنجایی که نرخ سود وام، قبل از محاسبه مالیات پرداخت می‌شود، پس در آینده به عنوان سپر مالیاتی عمل خواهد کرد و از مبلغ مالیات کاسته خواهد شد.
وقتی از صکوک (اوراق قرضه اسلامی) به عنوان ابزار تامین مالی مبتنی بر بدهی استفاده می‌کنیم، نقدینگی بانی افزایش می‌یابد. دارایی‌هایی با نقدینگی پایین یا غیر نقد از ترازنامه خارج می‌شوند و وجوه نقد جای آن را می‌گیرد.
همچنین با توجه به اینکه اوراق صکوک با پشتوانه دارایی یا منفعت آن منتشر می‌شوند، ریسک آن بسیار کم است و هزینه تامین مالی را کاهش می‌دهد.
از مزایای دیگر تامین مالی مبتنی بر بدهی می‌توان به امکان تامین مالی با حجم بالا، امکان بازپرداخت بلندمدت و معافیت مالیاتی سود اوراق برای خریداران اشاره کرد.
معایب تامین مالی مبتنی بر بدهی
قطعا معایب تامین مالی مبتنی بر بدهی کمتر از مزایای آن است. در ادامه به چند مورد اصلی اشاره می‌شود.
در روش تامین مالی مبتنی بر بدهی، بازپرداخت در سررسیدهای مقرر انجام می‌شود. پس شرکت باید در موعد بازپرداخت از نقدینگی کافی برخوردار باشد.
انتخاب روش تامین مالی مبتنی بر بدهی، یعنی شرکت قصد دارد طرح سودآوری را اجرا کند و با سود آن، بازپرداخت وام را انجام دهد. نکته این جا است که اگر مبلغ وام‌ها برای اجرای طرح زیاد باشد، سود حاصل تنها برای بازپرداخت صرف خواهد شد و هیچ جریان نقدی مثبتی باقی نمی‌ماند.
برای دریافت وام‌هایی با مبلغ بالا، دست‌اندکاران شرکت باید بتوانند وام‌دهندگان را درباره سودآوری طرح قانع کنند. همچنین برای تضمین بازپرداخت بدهی، ارائه وثیقه‌های مکفی الزامی است.
سخن آخر
برای انتخاب روش تامین مالی، شناخت بازار سرمایه، جزئیات روش‌های مختلف و چگونگی بهره‌گیری از ابزارهای آن اهمیت زیادی دارد. در این مطلب آموختیم که تامین مالی مبتنی بر بدهی چیست و با مزایا و معایب آن آشنا شدیم. همانطور که متوجه شده‌اید تامین مالی مبتنی بر بدهی یک از کاربردی‌ترین روش‌های تامین سرمایه در بازار است که شرکت‌های بزرگ و کوچک از آن بهره می‌برند. پیشنهاد می‌شود که برای شناخت بهتر این ابزارها، به مطالعه مقالات حوزه تامین مالی بپردازید.