همشهری- عمادالدین قاسمی‌پناه: پیش از شیوع ویروس کرونا، بعضی خدمات بهداشت و سلامت به‌صورت مشاوره تلفنی یا از طریق چت بعضی پلتفرم‌ها صورت می‌گرفت. با این حال، با گسترش بیماری کووید-۱۹، حوزه سلامت دیجیتال از سوی مردم بیش از گذشته مورد توجه واقع شد. مطب‌ها، داروخانه‌ها و مراکز درمانی تبدیل به نقاط بیماری‌زا شدند و مردم تا جایی که می‌توانستند از مراجعه حضوری به این مکان‌ها اجتناب می‌کردند. همچنین در بسیاری از موارد به‌ویژه در شهرهای کوچک دسترسی به پزشک متخصص برای بیماران سخت‌تر از گذشته شد. پلتفرم‌های مشاوره پزشکی آنلاین به همین‌خاطر در این دوران بسیار بیشتر از گذشته مورد توجه قرار گرفتند. هر چند همچنان مخالفت‌هایی در کشور با این نوع مشاوره تلفنی یا آنلاین وجود دارد. البته مدافعان این پلتفرم‌ها می‌گویند آنها ارتباط بین پزشک و بیمار را برای مشاوره بسیار راحت کرده‌اند، اما مخالفان عقیده دارند این نوع فعالیت که همراه با تجویز دارو و نوشتن نسخه است ایراد دارد چون معاینه بیمار باید به‌صورت بالینی انجام شود.
خدمات با امکان ارائه آنلاین
مهدی خدادادی، مدیرعامل یکی از استارت‌آپ‌های فعال در این زمینه در گفت‌وگو با همشهری در پاسخ به برخی مخالفان پلتفرم‌های پزشکی آنلاین با تأیید لزوم معاینه بالینی در مواردی که مورد نیاز است، می‌گوید: «اینکه پزشک باید بیمار را معاینه بالینی کند، قطعی است و نه‌تنها ما بلکه هیچ‌یک از پلتفرم‌های این حوزه در کل دنیا ادعای انجام آن را ندارند. اینگونه پلتفرم‌ها برای بخشی از مسائل بیماران ایجاد شده است که نیاز به معاینه بالینی ندارند.»
او می‌گوید: «به‌عنوان مثال، اگر کسی نیاز به ارتوپد دارد و پزشک باید او را معاینه کند، ضرورتی ندارد که به اینگونه پلتفرم‌ها مراجعه کند. ما هم در سایت خود عنوان کرده‌ایم که برای اینگونه موارد، خدمات ما برای بیمار کارایی ندارد.»
ژوبین علاقبند که مدیرعامل سابق یکی از سرویس‌های تاکسی اینترنتی بوده، در این رابطه به تازگی در پنلی گفته است: اتفاقی که در حوزه سلامت دیجیتال می‌افتد شبیه همان روندی است که حدود ۴ سال پیش در حوزه حمل‌ونقل رخ می‌داد و تاکسی‌دارها و آژانس اعتراض می‌کردند؛ اما در نهایت همه‌چیز تغییر کرد. الان در سلامت دیجیتال هم، چنین روندی طی می‌شود و می‌توان انتظار داشت تا ۴ سال آینده در این حوزه هم تحول دیجیتال رخ بدهد.
افزایش قابل توجه کاربران
شیوع کرونا باعث شد که مردم از پلتفرم‌های سلامت، بیشتر استفاده کنند. آنها با راهنمایی این پلتفرم‌ها متوجه می‌شدند نیاز به مراجعه حضوری نیست و تنها درصورت ضرورت، به مراجعه حضوری روی می‌آوردند. در واقع اکنون در خیلی از موارد شاید مشاوره تلفنی یا آنلاین بتواند فرد را از مراجعه یا حتی ازدحام غیرضروری در مراکز درمانی بی‌نیاز کند. مهدی خدادادی، مدیرعامل یک استارت‌آپ فعال در این حوزه با اشاره به اینکه از ابتدای شیوع کرونا تاکنون میزان استفاده از خدمات این استارت‌آپ ۱۲ برابر شده است، می‌گوید: «مهم‌ترین سرویسی که استارت‌آپ ما به مردم ارائه می‌دهد تسهیل‌گری ارتباط بین بیمار و پزشک است.»
به‌گفته او «این ارتباط به‌صورت ویدئویی، تلفنی و چت آنلاین صورت می‌گیرد که در کاهش هزینه بیماران بسیار مؤثر است.» او با اشاره به این که طی دوران کرونا بیش از ۱.۵ میلیون نفر تنها از این پلتفرم سرویس گرفته‌اند، تأکید می‌کند: «تصور کنید که اگر این تعداد مراجعه به‌صورت حضوری اتفاق می‌افتاد چه خسارت‌هایی می‌توانست به همراه داشته باشد.»
چیزی جای معاینه بالینی را نمی‌گیرد
دکتر سیدحمید حسینی نائینی که متخصص گوش و حلق و بینی است، در گفت‌وگو با همشهری در مورد موضوع شرح حال، معاینه و نسخه‌نویسی اینترنتی از سوی پزشکان فعال در پلتفرم‌های پزشکی می‌گوید: «بیان شرح حال به تنهایی نمی‌تواند یک پزشک را به تشخیص قطعی برساند. درواقع اساس کار پزشکی مبتنی بر شرح حال بیمار و معاینه بیمار است. به‌عبارت دیگر، حذف معاینه از پزشکی به معنی از میان رفتن نیمی از دقت است.»
این پزشک با اشاره به این که در مواقعی ممکن است به هر دلیلی امکان معاینه وجود نداشته باشد، ادامه می‌دهد: «در این مورد، پزشک چاره‌ای ندارد که به شرح حال بسنده کند.» حسینی نائینی به همین‌خاطر با تأکید بر اینکه احتمال خطا در نسخه‌هایی که بدون معاینه از سوی پزشکان فعال در پلتفرم‌ها تجویز می‌شود وجود دارد، می‌گوید: «این پزشکان به نوعی دست به عصا اقدام می‌کنند. به‌عبارت دیگر، آنها نسخه‌ای تجویز می کنند که ممکن است نه خطرناک باشد و نه چندان مفید.»
بر این اساس پزشکان پلتفرم‌های اینترنتی هم باید درصورتی که نیاز به معالجه بالینی را تشخیص می‌دهند به فرد برای مراجعه به مراکز درمانی برای بررسی بالینی دقیق‌تر مشاوره دهند.