همشهری- مریم سرخوش: سرانجام پس از گذشت ۲۷ روز آمار فوتی‌های کرونا به زیر ۵۰۰ نفر در روز رسید. آماری که اگرچه همچنان بسیار زیاد است اما روند کاهش آن می‌تواند امیدوارکننده باشد. آخرین‌بار، ۲۳ مرداد بود که با ثبت مرگ ۴۶۶ نفر، آمار فوتی‌های کرونا در یک روز، به زیر ۵۰۰ نفر رسید. پس از آن از ۲۴ مرداد در یک رقابت نفس‌گیر برای پیشی گرفتن آمار مرگ‌های کرونا، تعداد قربانیان روزانه با ثبت رکوردهای پی‌درپی به بالای ۷۰۰ نفر در دومین روز از شهریور رسید و حالا با گذشت ۲۷ روز، دیروز شمار فوتی‌های روزانه کرونا به ۴۴۵ نفر رسید. تعداد مبتلایان پس از گذشت همین مدت هم به کمتر از ۳۰ هزار نفر رسید؛ به‌طوری‌که آخرین‌بار ۲۳ مرداد ۲۹ هزار و ۷۰۰ بیمار جدید ثبت شد، اما پس از آن با افزایش نگران‌کننده شمار مبتلایان روزانه و شدت گرفتن شیوع کرونا، سرانجام روز گذشته، تعداد مبتلایان با کاهش قابل توجه به ۲۱ هزار و ۱۱۴ بیمار جدید رسید. ۲ روز پیش بود که سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا، اعلام کرد کشور از پیک پنجم کرونا عبور پیدا کرده است. به‌گفته علیرضا رئیسی، حدود ۲۱ استان کاملا از پیک عبور کرده و سیر نزولی را طی می‌کنند. براساس اعلام او، با استناد به گزارش‌های رسیده از بیمارستان‌ها، روند بیماری در تهران و البرز هم کاهش پیدا کرده است.
رکوردشکنی واکسیناسیون روزانه
در این میان، سیر واکسیناسیون در کشور هم سرعت گرفته؛ تا جایی که در برخی مراکز بهداشتی به‌دلیل در دسترس بودن واکسن و مراجعات کمتر گروه‌های سنی اعلام شده، اولویت‌های بعدی هم به‌صورت محدود بدون ثبت‌نام در سامانه واکسینه می‌شوند. هم‌اکنون در اغلب استان‌های کشور، تنها متولدان ۱۳۵۵ به قبل امکان ثبت‌نام در سامانه سلامت را دارند، اما از اواخر هفته گذشته برخی مراکز در تهران متولدان ۱۳۶۰ به قبل را هم پذیرش می‌کنند و در ساعات پایانی کار مراکز که ازدحام مراجعان دارای اولویت کمتر است، مراجعان گروه‌های سنی دیگر راحت‌تر پذیرش می‌شوند. در این میان با اعلام وزیر بهداشت مبنی بر واکسیناسیون تمام روستاییان بالای ۱۸ سال و البته طلاب و دانشجویان رکورد ثبت‌نام در سامانه نوبت‌دهی واکسیناسیون هم شکست و بیش از ۵۰۰ هزار نفر تنها در ۲۴ ساعت اقدام به ثبت‌نام در این سامانه کردند. براساس اعلام مرکز مدیریت آمار وزارت بهداشت رکورد قبلی ثبت‌نام در سامانه ۱۳۰ هزار نفر بوده است. هفته گذشته بود که بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت در مجلس اعلام کرد که تا پایان بهمن امسال واکسیناسیون تمام می‌شود؛ اتفاقی که متخصصان حوزه بهداشت با توجه به رکوردشکنی تزریق بالای یک‌میلیون دوز در روز امکان‌پذیر می‌دانند؛ مشروط به اینکه واکسن موردنیاز به‌طور منظم و مستمر وارد کشور شود.
ورود بیش از ۴۶ میلیون دوز واکسن به کشور
حالا گمرک ایران هم از ورود بیش از ۴۶ میلیون و ۵۰۰ هزار دوز واکسن از کشورهای چین، ژاپن، ایتالیا، روسیه، کره‌جنوبی، اتریش و هند تاکنون خبر داده است. در این میان براساس اعلام علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا در این هفته هم قرار است ۱۵میلیون دوز دیگر واکسن وارد کشور شود. همچنین رئیسی از واردات ۳۰ میلیون دوز در ماه مهر خبر داده و گفته ما ۵ میلیون دوز واکسن تولید داخل هم تا پایان هفته گذشته دریافت کردیم. بر این اساس و با وجود تزریق نزدیک به ۳۳ میلیون و ۵۰۰ هزار دوز واکسن تا ۲۴ ساعت گذشته، حالا وزارت بهداشت بیش از ۱۳ میلیون واکسن به جز تولیدات داخل ذخیره دارد و با وجود رکوردشکنی قابل توجه تزریق واکسن در کشور، درصورت وارد نشدن محموله‌های دیگر، واکسن برای ۲ هفته دیگر تامین می‌شود؛ واکسیناسیونی که تأثیرش در روند نزولی ابتلا به کرونا ثابت شده است و براساس آمار اعلام شده از سوی وزارت بهداشت در استان‌هایی که واکسیناسیون سرعت بیشتری داشته، روند نزولی پیک پنجم کرونا هم سرعت بیشتری داشته است. از سوی دیگر در استان‌های با آمار تزریق کمتر واکسن، روند کاهشی در تعداد بستری‌ها نوسانی و کمتر از سایر شهرهای کشور بوده است. در سطح جهانی هم تنها در یک مطالعه انجام شده در انگلیس پس از تزریق ۹۱ میلیون دوز واکسن ثابت شده که واکسیناسیون به‌طور کلی و در سطح جامعه و نه شخصی کارایی بسیار بالایی دارد و می‌تواند ۷۹ درصد از گرفتن بیماری علامت‌دار و ۹۶ درصد از بستری شدن جلوگیری کند. همچنین در ایران هم با افزایش شتاب واکسیناسیون تنها در یک هفته میزان مثبت بودن تست‌های کوویدـ۱۹ از ۵۰ درصد به حدود ۲۳ درصد رسیده است.
واکسیناسیون در برخی پایگاه‌ها بدون محدودیت
برخی از پایگاه‌های واکسیناسیون، حالا برخلاف آنچه در رسانه‌های رسمی اعلام می‌شود، طبق ابلاغیه‌های دانشگاه‌های علوم‌پزشکی، اقدام به واکسیناسیون برای گروه‌های سنی کمتر از آنچه در سامانه وزارت بهداشت اعلام شده، می‌کنند. یکی از این مراکز، مرکز واکسیناسیون ۱۳ آبان تهران است. کارمند این مجموعه در خیابان با این جمله همه را تشویق به واکسن زدن می‌کند: «آقا واکسن نمی‌زنی؟ همه متولدان ۱۳۶۰ به قبل می‌توانند واکسن بزنند از نوع سینوفارم.» فیلمی هم از همین اقدام در فضای مجازی منتشر شد که بازتاب‌های فراوانی داشت.
به‌گفته یکی از کارشناسان این مجموعه، تا قبل از ساعت ۱۲ ظهر، عمدتا تزریق برای دوز دومی‌ها و متولدان ۱۳۵۵ به قبل انجام می‌شود، اما از ساعت ۱۲ سختگیری‌ها کمتر است و با خلوت شدن صف هر کسی مراجعه کند، می‌تواند واکسن بزند. در مرکز واکسن مسجد امام بازار تهران هم واکسیناسیون اصناف شروع شده و افراد از تمام صنف‌ها در هر گروه سنی واکسن دریافت می‌کنند و محدودیتی اعمال نمی‌شود. اما در دیگر مراکز بهداشتی تزریق سرپایی و خودرویی تنها برای همان گروه سنی اعلام شده یعنی جمعیت متولدان زیر ۱۳۵۵ واکسن تزریق می‌شود که البته صف‌ها در برخی مراکز طولانی است.
ثبت رکورد در واکسیناسیون روزانه
حالا مسئولان نظام سلامت می‌گویند درصورت در اختیار بودن واکسن، آمار تزریق‌های روزانه می‌تواند میلیونی شود. پس از گذشت بیش از ۶ ماه از ورود نخستین محموله واکسن به کشور، ۱۷ شهریور ماه میزان واکسیناسیون روزانه رکورد قابل‌توجهی را ثبت کرد؛ به‌طوری‌که تنها در ۲۴ ساعت، یک میلیون و ۱۱۲ هزار و ۴۴۰ دوز واکسن در کشور تزریق شد که بالاترین میزان تزریق روزانه واکسن از ابتدای واکسیناسیون عمومی تاکنون بود.
حالا براساس اعلام جلیل کوهپایه‌زاده، رئیس دانشگاه علوم‌پزشکی ایران، آمار ظرفیت تزریق واکسن در تهران تا ۳۰۰ هزار دوز هم وجود دارد. او در توضیح بیشتر به همشهری می‌گوید: «تعداد مراکز تجمیعی واکسیناسیون کرونا در تهران ۱۳۲ مرکز است و با تامین مناسب واکسن، روند واکسیناسیون در چند ماه آینده شتاب مطلوبی می‌گیرد و می‌توان همه واجدان شرایط را واکسینه کرد.» او درباره راه‌اندازی مراکز ۲۴ساعته برای افزایش ظرفیت واکسیناسیون در استان هم می‌گوید: «از امروز (شنبه) این مراکز تعیین‌تکلیف و اعلام خواهند شد. ما در حوزه دانشگاه علوم‌پزشکی ایران، مرکز واکسیناسیون دژبان مرکز در خیابان فاطمی را برای این مورد درنظر گرفته‌ایم. همچنین منتظر اعلام نهایی از سوی مراکز واکسیناسیون در بیمارستان‌های پیامبران و فرهیختگان هستیم و احتمالا در مرکز واکسیناسیون بوستان گفت‌وگو هم ترزیق واکسن به‌صورت ۲۴ ساعته خواهد بود.»
این مسئول در پاسخ به این سؤال که آیا روند فعلی می‌تواند به محقق شدن واکسیناسیون براساس وعده وزیر بهداشت تا زمستان امسال کمک کند هم می‌گوید: «اگر واکسن تامین شود، ما خیلی زودتر از زمان اعلام شده هم می‌توانیم واکسیناسیون عمومی در کشور را تکمیل کنیم. ما حتی ظرفیت تزریق روزانه ۲ میلیون دوز واکسن در کشور را داریم و می‌توانیم با حجم زیاد فعالیت و افزایش تعداد مراکز به‌صورت دوشیفته بهترین اقدام را برای ایجاد سلامت عمومی و رقم نخوردن پیک‌های مرگبار در کشور انجام دهیم.»
علیرضا زالی، فرمانده عملیات مدیریت کرونای تهران هم هفته گذشته از برنامه‌ریزی‌ها برای راه‌اندازی و معرفی مراکز ۲۴ ساعته واکسیناسیون خبر داده و گفته بود: «در نشست مسئولان دانشگاه‌های علوم‌پزشکی مستقر در استان تهران با حضور وزیر بهداشت مقرر شد برای افزایش ظرفیت واکسیناسیون هر دانشگاه، ۳ مرکز را به‌عنوان مراکز ۲۴ ساعته معرفی کند که اسامی این مراکز در روزهای آینده اعلام عمومی می‌شود.» او همچنین از پوشش کامل واکسیناسیون شهروندان تهرانی تا پایان مهر خبر می‌دهد و عنوان می‌کند: «از این هفته شاهد افزایش مراکز تجمیعی جدید و افزایش شیفت‌های مراکز قبلی خواهیم بود.» او همچنین دیروز اعلام کرد تا ظهر جمعه ۵ میلیون و ۸۰۰ هزار دوز واکسن در تهران تزریق شده که حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار نفر آنان هر دو دوز را دریافت کرده‌اند. همچنین روز پنجشنبه آمار واکسیناسیون روزانه در تهران از ۱۶۰ هزار دوز عبور کرد و پیش‌بینی می‌شود که این روند در روزهای آینده شتاب بیشتری بگیرد. به‌گفته زالی، برای پوشش کامل واکسیناسیون شهروندان تهرانی تا پایان مهرماه باید آمار روزانه تزریق واکسن به ۳۲۰ هزار دوز برسد. همچنین براساس اعلام امیرعلی فریدون‌فر، رئیس مرکز بهداشت شرق تهران، مرکز ۲۴ساعته تزریق واکسن در این منطقه از روز دوشنبه راه‌اندازی و مکان آن اعلام خواهد شد.
افزایش سرعت واکسیناسیون در سایر استان‌ها
در دیگر استان‌ها هم شرایط مشابهی برقرار است. در یزد جز اعلام رسمی تزریق واکسن برای متولدان ۴۰ سال به بالا از دیروز برای ۲ گروه سنی دیگر هم مجوز واکسیناسیون به مراکز بهداشتی داده شده است؛ در مرکز استان ۳۸ سال به بالاها و در دیگر شهرستان‌ها ۳۵ سال به بالاها. هر چند که در چند روز اخیر توزیع گسترده واکسن در کشور درصورت مراجعه افرادی که در اولویت واکسیناسیون هم قرار نداشتند، مراکز به‌صورت غیررسمی و درصورت خلوت بودن صف‌های واکسن، اقدام به واکسیناسیون برای این افراد هم کرده‌اند و کسی دست خالی برنگشته است. به‌گفته محمدرضا دهقانی، معاون بهداشت دانشگاه علوم‌پزشکی یزد، واکسیناسیون افراد زیر ۴۰ سال تا تکمیل نشدن گروه سنی بالاتر منطقی نیست؛ چراکه این گروه به‌عنوان گروه‌های سنی پرخطر و دارای بیماری‌های زمینه‌ای مطرح هستند: «گروه‌های جوان‌تر ارتباطات و تماس اجتماعی بیشتری دارند و باید واکسیناسیون آنها هم انجام شود. بر این اساس از صبح روز پنجشنبه سن واکسیناسیون در استان کاهش پیدا کرده است، اما نباید منجر به ازدحام در مراکز شود.» به‌گفته دهقانی، بخشی از جامعه جوان استان با توجه به واکسیناسیون مشاغل براساس سند ملی واکسن دریافت کرده‌اند و محدودیت سنی برای آنها وجود ندارد. این افراد جمعیت قابل‌توجهی را شامل می‌شوند و هم‌اکنون ما حتی کارگران ۲۶-۲۵ ساله معادن را هم واکسینه می‌کنیم. او می‌گوید: «باتوجه به ظرفیت‌های خوب مراکز واکسیناسیون و تامین واکسن در کشور اگر گروه‌های سنی دیگر هم اعلام و سامانه برای ثبت‌نام آنها باز شود، با نگاه به کاهش مراجعات گروه سنی بالای ۴۰ سال که در چند روز اخیر شاهد بوده‌ایم، اتفاق خوبی در کشور رقم می‌خورد.»
در کرمان متولدان ۱۳۶۵ به پایین هم می‌توانند برای تزریق واکسن مراجعه کنند. براساس اعلام حسین صافی‌زاده، معاون بهداشت علوم‌پزشکی کرمان با توجه به آمار بالای جمعیتی این گروه‌های سنی هم‌اکنون استقبال خوب مردمی برای تزریق واکسن وجود دارد و درصورت نیاز و اعلام وزارت بهداشت گروه‌های سنی پایین‌تر هم فراخوان خواهند شد. به‌گفته این مسئول، درصورت پوشش ۸۰ درصدی جمعیت تعیین‌شده، واکسیناسیون برای گروه‌های پایین‌تر هم آغاز خواهد شد.
علی‌احمد آقاپور، رئیس کارگروه اطلاع‌رسانی ستاد دانشگاهی مقابله با کرونا در آذربایجان‌غربی هم از تزریق واکسن برای متولدان ۱۳۶۵ به پایین خبر می‌دهد و می‌گوید: «در دوره قبل که ما متولدان ۱۳۵۰ به قبل را واکسینه می‌کردیم با توجه به ظرفیت‌های موجود و تامین واکسن درصورت مراجعه برای متولدان ۱۳۵۵ به قبل هم تزریق انجام می‌شد، اما هم‌اکنون ۱۰ سال سن مراجعان کاهش پیدا کرده است و ما با جمعیت زیادی برای واکسیناسیون مواجه هستیم، ولی درصورتی که مراجعات کم شود و درصورت اعلام مراکز بهداشتی این مسئله در ستاد واکسن استان اعلام خواهد شد و سن واکسیناسیون ۳ تا ۵ سال کاهش پیدا می‌کند.» به‌گفته این مسئول از اواخر هفته گذشته تمام دانشجویان استان تحت پوشش واکسن قرار گرفته‌اند که عمدتا جمعیت جوان را تشکیل می‌دهند و این به‌معنای کاهش سن واکسن در میان جوانان استان هم هست. او می‌گوید: «هم‌اکنون یک مرکز خودرویی و مرکز واکسیناسیون شقایق به‌صورت ۲۴ ساعته فعال هستند و در مراکز تجمیعی ۱۶ ساعته هم واکسیناسیون از ساعت ۷ تا ۱۹ یکسره انجام می‌شود.»
در مشهد هم به‌گفته زهرا نهبندانی، رئیس اداره مبارزه با بیماری‌های واگیردار دانشگاه علوم‌پزشکی در مناطق غیرحاشیه‌ای متولدان ۱۳۶۰ به قبل و در مناطق حاشیه‌ای مرکز استان به‌عنوان بزرگ‌ترین منطقه حاشیه‌نشین کشور متولدان ۱۳۷۰ به قبل واکسینه می‌شوند. این مسئول واکسیناسیون دانشگاه مشهد و قطب شرق کشور (قطب ۹) از واکسیناسیون متولدان ۱۳۷۰ به قبل در شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر و تمام گروه‌های سنی عشایری هم خبر می‌دهد و می‌گوید: «با توجه به دستورالعمل وزارتخانه درصورتی که پوشش ۸۰ درصدی جمعیت تعیین شده محقق شود، گروه سنی ۵ سال کاهش پیدا می‌کند. البته در خراسان جنوبی با توجه به اینکه جزو استان‌های جنوبی و مشمول واکسیناسیون با گروه سنی کمتر بود، واکسیناسیون برای گروه سنی پایین‌تر هم صورت گرفته است.» به‌گفته این مسئول، افرادی که در گروه سنی و شغلی قرار ندارند، مراجعه بالایی دارند؛ درحالی‌که گروهی از افراد که در اولویت تزریق‌اند، تمایلی به واکسیناسیون ندارند و همین مسئله سبب شده تا پوشش واکسیناسیون تکمیل نشود.
به‌گفته این مسئول، واکسیناسیون دانشجویان غیرپزشکی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری هم از امروز(شنبه) در ۳ استان شرقی کشور آغاز خواهد شد. سیستان و بلوچستان هم به‌عنوان یکی از استان‌های پیشرو در واکسیناسیون مطرح است و به‌دلیل بحران کرونای دلتا سن واکسیناسیون در این منطقه زودتر از سایر نقاط کشور کاهش یافته و هم‌اکنون واکسن برای ۳۰ سال به بالا تزریق می‌شود که از امروز تزریق برای ۲۸ ساله‌ها هم آغاز خواهد شد. اما در برخی مناطق خوزستان مشارکت در تزریق واکسن پایین است. با این همه فرهاد ابول‌نژادیان، رئیس دانشگاه علوم‌پزشکی جندی‌شاپور اهواز هم در این‌باره می‌گوید: «در ۲۴ ساعت بیش از ۶۵ هزار دوز واکسن در خوزستان تزریق شد .مشارکت مردم در برخی شهرستان‌ها پایین‌تر از حد انتظار است که امیدواریم با بسیج عمومی و استفاده از تمام ظرفیت‌های اجتماعی، شاهد افزایش مراجعه مردم در این شهرستان‌ها برای تزریق واکسن باشیم.»
فعالیت مراکز واکسیناسیون به‌صورت دوشیفته
به جز واکسن‌های وارداتی، تاکنون بیش از ۵ میلیون دوز واکسن برکت هم تحویل وزارت بهداشت شده است و به‌گفته علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا میزان تولید این گروه دارویی در هفته‌های آینده به‌صورت جهشی افزایش پیدا خواهد کرد. او می‌گوید: «در بررسی‌های انجام شده، میزان بستری و تأثیرگذاری واکسن برکت قابل‌قبول بوده و این واکسن به‌عنوان یکی از بهترین واکسن‌های کشور شناخته شده است. نکته قابل توجه این است که تاکنون حدود ۳ میلیون دوز از این واکسن تزریق شده است و هیچ آمار فوتی در میان تزریق‌کنندگان نداشته‌ایم.» این مسئول درباره الزام استفاده از واکسن برای عموم جامعه می‌گوید: «۸۸ درصد افراد بالای ۶۰ سال، واکسن دریافت کرده‌اند و عدد قابل توجه این است که ۷۰ درصد مرگ‌ومیر و بستری‌ها به ۱۲ درصد باقیمانده تعلق دارد. این مسئله قدرت و اهمیت واکسن را نشان می‌دهد.» رئیسی همچنین با تأکید بر افزایش مراکز واکسیناسیون ادامه می‌دهد: «در جلسه‌ای که با حضور سردار سلامی برگزار شد به فرماندهان سپاه استان‌ها دستور دادند که پای کار بیایند. برنامه داریم تعداد مراکز تجمیعی که حدود هزار و ۸ عدد است را دو برابر کنیم. علاوه بر آن در حال دوشیفته کردن تعداد زیادی از مراکز هستیم تا سرعت واکسیناسیون افزایش پیدا کند و از مرز یک و نیم میلیون دوز تزریق در روز عبور کنیم.»