همشهری- حمیده پازوکی: لامبدا، واریانتی از ویروس کروناست که اولین بار در آگوست سال ۲۰۲۰ در کشور پرو شناسایی شد و از آن زمان تاکنون بیش از ۴۰ کشور آن را شناسایی کرده‌اند. می‌گویند ابتلایش از دلتا بیشتر است، از واکسن می‌گریزد و افراد کمتر از ۱۸ سال را هم نسبت به سویه‌های پیشین بیشتر درگیر می‌کند.
با این حساب لامبدا یک هیولای میکروسکوپی است، پیش‌تر در پرو، شیلی، مکزیک، کلمبیا، آرژانتین، برزیل، هلند، اسپانیا، فرانسه، پرتغال و چند کشور دیگر رویت شده بود و حالا خبر از دیده شدن نمونه‌هایش در عراق، ترکیه، قطر و هندوستان به گوش می‌رسد. استان‌های مرزی همانند اتفاقی که در زمان شیوع کرونای آلفا و دلتا رخ داد، در معرض ورود و درگیری با این ویروس جدید قرار دارند؛ در حالی که به‌تازگی روند بستری کرونا بعد از پیک پنجم در ۲۲ استان نزولی شده و استان‌های دیگر هم کم و بیش به پایان پیک پنجم نزدیک می‌شوند. آیا لامبدا اوضاع را دوباره خراب خواهد کرد؟
آغاز تمهیدات کشوری
گرچه به گفته علیرضا ناجی، رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نمونه‌ای از واریانت لامبدا در کشور مشاهده نشده است و گزارش‌های ورود لامبدا به ایران و شیوع این سویه در گیلان در هفته‌های گذشته تکذیب شد، اما به دلیل شیوع ویروس در کشورهای همسایه دور از انتظار نیست که این ویروس به کشور وارد شده باشد. همین احتمال موجب شده است احمد وحیدی، وزیر کشور در ابلاغیه جدیدی به استانداران، دستور اجرای اقدامات پیشگیرانه در مقابل کرونای لامبدا را بدهد. به گفته بابک دین‌پرست، دبیر قرارگاه عملیاتی مقابله با کرونا، در راستای این دستور وزیر کشور، استان‌ها باید زمینه‌های لازم را برای پیش‌بینی تمهیدات مراقبتی، کنترلی و پیشگیرانه، آمادگی‌های لازم برای تشدید کنترل‌های مرزی در مبادی قانونی (فرودگاه‌ها، پایانه‌ها، بنادر، مناطق آزاد، بازارچه‌های مشترک مرزی) و همچنین در مرزهای زمینی و دریایی کشورمان با کشورهای همسایه، اتخاذ کنند.
محافظت از مرزهای غربی
پیک پنجم هنوز در کرمانشاه پایان نیافته است. هنوز ۱۲ شهر استان قرمز کرونایی هستند و آمار مبتلایان افزایشی است. به‌گفته هوشنگ بازوند، استاندار کرمانشاه تعداد بسیار زیاد بستری‌های کرونایی وضعیت نگران‌کننده‌ای را ایجاد کرده و ممکن است هفته آینده به قله پیک پنجم برسیم و بیماری به‌تدریج کنترل شود، اما این امر مستلزم رعایت و همکاری همه‌جانبه مردم است. در چنین شرایطی رسیدن سویه لامبدا به عراق به‌دلیل ارتباطات تجاری و مسافرت از مرزهای زمینی این استان به عراق می‌تواند وضعیت کرمانشاه و پس از آن شرایط کرونایی کل کشور را با مشکل مواجه کند. هر چند بنا بر تصمیم ستاد ملی کرونا، مرزهای استان روی اشخاص حقیقی و زوار بسته است و اجازه تردد ندارند و به‌گفته حسین خوش‌اقبال، معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری کرمانشاه در همه مرزها ازجمله ۲ مرز خسروی و پرویزخان اجاره تردد به هیچ مسافری داده نمی‌شود، اما از آنجا که مسافرانی که در اقلیم کردستان مشغول به‌کار هستند اجازه تردد دارند، مراقبت و کنترل مرزها ضروری به‌نظر می‌رسد.
معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری کرمانشاه به همشهری می‌گوید: با توجه به دستوری که از وزارت کشور برای کنترل شدید مرزها صادر شده است، ما هم در استان به این موضوع توجه بسیار داریم. در گام نخست برنامه ما این است که با حساس‌سازی پرسنل مراقبت مرزی، مراقبت سندرمیک بیماری‌ها در نقطه صفر مرزی افزایش بیابد و همه مسافران ورودی به کشور بررسی و تست شوند. خوش اقبال با بیان این که هماهنگی‌های درون‌بخشی و بین‌بخشی به‌ویژه با پلیس گذرنامه انجام شده است، می‌افزاید: پلیس گذرنامه با پرسنل مراقبت مرزی برای بررسی مسافران قبل از ورود به کشور همکاری لازم را انجام خواهد داد تا این کار به بهترین شکل ممکن انجام شده و هیچ مسافری بدون بررسی در مورد ابتلا به کرونا وارد کشور نشود.
وی با تأکید بر این که پرسنل مستقر در پایانه مرزی درباره علائم و راه‌های انتقال بیماری آموزش دیده‌اند، اظهار می‌کند: همه پایگاه‌های بهداشتی در مرزهای استان تجهیزات لازم برای شرایط ویژه کنونی را تحویل گرفته‌اند. این تجهیزات شامل همه اقلام مورد نیاز مانند ماسک N۹۵، سواپ نمونه‌گیری، محیط ترانسپورت و کیت حفاظت فردی است. به‌علاوه پزشک و کارشناسان بهداشتی هم در این پایگاه‌ها حضور دارند تا بررسی و نمونه‌گیری با نظارت آنان انجام شود. معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری کرمانشاه ادامه می‌دهد: برای مقابله بهتر با ورود احتمالی ویروس هم نظام گزارش‌دهی و هشدار سریع در شهرستان‌های مرزی استان فعال شده است تا بتوانیم با آمادگی کامل مرزها را کنترل کنیم.
تکذیب وجود لامبدا در هرمزگان
با پیداشدن هر سویه جدیدی از ویروس کرونا، ترس عمومی از بروز ویروس بالا میگیرد و هر خبری هرچند اشتباه به شایعه تبدیل می‌شود. ستاد استانی مدیریت بیماری کرونا هرمزگان در نشستی خبر داده بود که مناطق درگیر با سویه لامبدا در استان مورد توجه قرار گیرد. سخنگوی علوم پزشکی هرمزگان اما این خبر را تایید نمی‌کند و می‌گوید که از هشدار علی رئوفی، سخنگوی ستاد استانی مدیریت بیماری کرونا هرمزگان درباره توجه به سویه لامبدا، برداشت اشتباه شده و برخی به اشتباه تصور کرده‌اند سویه لامبدا در استان مشاهده شده است.
فاطمه نوروزیان به همشهری می‌گوید: تا این لحظه هیچ مورد مشکوک یا قطعی از سویه لامبدا در استان یافت نشده است و همه بیماران کرونایی شناسایی شده در استان به ویروس کرونا دلتا مبتلا هستند. وی با بیان این که هرمزگان در معرض خطر جهش‌های جدید ویروس کروناست، می‌افزاید: موج‌های قبلی بیماری از استان‌های جنوبی کشور آغاز شد و این سویه به دلیل مراودات هرمزگان با استان‌های همجوار و همین‌طور با دیگر کشورها از جمله هندوستان ممکن است به‌راحتی در استان فراگیر شود. هرمزگان در موج پنجم بیماری همه شکل‌های کمبود امکانات از کمبود تخت گرفته تا پرستار و دارو را پشت سر گذاشت و سیستم درمان این استان نیز مانند دیگر نقاط کشور سخت‌ترین روزهای خود را در این پیک تجربه کرد.
به همین دلیل، سخنگوی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان ادامه می‌دهد: برای جلوگیری از گسترش این سویه‌ها از جمله لامبدا باید کارهای پیشگیرانه مانند غربالگری مسافران داخلی، غربالگری در پایانههای مرزی و کنترل مسافران خارجی را با جدیت دنبال کنیم. اگر مورد مشکوکی هم یافت شود، اقدامات لازم انجام و غربالگری انجام خواهد شد. نوروزیان با تاکید بر این که یکی از بهترین کارها برای جلوگیری از کاهش آسیب سویه‌های جدید، واکسیناسیون است، می‌افزاید: واکسیناسیون از گردش ویروس و مرگ و میر بیماران می‌کاهد و به طور کلی هرچه بیشتر بر مقوله پیشگیری سرمایه‌گذاری کنیم در درمان جلو خواهیم افتاد و برای دارو، اکسیژن، انجام اسکن و تست کرونا و... هزینه کمتری متحمل خواهیم شد.
بازگشت تدابیر محافظتی به مرزهای خوزستان
از وقتی کرونای انگلیسی خوزستان را درنوردید و در ماه‌های پایانی سال ۹۹ بسیاری از اهالی را مبتلا کرد، این استان با آغاز هر سویه جدید، نگرانی تازه‌ای را تجربه می‌کند. پیدا شدن لامبدا در عراق و قطر می‌تواند برای خوزستان مشکل‌آفرین باشد و به همین دلیل این روزها خوزستان بیشتر به پیشگیری می‌اندیشید. به گفته استاندار خوزستان، در پی شیوع نوع جهش یافته جدید کرونا موسوم به لامبدا در کشورهای همسایه به ویژه در عراق، مراقبت‌ها در مرزها تشدید خواهد شد.
قاسم سلیمانی دشتکی می‌افزاید: خطر ورود و شیوع نوع جدید ویروس کرونا در خوزستان در حالی مطرح می‌شود که پیک پنجم این بیماری هنوز در استان فعال است و در این شرایط احتمال تحلیل‌رفتن شبکه سلامت و واردشدن خسارت جدی و وحشتناک با ورود نوع جدید کرونا به استان وجود دارد. وی با بیان اینکه برای جلوگیری از ورود این نوع کرونا به استان تدابیر ویژه‌ای در مرزها باید اجرا شود، اظهار می‌کند: به‌زودی برای مراقبت از مرزها شرایط تصمیم‌های جدید اتخاذ خواهد شد.
پیک جدید نمی‌خواهیم
بوشهر در همسایگی هرمزگان و خوزستان به دلیل داشتن مراوده‌های تجاری با کشورهای مختلف و ورود و خروج کارگران خارجی از ابتدای امسال مدام درگیر سویه‌های جدید کرونا بوده است. حالا با پیدا شدن سر و کله لامبدا، با این که مدتی است روند کرونایش نزولی شده، باز نگران است.
رئیس دانشگاه علوم‌پزشکی بوشهر با بیان این که به هیچ‌وجه یک پیک جدید نمی‌خواهیم به همشهری می‌گوید: بیمارستانهای استان با گذر از پیک پنجم کمی نفس کشیده‌اند و ما به هرگونه سویه جدید حساسیت داریم و نمی‌خواهیم دوباره به شرایط قبلی بازگردیم. سعید کشمیری ادامه می‌دهد: امکان تشخیص هیچ سویه در شهرستان ها وجود ندارد و ما برای این موضوع وابسته به تهران هستیم. در شرایط این‌چنینی نمونه‌ها را به تهران می‌فرستیم و مراکز آزمایشگاهی پایتخت مثل انستیتو پاستور نتیجه را برای ما ارسال می‌کنند.
وی با بیان این که استان‌های مرزی ارتباط زیادی با کشورهای خارجی دارند و به همین دلیل باید آمادگی بیشتری هم در مقابل موج‌های کرونا داشته باشند، اظهار می‌کند: وزارت کشور دستورهایی برای اعمال سختگیری‌های بیشتر در استان‌های مرزی داده است. البته در بوشهر از ابتدای امسال، رفتوآمد اتباع خارجی با سخن‌گیری انجام شده است و اگر تست کرونای آنان مثبت اعلام شود باید ۲ هفته در قرنطینه بمانند.
رئیس دانشگاه علوم‌پزشکی بوشهر با بیان این که با افزایش سهمیه واکسن استان می‌توان امیدوار بود ایمنی مردم استان افزایش یابد، می‌گوید: کادر درمان استان در پیک پنجم تا مرز شکستن رفت و سختی‌های بسیاری را در زمینه‌های مختلف متحمل شد و به همین دلیل نمی‌خواهیم درگیر پیک ششم شویم. کشمیری درباره ویروس لامبدا توضیح می‌دهد: این ویروس یک نکته دارد و آن سرعت و شدت بسیار زیاد ابتلاست. به این ترتیب اگر کسی به آن آلوده شود به‌سرعت علائم بیماری در او بروز پیدا می‌کند و می‌توان او را قرنطینه کرد. به همین دلیل احتمالا اگر موج ششمی اتفاق افتد افراد ناقل بدون علامت نخواهیم داشت و با شناسایی سریع بیماران و درمان و قرنطینه آنان مدت زمان این موج از موج پنجم کوتاه‌تر خواهد بود.
***
پیدا شدن سویه لامبدا در مرزهای کشور دور از انتظار نیست، ویروس‌های جهش‌یافته یکی پس از دیگری کشورها را در مینوردند و جای خود را به ویروس‌های جدیدتری میدهند. فعلا که این روال کار جهان است، اما درس گرفتن از تجربه موج‌های قبلی هم می‌تواند راهگشا باشد. کارشناسان می‌گویند اگر لامبدا در شهری روستایی یا مرزی پیدا شد، باید مسئولان، راهکارهایی مانند هشدار و قرنطینه را برگزینند تا افراد کمتری در این موج جدید احتمالی جانشان را از دست بدهند.