به گزارش همشهری آنلاین، رئیس هیات مدیره قنات قصبه گناباد گفت: قنات قصبه گناباد به طول ۳۳ کیلومتر، از دو رشته اصلی به نام‌های قصبه و دولاب تشکیل شده است که مجموعا ۴۷۲ میله چاه دارد. حفر کانالی با این عظمت با ژرفنای بیش از ۳۰۰ متر و حجم افزون بر ۷۳ میلیون متر مکعب برداشت خاک با کم‌ترین خطا در مسیر یا شیب‌بندی از عصر هخامنشیان، نشان دهنده نبوغ ایرانی و شاهکاری بی‌نظیر در سراسر جهان است.
محمد نبی‌پور ادامه داد: این قنات شگفت‌انگیز که تاریخ ساخت آن حداقل به ۲ هزار و ۲۵۰ سال پیش باز می‌گردد، یکی از پر آب‌ترین قنات‌های ایران است که با توجه به این ویژگی‌ها در پرونده قنات‌های یازده گانه ایران در تاریخ ۲۵ تیرماه ۱۳۹۵ (۱۵ July ۲۰۱۶) در چهلمین اجلاس کمیته میراث جهانی در شهر استانبول ترکیه در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. ناصر خسرو قبادیانی در سفرنامه‌اش به توصیف این قنات پرداخته و حفر آن را به کیسخرو نسبت داده است.
وی ادامه داد: از جمله تدابیر به کار رفته در معماری این قنات تعدد چاه‌های آن است که به بیش از ۴۷۰ حلقه می‌رسد، در حال حاضر ۶۰ درصد چاه‌های قنات مسدود است و ۴۰ درصد آنها با آبدهی ۱۵۰ لیتر در ثانیه باقی مانده است.
نبی‌پور افزود: قنات قصبه گناباد هر ساله میزبان حدود ۷۰ هزار گردشگر داخلی و خارجی است، اما در حال حاضر و با توجه به شیوع ویروس کرونا و جلوگیری از انتقال ویروس، این مکان پذیرای گردشگران نیست.
وی با بیان این‌که مرداد امسال در یک اقدام غیرکارشناسی قسمتی از مظهر قنات جهانی قصبه به نام گودال با خاک پر شده و به این اثر خسارت وارد کرده است، افزود: در توجیه خرابکاری صورت گرفته در این مکان، می‌گوید: مهمترین دلیل پر کردن مظهر فعلی قنات با خاک، با پیگیری این هیات مدیره بروز مشکلات فنی، جلوگیری از گرفتگی و پس زدن آب در طول مسیر آن بوده است.
نبی‌پور افزود: اگر این بخش از قنات پر نشود طی چند ماه آتی مسیر آب مسدود خواهد شد که احتمال ریزش در طول مسیر قنات را در پی دارد بنا بر این برای جلوگیری از چنین اتفاقی مظهر فعلی قنات قصبه با خاک پر شد تا مظهر جدید در مکانی بالاتر از نقطه کنونی ظرف چهار ماه آینده در طول مسیر قنات ساخته شود.
وی ادامه داد: برخی افراد محلی در طول مسیر انتقال آب قنات جهانی قصبه اقدام به برداشت آب برای مزارع کشاورزی، شنا در مظهر قنات و یا شستشوی اتومبیل و دیگر ادوات می‌کنند، برای جلوگیری از بروز مشکلات بعدی مظهر قنات باید با خاک پر می‌شد و به نقطه دیگری در طول مسیر انتقال می‌یافت.
نبی‌پور درباره تاثیر خشکسالی‌ها بر قنوات گفت: بررسی‌های انجام شده در دشت گناباد، طی سال‌های گذشته، نشان‌دهنده این است که دو عامل اصلی در کاهش آبدهی قنوات موثر است. یکی افت سطح آب زیرزمینی و دیگری پدیده تغییر اقلیم جهانی است که آثار آن در کشور ما، به صورت خشکسالی‌های شدید نمود یافته و درتشدید افت سطح آب و کسری مخزن زیرزمینی موثر واقع شده است.
وی ادامه داد: این دو عامل، منطقه گناباد را به شدت دچار بحران آب کرده است، به طوری که در حال حاضر، دشت گناباد یکی ازدشت‌های ممنوعه حفر چاه به حساب می‌آید. پیامد مستقیم افت سطح آب زیرزمینی و کم شدن ذخایر آب در این منطقه به صورت خشک شدن و کاهش دبی قنوات بوده است که باعث خشک شدن اراضی کشاورزی، کاهش درآمد روستائیان و به تبع آن تخلیه روستاها و افزایش مهاجرت به شهرهای شده است.