همشهری- نورا عباسی: تزریق دوز سوم یا بوستر واکسن کرونا به دغدغه اصلی برخی کشورهایی تبدیل شده است که بخش اعظم جمعیت خود را واکسینه کرده و در حصار امن قرارداده‌اند. آلمان، فرانسه، آمریکا و... جزو کشورهایی هستند که دوز سوم را در دستور کار خود قرارداده‌اند.
تزریق دوز سوم زمانی جدی شد که تحقیقات متعدد خبر از کاهش میزان پادتن ایجاد شده در بدن، به واسطه گذر زمان دادند و به‌عبارت دیگر، زمان در برابر اثرگذاری واکسن‌های کرونا به‌پا خاست و موجب شد تا ایمنی ایجاد شده در مسیر نزولی قرار بگیرد. شرکت‌های فایزر و بیونتک نیز در تیرماه با انتشار اطلاعیه‌ای، اعلام کردند که دوز سوم واکسن تولیدی آنها، اگر با فاصله ۶ ماه پس از دوز دوم تزریق شود، «بالاترین میزان مصونیت» را در کسانی که واکسینه شده‌اند حفظ می‌کند.
در بخشی از این اطلاعیه آمده بود: «تا ۶ ماه پس از دومین تزریق واکسن بایونتک- فایزر ایمنی در برابر بیماری کووید-۱۹ با روند سخت و طولانی همچنان پابرجاست اما بعد از این مدت باید منتظر کم شدن تأثیر واکسن و نیز سویه‌های دیگر ویروس بود. به همین دلیل سومین تزریق باید بین ۶ ماه تا یک سال پس از واکسیناسیون کامل انجام گیرد. داده‌های یک تحقیق جدید نشان می‌دهند که دوز سوم واکسن میزان آنتی‌بادی را ۵ تا ۱۰ برابر می‌کند.». در رابطه با تزریق دوز سوم واکسن همزمان شاهد ظهور نظرات مختلفی هستیم و تاکنون دوز سوم برای افراد سالمند و همچنین بیمارانی با سیستم ایمنی ضعیف و سوابق بیماری جدی را می‌توان به‌عنوان نقطه‌نظر مشترک در سطح جهان درنظر گرفت.
اختلاف جهانی در رابطه با دوز تقویتی
اما در کنار این نقطه‌نظر مشترک، اختلاف‌هایی در سطح سازمان جهانی بهداشت و کشورهای توسعه‌یافته نیز ایجاد شد؛ چرا که سازمان بهداشت جهانی (WHO) به‌شدت مخالف تزریق عمومی دوز سوم واکسن کروناست و از کشورهای ثروتمند و توسعه‌یافته خواست تا دوزهای اضافی را به کشورهای نیازمند اهدا کنند. «مایک رایان»، رئیس برنامه رسیدگی‌های اضطراری در سازمان بهداشت جهانی نیز در رابطه با این موضوع تأکید کرده بود:« حرف سازمان بهداشت جهانی این است که تزریق دوز تقویتی برای شهروندان جوامعی که به‌صورت گسترده به واکسن دسترسی داشته و دو دوز را دریافت کرده‌اند، در شرایط فعلی ایده خوبی نیست. سازمان بهداشت جهانی از تزریق دوز سوم واکسن به سالمندان و افراد در معرض خطر حمایت می‌کند اما از کشورها می‌خواهد برنامه‌های تزریق عمومی دوز تقویتی را تا انتهای سال به تعویق بیندازند تا زمان کافی برای واکسیناسیون حداقل ۴۰ درصد از جمعیت همه کشورها وجود داشته باشد».
البته این اختلاف شکل درون‌کشوری نیز به‌خود گرفت و در کشوری مانند آمریکا میان مسئولان سیاسی و سلامت کشور در رابطه با تزریق دوز سوم واکسن کرونا نظرات مختلفی وجود داشت، درحالی‌که جو بایدن خبر از تزریق گسترده دوز سوم داده بود، سازمان غذا و داروی این کشور تنها به تزریق دوز تقویتی واکسن کرونا برای افراد ۶۵ سال به بالا و گروه‌های حساس و آسیب‌پذیر رضایت داد و با تزریق واکسن تقویتی به همه افراد ۱۶ سال و بالاتر مخالفت کرد.
در این میان برخی کشورها مانند ژاپن نیز در حال بررسی شرایط ترزیق دوز سوم هستند و به این ترتیب می‌توان گفت که بسیاری از کشورها در آینده‌ای نه چندان دور دوز بوستر را در دستور کار روند واکسیناسیون قرار خواهند داد.
دوز سوم در ایران؛ اولویت با کادر درمان
شرایط ایران در رابطه با دوز سوم هنوز شفاف نیست و تاکنون جز کادر درمان از گروهی به‌عنوان دریافت‌کنندگان احتمالی دوز تقویتی واکسن کرونا نام برده نشده است. براساس گفته علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت و همزمان با انتشار خبر ورود واکسن فایزر به ایران باید گفت که کادر درمان به‌عنوان گروه اول دریافت دوز سوم شناخته می‌شوند؛« در پی درخواست معاونت بهداشت وزارت بهداشت از کمیته ملی واکسیناسیون برای تامین واکسن فایزر برای مادران باردار، خوشبختانه موافقت لازم از سوی این کمیته در این زمینه صورت گرفت. این واکسن‌ها جهت واکسیناسیون مادران باردار و درصورت کافی بودن تعداد واکسن وارد شده به‌عنوان دوز بوستر برای کادر درمان استفاده خواهد شد.»
وزیر بهداشت نیز در رابطه با دوز سوم اعلام کرده بود که افراد واکسینه شده بعد از مدتی دوباره نیاز به واکسن دارند و هم‌اکنون برای افراد با ریسک بالا و کادر درمان دوز سوم نیاز است. اما رسیدن به نقطه تزریق دوز سوم واکسن به‌زودی میسر نخواهد شد؛ چرا که بر اساس گفته پیام طبرسی، رئیس بخش عفونی بیمارستان مسیح دانشوری «باید پوشش واکسیناسیون به میزان قابل‌قبولی برسد تا واکسن دوز سوم تزریق شود. هنوز مشخص نیست دوز سوم چه زمانی و برای چه گروه‌هایی باید تزریق شود.»
کارشناسان دیگری نیز بر این موضوع تأکید دارند و چندی پیش قاسم آهنگری، متخصص ایمونوژنتیک و استاد تمام دپارتمان ژنتیک پزشکی پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری در گفت‌وگو با ایسنا گفته بود:«هم‌اکنون نباید در جامعه برای گروه‌های هدف دوز سوم (دوز بوستر یا تقویتی) مطرح شود؛ چرا که ابتدا باید براساس منحنی توزیع نرمال، هر چه سریع‌تر در افراد گروه هدف، واکسیناسیون به‌طور کامل صورت گیرد و تمام افراد واکسینه کامل شوند؛ حتی جمعیت‌های آشکار و پنهان اتباع خارجی که ساکن کشور هستند. این جمعیت پنهان و آشکار درصورت عدم واکسیناسیون، می‌توانند به‌عنوان کانون‌های شروع عفونت‌های جدی محسوب شوند».
بر اساس گفته آهنگری، حداقل زمان تزریق دوز سوم، ۶ ماه بعد از دریافت دوز دوم واکسن است، جز واکسن «جانسون‌اندجانسون» که تک‌دوزی است. از این‌رو پیشنهاد می‌شود که مسئولان کشور، گروه فوق‌آسیب‌پذیر را که همان پرسنل پزشکی به‌ویژه افراد شاغل در بخش‌های ICU که در ارتباط مستقیم با بیماران هستند، در اولویت و برنامه‌ریزی برای تزریق دوز سوم ۶ ماه بعد از دریافت دوز دوم در نظر بگیرند.