همشهری آنلاین- فرشته رضایی:
کارگران همیشه مشغول کار نیستند. کارگر که باشی، گاهی حادثه‌ای یا رخدادی پیش بینی نشده می‌تواند ساعت‌ها و سال‌ها سابقه‌ات را نادیده بگیرد و تو را از کار بیکار کند. این رخداد در کشوری که سایه تحریم بر آن است، می‌تواند تشدید هم شود. اما این روزها کرونا و خاموشی‌های گسترده برق صنایع، مزید بر علت شده و بیشتر از قبل بر معیشت و سفره کارگران چنگ انداخته است.
بر اساس آمار در کارخانه‌ها و صنایع قزوین حدود ۱۶۰ هزار کارگر و در اصناف و واحدهای خدماتی استان حدود ۱۱۰ هزار کارگر فعالیت دارند. استان قزوین ۷۴ هزار بازنشسته و ۲۷۰ هزار کارگر بیمه شده تامین اجتماعی دارد که از تعداد کارگران بیمه نشده، آمار دقیقی نیست.
رنج معیشت بر دوش کارگران
«حسام مومنی» تا دو ماه پیش کارگر یک واحد کوچک تولیدی در شهر صنعتی الوند بود اما اکنون بیکار شده است. او به همشهری می‌گوید: بعد از سه سال سابقه به دلیل اینکه کارفرما دیگر نتوانست مانند قبل ادامه کار دهد، من و بسیاری دیگر تعدیل شدیم و اکنون برای بیمه بیکاری اقدام کرده‌ایم.
این کارگر ادامه می‌دهد: با این سن و وضعیت نمی‌دانیم کجا مشغول به کار شویم و هر روز منتظریم به ما زنگ بزنند تا دوباره به کار برگردیم. اغلب بچه‌ها کرونا گرفته‌اند و کارخانه‌ها نیز با تعطیلی‌های متعدد تا مرز ورشکستگی پیش رفته‌اند.
«سمیه بی‌نیاز» دیگر کارگر خط تولید یک واحد بسته بندی است که درباره شرایط کار در ایام کرونا بیان می‌کند: چندی پیش مدیر کارخانه‌ای که در آن کار می‌کردم به دلیل ضرر مالی، چند بخش از خطوط تولید را تعطیل کرد و بخش زیادی از کارگران مانند من که کمتر سابقه داشتیم از کار بیکار شدیم.
او ادامه می‌دهد: حالا شش ماه است با بیمه بیکاری سر می‌کنم در حالیکه این مبلغ کفاف زندگی‌ام را نمی‌دهد. من سرپرست خانوار هستم و در این شرایط مشکلات معیشتی خانواده‌ام چند برابر شده است. یارانه و بسته کمک معیشتی دولت که حدود ۳۰۰ هزارتومان است هم گره‌ای از مشکلات ما باز نمی‌کند. از طرفی شرایط به گونه‌ای است که نمی‌توان یک شغل ثابت با درآمد حداقلی و حاشیه امن پیدا کرد.
افزایش بیکاری کارگران
بنا بر آمار تامین اجتماعی قزوین سال گذشته بیش از ۱۲ هزار کارگر برای بیمه بیکاری اقدام کردند که این تعداد جزو کارگران بیمه شده بیکار بودند و از آمار بیکاری کارگران بدون بیمه، اطلاعی در دست نیست. بر اساس آمار این سازمان ۶ هزار و ۳۱۷ کارگر در بخش‌های مختلف کشاورزی، صنعتی و خدماتی تحت پوشش بیمه بیکاری قرار گرفته‌اند. از این تعداد ۲ هزار و ۶۴۰ نفر در قزوین، یک‌هزار و ۶۷۷ نفر در البرز، ۷۶۰ نفر در تاکستان و ۴۶۰ نفر در بویین زهرا درخواست بهره‌مندی از مزایای بیمه بیکاری را در ادارات تعاون، کار و رفاه اجتماعی ثبت کرده‌اند.
رئیس کانون شوراهای اسلامی کار قزوین در این زمینه به همشهری می‌گوید: صنایع ما به چند دسته تقسیم می‌شوند. آنها که با تولیدات مختص کرونا سر و کار دارند مانند یکسری از واحدهای تولیدی الکل، ماسک، مواد بهداشتی و شوینده که وضعیت به مراتب بهتری دارند و کارگرانشان را افزایش داده و موجب رونق اشتغال شده‌اند. اما بخش زیادی از کارخانه‌ها پس از کرونا و تعطیلی‌های مداوم دچار آسیب شدند. چون تولیداتشان به فروش نرفت، کارفرما متضرر و در نهایت کسب و کار تعطیل شد.
محمد امانی ادامه می‌دهد: در حال حاضر نیز به جز کرونا، خاموشی‌های مکرر برق اصلی‌ترین مشکل ماست. شرکت‌هایی مثل تولید مواد غذایی و یا نساجی متاسفانه به دلیل قطعی برق دچار معضلات اساسی شده‌اند. به گونه‌ای که هم کارگران و هم کارفرمایان آسیب دیدند. علاوه بر خاموشی مکرر برق حتی بی‌نظمی در قطع برق بر خلاف ساعت اعلام شده نیز واحدهای صنعتی را دچار بحران کرده است.
وی اضافه می‌کند: این مسایل باعث شده برخی واحدها تعطیل و کارگران به مدت یک تا چندماه بیکار شوند. اغلب کارگران هم چون قراردادی هستند و قراردادشان دائم نیست، ماه تا ماه بیکار می‌مانند و درآمدی ندارند.
امانی می‌گوید: مشکل دیگر کارگران واکسیناسیون است. چون بخش تولید و نیروی انسانی آن در شیفت‌های مختلف مشغول فعالیت هستند، عدم واکسیناسیون آنها موجب می‌شود تعداد بیشتری دچار کرونا شوند. لازم است که در این زمینه دولت توجه بیشتری به این قشر آسیب پذیر داشته باشد.
وی می‌افزاید: از سوی دیگر متاسفانه بیمه بیکاری به بسیاری از کارگرانی که طی چند ماه گذشته هیچ درآمدی نداشتند، تعلق نمی‌گیرد. طبق قانون به شش ماه سابقه کار بیمه بیکاری تعلق می‌گیرد اما این میزان را به یک سال افزایش داده‌اند. در همین راستا از دیوان عدالت اداری نیز رای گرفته‌ایم که تاکنون اجرا نشده است.
فشار بر تولیدکنندگان عامل تعدیل کارگران
اما کارفرمایان در این ایام چه مشکلاتی دارند که موجب تعدیل نیرو و تشدید بیکاری کارگران شده است؟
دبیر کانون انجمن‌های صنفی کارفرمایی قزوین در این باره به همشهری می‌گوید: یکی از مهم‌ترین مشکلات جامعه کارگری و کارفرمایی واکسیناسیون است که اگر این مهم زودتر انجام می‌گرفت، بخش زیادی از جامعه تولید دچار مشکل یا تعطیلی نمی‌شد. اما به طور کلی انتظار ما کمک دولت در سیاستگذاری و نیز فراهم کردن تسهیلات با وام‌های کم بهره برای رونق تولید است.
حسن زارع‌نژاد می‌افزاید: بخش زیادی از واحدهای تولید از تسهیلاتی استفاده می‌کنند که حتی بهره آن از نرخ مصوب بانک مرکزی هم بیشتر است. در بسیاری موارد بهره این وام‌ها تا ۳۰ درصد هم می‌رسد که این در نهایت به ضرر تولید است. به عنوان مثال ۴۶ درصد از درآمد صنایع قطعه‌سازی خودرو به جیب بانک‌ها می‌رود و در نهایت همه بخش‌ها از تولید کننده تا مصرف کننده ضرر می‌کنند.
وی تاکید می‌کند: وضع قوانین مشخص حرکت‌های اقتصادی به سمت تولید می‌چرخد نه ارزش‌های افزوده غیر واقعی. در دیگر کشورها بهره بانک‌ها تا ۳ درصد است اما در بانک‌های خودمان به روش‌های مختلف همان نرخ سود ۱۸ درصد را هم رعایت نمی‌کنند و در نهایت بهره‌ها بالای ۳۰ درصد است که این مسایل به ضرر تولید تمام می‌شود.
زارع‌نژاد ادامه می‌دهد: تولید کنندگان نیاز دارند هم خط تولید را نوسازی کنند و هم موجب اشتغال بیشتر کارگران شوند، آن هم در شرایط تحریم که باید بیشتر مورد حمایت باشند تا جامعه کارگری نیز دچارآسیب و بحران نشود.
وی می‌گوید: در قزوین ۸۰ واحد تولیدی خودرو وجود دارد که از این تعداد ۲۶ واحد مجموعه‌ساز هستند. یعنی هر مجموعه‌ساز بین ۴ تا ۱۲ واحد تامین کننده دارند. لازم است دولت با تدابیر خاص، موجب رونق تولید شود. بسیاری از مشکلات ما کشوری است نه استانی و بوروکراسی‌های اداری همه جا هستند. ولی امیدواریم با همکاری استاندار بسیاری از مشکلات کارخانه‌ها از جمله واکسیناسیون کارگران بخش تولید حل و رفع شود.
استان قزوین چهار هزار واحد تولیدی، ۱۵ شهرک و ناحیه صنعتی و یک شهر صنعتی دارد.