همشهری آنلاین- فاطمه کاظمی:
نام همدان با غار علیصدر، یکی از شگفتی‌های بی‌نظیر جهان، گره خورده است. همدان هزارو۸۰۰اثر تاریخی و طبیعی دارد که بیش‌از هزار و 100اثر آن ثبت ملی شده، اما همچنان بازدید از این غار در صدر علاقه‌مندی گردشگران قرار دارد؛ غاری که این روزها موضوع ثبت جهانی آن با اما و اگرهایی همراه شده است.
نام همدان با غار علیصدر، یکی از شگفتی‌های بی‌نظیر جهان، گره خورده است. همدان هزارو۸۰۰اثر تاریخی و طبیعی دارد که بیش‌از هزار و 100اثر آن ثبت ملی شده، اما همچنان بازدید از این غار در صدر علاقه‌مندی گردشگران قرار دارد؛ غاری که این روزها موضوع ثبت جهانی آن با اما و اگرهایی همراه شده است.
بزرگ‌ترین غار قابل قایقرانی جهان ویژگی‌هایی دارد که منجر به متمایز شدن علیصدر از سایر غارهای جهان شده، استفاده از کانال‌های آبی درون غار است. به‌دلیل وسعت زیاد این کانال، قایق‌های معمولی به‌راحتی در مسیر آن حرکت می‌کنند.
علیصدر از زیباترین جلوه‌های طبیعی جهان در نوع خود است و تنها غار مولیس در فرانسه، غارهای شوالیه و بوکان در استرالیا زیبایی‌های خیره‌کننده‌ای مانند غار علیصدر دارند. استلاکتیت‌ها و استلاگمیت‌ها در طرح و رنگ‌های اعجاب‌انگیز در سراسر این غار صحنه بسیار زیبا و شگفت انگیزی از قدرت خداوند را به تصویر کشیده‌اند.
این غار در فهرست موقت آثارجهانی قرارگرفته و قرار بود همدان را جهانی کند، اما ساخت یک هتل در عرصه آن و تخریب‌های دیگری که در غار صورت گرفته، این اتفاق را درحد رویا برای همدانی‌ها نگه داشته‌است. همه‌گیری ویروس کرونا نیز آسیب‌های زیادی به این غار زد و مجموع بازدیدکنندگان آن بسیار کاهش یافت. با این وجود، غار علیصدر بعد از ماه‌ها تعطیلی، بازگشایی شده و حالا پذیرای بازدیدکنندگان است.
ماجرای جهانی‌شدن
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان همدان نیز از ثبت جهانی غارعلیصدر می‌گوید و یادآور می‌شود: این غار یکی از آثار طبیعی ماست که در فهرست موقت ثبت‌جهانی قرار دارد. ایران سالانه یک سهمیه اثر طبیعی و یک اثر تاریخی معرفی برای ثبت‌جهانی در یونسکو دارد و استان همدان نیز دارای آثار متعدد طبیعی و تاریخی است که مدعی هستیم می‌توانند برای ثبت‌جهانی به یونسکو معرفی شوند.
«علی مالمیر» می‌افزاید: مهم‌ترین اثرطبیعی همدان، غارعلیصدر است؛ اگرچه اولویت اول ما امروز با توجه به شرایط کنونی، پرونده «منظر تاریخ شهری هگمتانه» است که از آثار تاریخی به‌شمار می‌رود. البته پرونده هگمتانه نیز نهایی شده و در مرحله نهایی ویرایش و ترجمه است.
وی ادامه می‌دهد: هر پرونده‌ای در کنار ظرفیت‌های موجود و شاخصه‌هایی که دارد و می‌تواند در معیارهای ثبت‌جهانی یونسکو بگنجد، ممکن است موانعی نیز داشته باشد. این را باید درنظر داشت که الزاما وجود هر مانع، به‌معنای نفی ثبت‌جهانی نیست. برخی موانع در طول زمان قابل رفع هستند و اگر پرونده‌ای را برای یونسکو تحویل دهیم، می‌توانیم یک فصل ساختار مدیریتی برای آن تعریف کنیم تا درآن فصل، اقدام‌های خاصی انجام دهیم و اگر آن اثر ثبت‌جهانی شد، یونسکو هم بر آن اقدام‌های مدیریتی حتما نظارت خواهد داشت.
وی می‌افزاید: بسیاری از موانعی که شاید به ظن بعضی از کارشناسان «مانع» محسوب شود را می‌توان در پلان مدیریتی آینده رفع کرد، اما ممکن است گاه موانعی وجود داشته باشد که قابل رفع نباشد و فرایند پرونده را دچار مشکل کند. اما معمولا از آنجا که سهمیه کشور برای ارسال پرونده جهانی محدود است، تلاش می‌شود ابتدا آثاری معرفی شوند که ضریب اطمینان مصوب شدن آنها بیشتر باشد.
مدیرکل میراث فرهنگی همدان با بیان اینکه در عرصه غار علیصدر هم ساخت‌وسازهایی انجام شده که مانعی برای ثبت‌جهانی آن هستند، تأکید می‌کند: این موانع قابل مدیریت هستند. موانعی هم وجود دارد که برخی کارشناسان نسبت به آن مشکل اساسی دارند. هرچند برای آنها هم پیشنهاد مدیریتی وجود دارد. مالمیر همچنین درباره هتلی که در عرصه غار علیصدر ساخته شده و نیمه‌کاره مانده است، می‌گوید: معاونت میراث‌فرهنگی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی پیشنهاد کاهش ارتفاع این هتل را داده تا بتوان مشکل ثبت جهانی غار علیصدر را رفع کرد، بدون اینکه نیاز به تخریب هتل باشد. یعنی هم می‌توان هتل را حفظ کرد و هم غار علیصدر را به ثبت‌جهانی رساند.
بلایی که کرونا برسر علیصدر آورد
مدیرعامل شرکت سیاحتی علیصدر درباره آسیب‌هایی که همه‌گیری ویروس کرونا برای این مجموعه به‌همراه داشت، اظهار می‌کند: با همه‌گیری ویروس کرونا در ایران، این غار به‌مدت ۲ماه تعطیل بود و سپس از خردادماه 1399 به‌مدت ۶ماه بازگشایی شد، اما دوباره با مصوبه ستاد کرونا تعطیل شد. در واقع صنعت گردشگری بزرگ‌ترین آسیب را از کرونا دید و بالاترین آسیب هم سهم غار علیصدر شد، چراکه بزرگ‌ترین مجموعه گردشگری استان ازنظر تعداد نیروی انسانی، شرکت سیاحتی علیصدر است.
«مهدی مجیدی» با بیان اینکه این مجموعه بیش‌از 200نیروی انسانی دارد، عنوان می‌کند: سال‌گذشته درمجموع 80هزارنفر از غار علیصدر بازدید کردند که در مقایسه با آمار ۱۰ساله گذشته که به‌طور میانگین 600هزارنفر در سال بوده، با کاهش 85درصدی بازدیدکنندگان مواجه شدیم.
آسیب دیده، اما سرپا
مدیرعامل شرکت سیاحتی علیصدر درباره تعطیلی و بازگشایی دوباره غار علیصدر هم می‌گوید: غار سال گذشته تا پایان آبان‌ماه تعطیل بود و پیگیری‌های ویژه‌ای داشتیم تا نیروها مشمول بیمه بیکاری شوند و از آنجا که این نیروها فصلی محسوب می‌شدند، ضوابط اجازه این کار را نمی‌داد، اما درنهایت با پیگیری‌های مستمر، نیروهایمان مشمول بیمه بیکاری شدند.
مجیدی می‌افزاید: بعد از گذشت ۷ماه، سرانجام غار علیصدر از تیرماه بازگشایی شد و تاکنون 32هزار بازدیدکننده داشته است که درمقایسه با مدت مشابه سال‌گذشته که تعداد بازدیدکنندگان هزارو600 نفر بود، رشد ۳۰۰درصدی داشته‌ایم، اما باید گفت که درمقایسه با سال1398 که هنوز کرونا همه‌گیر نشده بود و غار حدود 112هزار بازدیدکننده داشت، با کاهش ۷۰درصدی بازدیدکننده مواجه شده‌ایم.
وی با بیان اینکه درحال‌حاضر غار علیصدر با رعایت پروتکل‌های بهداشتی باز است، اضافه می‌کند: قبلا در هر قایق حتی تا ۱۰نفر هم سوار می‌کردیم، اما حالا تنها یک خانواده حتی ۲نفره در قایق می‌نشیند. ازسوی دیگر همه مراجعه‌کنندگان تب‌سنجی می‌شوند و بدون ماسک پذیرش نمی‌شوند تا با حداقل آسیب به فعالیت‌های خود ادامه دهیم.