در ابتدا بسیاری گمان می‌کردند که این تعطیلی چندان دوامی نخواهد داشت و دانش‌آموزان خیلی زود به سر کلاس‌های درس بازخواهند گشت؛ اما این اتفاق رخ نداد و درحالی‌که به زمان بازگشایی مدارس در سال تحصیلی ۱۴۰۱–۱۴۰۰ رسیده‌ایم ، هنوز امید چندانی به برگزاری کلاس‌ها به‌صورت حضوری نیست. به نظر می‌رسد حداقل نیم‌سال تحصیلی ابتداییِ مدارس نیز در قالب کلاس آنلاین ادامه پیدا کند. در ادامه قصد داریم نگاهی به مهم‌ترین چالش‌ها و مشکلاتی که پیش روی وزیر آموزش و پرورش دولت جدید وجود دارد، بیندازیم.
تعیین سریع وزیر آموزش و پرورش؛ اولویت نخست این وزارتخانه
وزیر آموزش و پرورش که از سوی دولت سیزدهم برای رأی اعتماد به مجلس شورای اسلامی معرفی شد، موفق به کسب رأی اعتماد نشد. با توجه به اهمیت این وزارتخانه و آغاز سال تحصیلی ۱۴۰۱–۱۴۰۰، به نظر می‌رسد که دولت محترم باید هرچه سریع‌تر وزیر پیشنهادی جدید را به مجلس معرفی کند؛ به این ترتیب، این وزراتخانه‌ی مهم و بزرگ تا حدودی از بلاتکلیفی خارج می‌شود.
واکسیناسیون عمومی دانش‌آموزان و کادر مدارس
تا چند ماه پیش این‌طور برداشت می‌شد که واکسیناسیون کرونا برای افراد کمتر از ۱۵ سال چندان ضرورتی ندارد؛ اما اتفاقات گوناگون و البته بد نشان می‌دهد که امکان ابتلای به ویروس کرونا در کودکان و نوجوانان نیز بسیار زیاد است. همین مسئله نشان از ضرورت واکسیناسیون دانش‌آموزان دارد. البته خوشبختانه در طول تابستان سال ۱۴۰۰ اکثر قریب به اتفاق معلمان و کادر مدارس دو دوز واکسن کرونا را دریافت کردند.
با توجه به اولویت‌های سنی در برنامه‌ریزی واکسیناسیون، احتمالا دانش‌آموزان آخرین گروه دریافت‌کننده‌ی واکسن خواهند بود، البته طبق گفته‌های مقامات دولتی کار واکسیناسیون عمومی تا دهه‌ی فجر و بهمن سال جاری به پایان خواهد رسید؛ به همین دلیل می‌توان امیدوار بود که نیمه‌ی دوم سال تحصیلی، کلاس آنلاین جای خود را به آموزش حضوری بدهد.
افزایش کیفیت آموزش آنلاین
همانطور که می‌دانیم پلتفرم شاد در طول یک سال و نیم گذشته تنها پل ارتباطی دانش‌آموزان با مدارس بوده است. البته در این بین، مدارس غیردولتی از قبیل علوی موفق شدند با راه‌اندازی آموزشگاه آنلاین اختصاصی، خدمات آموزشی به‌مراتب باکیفیت‌تری را به دانش‌آموزان خود ارائه کنند. در ابتدای راه‌اندازی سامانه‌ی شاد، گلایه‌های بسیاری از زیرساخت‌های آن وجود داشت. علی‌رغم تمام تلاش‌هایی که برای افزایش کیفیت برگزاری کلاس آنلاین در قالب سامانه‌ی شاد صورت گرفته است، هنوز با نقطه‌ی مطلوب فاصله وجود دارد. با توجه به اینکه هنوز زمان دقیق بازگشایی دبستان ها و دبیرستان‌ها در سراسر کشور مشخص نیست، به همین دلیل باید برای تقویت زیرساخت‌های سامانه‌ی شاد اقدامات جدی صورت بگیرد تا مشکلات سال‌های تحصیلی قبل به حداقل کاهش پیدا کند.
تلاش برای جبران مشکلات کلاس آنلاین دانش‌آموزان مناطق محروم
متأسفانه دسترسی به کلاس آنلاین سامانه‌ی شاد در سراسر کشور به‌صورت یکپارچه و یکسان فراهم نیست. بسیاری از دانش‌آموزان در مناطق محروم کشور در طول این یک سال و نیم گذشته از خدمات آموزشی مناسبی برخوردار نبوده‌اند. تیم جدید وزارت آموزش و پرورش باید حتماً تدابیر ویژه‌ای برای جبران عقب‌ماندگی تحصیلی این گروه از دانش‌آموزان در نظر بگیرد.
زمینه‌سازی برای بازگشایی مدارس، به‌ویژه دبستان‌ها
بیش از یک سال دوری از مدرسه، بسیاری از دانش‌آموزان، به‌خصوص دبستانی‌ها را از فضای مدارس فضای باهم بودن دور کرده است. با توجه به اینکه مسئولان آموزش و پرورش در حال تلاش برای فراهم‌کردن شرایط به‌منظور بازگشایی مدارس به‌صورت حضوری هستند، باید به‌موازات آن برنامه‌ریزی برای آماده‌سازی ذهنی دانش‌آموزان نیز انجام بگیرد. قطعاً در ابتدای بازگشایی مدارس، مشکلاتی برای مدارس و دانش‌آموزان ایجاد خواهد شد. باید از همین امروز برای حل سریع این مشکلات احتمالی تصمیم‌گیری‌های لازم صورت بگیرد.
برنامه‌ریزی برای جبران ضعف‌های آموزشی در گذشته
بسیاری از مدارس غیردولتی از قبیل علوی با راه‌اندازی آموزشگاه آنلاین تلاش کردند تا مشکلات آموزش مجازی را به حداقل برسانند. اما به هر ترتیب طبیعی است که کلاس آنلاین تحت هیچ شرایطی جایگزین آموزش حضوری در مدارس نمی‌شود. در طول یک سال و نیم گذشته بسیاری از دانش‌آموزان با افت تحصیلی جدی مواجه شده‌اند. وزیر آموزش و پرورش حتماً باید برنامه‌ای کوتاه‌مدت و میان‌مدت برای جبران کمبودهای موجود در گذشته داشته باشد، تا بخشی از ضعف‌های آموزشی دانش‌آموزان پوشش داده شود.
برنامه‌ریزی برای آمادگی روانی دانش‌آموزان
یکی از تدابیری که در بسیاری از کشورها برای مواجهه با همه‌گیری کرونا اتخاذ شده است، کاهش ترددها و رعایت فاصله‌ی فیزیکی در سطح جامعه است. تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها نیز در راستای همین سیاست صورت گرفت. اما مطالعات روان‌شناسی متعددی در طول این مدت در دنیا صورت گرفته است تا تأثیرات روانی‌ای که این بیماری در بین عموم مردم ایجاد کرده است، شناسایی شود. نتایج این مطالعات نشان می‌دهد که طیف‌های گسترده‌ای از مردم با مشکلات روانی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. در این میان، آسیب‌پذیری کودکان به‌مراتب بیشتر است. آموزش و پرورش و دبستان‌ها به‌عنوان خانه‌ی دوم بچه‌ها باید برای حل برخی آشفتگی‌های روانی دانش‌آموزان بعد از بازگشایی مدارس برنامه‌ریزی ویژه‌ای داشته باشند.
آماده‌سازی امکانات برای پایش سلامت دانش‌آموزان
یکی دیگر از مشکلات قرنطینه، افزایش مشکلات چاقی و اضافه‌وزن در بین مردم است. پزشکان معتقدند که چاقی یکی از عوامل خطرناک در بروز بسیاری از بیماری‌های دیگر به شمار می‌رود. با تداوم بیش از اندازه‌ی قرنطینه‌ی سراسری، نگرانی‌ها درخصوص گسترش بیماری‌های جسمی در بین مردم افزایش پیدا کرده است. دانش‌آموزان نیز به‌عنوان بخشی از جامعه با این مشکل مواجه هستند. آموزش و پرورش باید حتماً برنامه‌ی مدونی برای پایش سلامت جسمی دانش‌آموزان بعد از بازگشایی مدارس داشته باشد. در ادامه نیز با تدوین برنامه‌های ورزشی مناسب، شرایط را برای کنترل بحران چاقی در دانش‌آموزان مهیا کند.
برنامه‌ریزی برای بازگشایی مرحله‌ای مدارس
فارغ از اینکه کلاس آنلاین چه مزایا و معایبی دارد، با توجه به اینکه حدود یک سال و نیم است که تمام فعالیت‌های آموزشی در این چارچوب صورت می‌گیرد، تا حدودی تبدیل به نوعی رویه شده است. از طرفی حتی در صورت واکسیناسیون عمومی نیز نمی‌توان به‌صورت ۱۰۰درصد از خطرهای ناشی از کرونا ایمن بود. به همین دلیل، با توجه به ضرورت حفظ سلامت دانش‌آموزان و کادر مدارس، شاید بهتر باشد که برنامه‌ریزی در راستای بازگشایی مدارس به‌صورت مرحله‌ای و با جمعیت محدود انجام شود. در ادامه می‌توان در یک برنامه‌ی زمان‌بندی مشخص، زمینه را برای حضور همه‌ی دانش‌آموزان در مدارس فراهم کرد.
کلام پایانی
کرونا به‌عنوان عجیب‌ترین پدیده‌ی قرن حاضر، بسیاری از کسب‌وکارها و فعالیت‌ها را در سراسر دنیا با مشکلات جدی مواجه کرده است. این مشکلات به‌حدی است که بسیاری از اندیشمندان و سیاست‌گذاران در سراسر دنیا در حال تلاش برای پیداکردن نسخه‌های اداره‌ی کشورها در جهان پساکرونا هستند. مسئله‌ی آموزش از این جهت نسبت به سایر بخش‌ها اولویت دارد که با آینده‌سازان یک کشور سروکار دارد. وزیر آموزش و پرورش آینده با چالش‌های عدیده‌ای روبه‌روست و باید منتظر ماند و دید که چه برنامه‌ای برای افزایش کیفیت برگزاری کلاس آنلاین و آماده‌سازی مدارس برای ادامه‌ی فعالیت‌های آموزشی به‌صورت حضوری دارد.