به گزارش همشهری آنلاین به نقل از روزنامه همشهری، طی هفته‌های اخیر برخی از مقام‌های رژیم صهیونیستی درباره اجرای اصلاحات بنیادین در مهم‌ترین سازمان اطلاعاتی-امنیتی این رژیم، یعنی «موساد» سخن گفته‌اند. اگرچه مقامات رسمی تاکنون به جزئیات اصلاحات مورد نظر اشاره‌ای نداشته‌اند، اما می‌توان نشانه‌هایی از این اصلاحات را در گزارش‌های منتشر شده در رسانه‌های عبری زبان ملاحظه کرد؛ گزارش‌هایی که نشان می‌دهد سران اسرائیل به‌دنبال کاهش اختیارات موساد و تشدید نظارت‌ها بر عملکرد آن هستند.
روز گذشته ران ایدلیست، یکی از تحلیلگران مشهور در حوزه امنیت و اطلاعات اسرائیل با انتشار گزارشی جنجالی در روزنامه یدیعوت آحرونوت مدعی شد نخستین برنامه اصلاحی دیوید برنیا، رئیس جدید موساد برای این نهاد، کاهش منابع و اختیارات ۲ واحد «کیساریا» و «کیدون» بوده است؛ واحدهایی که مسئول اجرای عملیات‌های برون مرزی و مشخصا ترور مخالفان اسرائیل هستند. ایدلیست همچنین ادعا کرده رئیس جدید موساد قصد دارد برنامه مشابهی را برای واحد «تیویل» به اجرا بگذارد. تیویل مسئول ارتباطات خارجی سازمان موساد است و گفته می‌شود کاهش اختیارات آن با افزایش اختیارات وزارت خارجه در دولت جدید، با ریاست یائیر لاپید همزمان خواهد بود. لاپید، رئیس ائتلاف آبی-سفید و سیاستمداری است که نقش کلیدی در سقوط دولت نتانیاهو داشت.
البته تغییرات مطرح شده از سوی ران ایدلیست به اینجا ختم نمی‌شود و احتمال ادامه آنها در سایه برخی تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی وجود دارد. در گزارش یدیعوت آحرونوت آمده است: موج تغییرات درون سازمانی موساد در صورت احیای توافق هسته‌ای میان ایران و قدرت‌های جهانی به‌طور جدی‌تری ادامه خواهد داشت. پیش‌بینی می‌شود با ادامه این روند، هزاران تن از نیروهایی که طی سال‌های اخیر به استخدام موساد درآمده‌اند از این سازمان جدا شده و نظارت بیشتری بر نحوه هزینه‌کرد منابع مالی آن انجام شود. دیوید برنیا، مخالف مشی ایدئولوژیک و حزبی‌ای است که یوسی کوهن بر موساد حاکم کرده بود و بدون شک ادامه شرایط پیشین را تحمل نخواهد کرد.
تغییر سیاست‌ها بر ۳ محور ایران، اروپا و فساد
علاوه بر اصلاحات سازمانی و محدودیت عملکرد برخی واحدهای موساد، به‌نظر می‌رسد برنیا عزم راسخی برای تغییر بخشی از سیاست‌های کلی مهم‌ترین نهاد اطلاعاتی رژیم صهیونیستی نیز دارد. بدون شک مهم‌ترین این سیاست‌ها مربوط به ایران است. ایدلیست در گزارش خود می‌نویسد: با گذشت زمان و پیشروی برنامه هسته‌ای ایران، روشن شده عملیات هالیودی موساد در ترور دانشمندان ایرانی و سرقت اسناد هسته‌ای، تأثیر چشمگیری در توقف این کشور نداشته است. بر این اساس می‌توان انتظار داشت که خط‌مشی موساد نسبت به ایران در دوران جدید شاهد تحولات اساسی باشد.
از سوی دیگر، دخالت‌های مستقیم موساد در معادلات کشورهای اروپا، به‌ویژه اروپای شرقی و اخیرا فرانسه، به‌منظور تقویت جریانات راست افراطی، نارضایتی شدیدی را در میان سران این کشورها نسبت به اسرائیل ایجاد کرده است. به نوشته یدیعوت آحرونوت، اجماع بی‌سابقه اروپایی‌ها علیه اسرائیل، یکی از نتایج سیاست‌های نتانیاهو-کوهن است که برنیا برای تغییر آن تلاش خواهد کرد.
علاوه بر اینها، گزارش‌های موجود نشان می‌دهد حجم فساد اقتصادی در داخل موساد، طی دوران ریاست کوهن و با چراغ سبز نتانیاهو به طرز بی‌سابقه‌ای افزایش یافته است. پارلمان رژیم صهیونیستی در سال ۲۰۱۹ و زیر فشارهای مشترک کوهن-نتانیاهو قانونی را برای عدم‌الزام شفافیت مالی حساب‌های سازمان موساد، حتی نزد نهادهای نظارتی به تصویب رساند. به نوشته یدیعوت آحرونوت، پیگیری پرونده‌های فساد در دوران کوهن و برخورد با تمام نیروهایی که در آن دست داشته‌اند یکی از اولویت‌های اساسی دیوید برنیا و دولت جدید رژیم صهیونیستی به ریاست نفتالی بنت است.
موساد در خدمت منافع شخصی نتانیاهو
همزمان با علنی شدن تغییرات درون سازمانی موساد در سطح رسانه‌های رژیم صهیونیستی، افراییم هالوی، رئیس اسبق موساد در یک مصاحبه، انتقادات بسیار تندی را علیه کوهن و مدیریت او بر مهم‌ترین مجموعه اطلاعاتی-امنیتی اسرائیل مطرح کرده است. او روز جمعه در مصاحبه با روزنامه جروزالم پست گفت: در طول تاریخ اسرائیل هیچ شخصیتی مانند کوهن، موساد را به وسیله‌ای برای تامین منافع یک نخست‌وزیر تبدیل نکرده بود. به‌گفته هالوی، بسیاری از اقدامات موساد در ارتباط با ایران، کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس، اروپا و حتی آمریکا تناسبی با منافع درازمدت رژیم صهیونیستی نداشته و صرفا برای کمک به موقعیت متزلزل نتانیاهو در داخل سرزمین‌های اشغالی طراحی و اجرا شده است. رئیس اسبق موساد می‌گوید: کوهن و نتانیاهو بدون هیچ قاعده‌ای اعتبار موساد را برای منافع کوتاه‌مدت خود به حراج گذاشتند و اکنون این سازمان با چالش‌های بی‌سابقه‌ای در سطح منطقه و جهان روبه‌رو است. او همچنین در پایان گفت‌وگوی خود از دولت جدید رژیم صهیونیستی و دیوید برنیا خواسته استراتژی جدید را در پرونده‌های فلسطین، ایران و چین اتخاذ کنند.
از جمله نشانه‌هایی که ادعای افراییم هالوی، رئیس اسبق موساد مبنی بر حراج اعتبار این سازمان را تأیید می‌کند، استقبال بسیار سرد آمریکا از یوسی کوهن در آخرین هفته‌های ریاست او بر موساد بود. کوهن نخستین مقام اسرائیلی به‌شمار می‌رفت که پس از روی کار آمدن دولت جدید آمریکا، برای ملاقات شخصی با جو بایدن عازم واشنگتن شد. براساس گزارش رسانه‌های معبتری همچون هاآرتص و نیویورک تایمز، کوهن ماموریت داشت مانند دوران دونالد ترامپ بر سر پرونده ایران با بایدن رایزنی و او را از مذاکره با این کشور برای بازگشت به توافق هسته‌ای منصرف کند، اما استقبال سرد آمریکایی‌ها از کوهن و همچنین مخالفت بایدن با طرح مورد نظر رئیس وقت سازمان موساد نشان داد دوران دوگانه کوهن-نتانیاهو به سر آمده است. به نوشته هاآرتص، هیأت اسرائیلی متشکل از شخصیت‌های دیپلماتیک، امنیتی و نظامی پس از ملاقات بایدن-کوهن، با سرخوردگی، خاک آمریکا را ترک کردند.
برنامه کوهن برای دوران بازنشستگی
این روزها بازار نقد یوسی کوهن و سیاست‌های او در دوران ریاستش بر سازمان موساد در سطح رسانه‌های رژیم صهیونیستی بسیار داغ است. او هم‌اکنون به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل ناکارآمدی سیاست‌های اسرائیل در پرونده‌های ایران، حماس و حتی روابط با آمریکا شناخته می‌شود. به نوشته پایگاه عبری زبان والاه، کوهن در دوران پس از ریاستش بر موساد که به نوعی دوران بازنشستگی‌اش به‌حساب می‌آید، به‌دنبال سرمایه‌گذاری و همکاری‌های مالی-مشاوره‌ای با برخی از کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس است. باراک ریوید، خبرنگار شناخته‌شده اسرائیلی در این‌باره می‌نویسد: کوهن با توجه به مهارت‌های ویژه خود در روابط بین‌الملل و مسائل امنیتی، پیشنهادهای ویژه‌ای از سوی چند کشور عربی خلیج‌فارس برای همکاری‌های مالی و سرمایه‌گذاری دریافت کرده است.
گفته می‌شود پیشنهادهای مشابهی برای جذب استیون منوچین، وزیر خزانه داری دولت ترامپ، مشهور به وزیر تحریم نیز وجود دارد. این در حالی است که براساس قانون رژیم صهیونیستی، کارمندان عالی رتبه دولتی دست‌کم تا یک سال پس از پایان خدمت، حق فعالیت در بخش خصوصی و نهادهای غیردولتی را ندارند.
دیوید برنیا، رئیس موساد، کیست؟
دیوید برنیا ۴ ماه قبل به عنوان رئیس جدید موساد معرفی شد. او ۵۶ ساله است و سابقه ۲۵ سال حضور در سرویس جاسوسی رژیم صهیونیستی را دارد. او در جمع نیروهای اطلاعاتی اسرائیل با نام مستعار «دِدی» شناخته می‌شود. به نوشته خبرگزاری رویترز، برنیا «کارشناس مبارزه با حزب‌الله لبنان است». رسانه‌های اسرائیل او را متخصص فعال کردن جاسوسان موساد در نقاط حساس جهان معرفی کرده‌اند. برنیا در سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۹، رئیس بخش موسوم به «تسومت» (به معنی «چهار راه») در موساد بوده است. این بخش فرماندهی واحدهای عملیاتی در اراضی اشغالی را به عهده دارد. او از سال ۲۰۱۹ به عنوان معاون یوسی کوهن فعالیت می کرد. کوهن از سال ۲۰۱۵ ریاست موساد را در دست گرفته بود. نتانیاهو زمانی که برنیا را به عنوان جانشین کوهن معرفی کرد، گفت که اولویت اول برنیا در سازمان جاسوسی موساد، جلوگیری از دست یافتن ایران به سلاح هسته ای است. دیوید (دِدی) برنیا در «اشکلون» متولد شد و در «ریشون لزیون» بزرگ شد. پدرش، جوزف برونر (برنیا) با خانواده اش از آلمان نازی فرار کرده و در ۳ سالگی به اراضی اشغالی مهاجرت کرده بود. برنیا در مدرسه شبانه روزی فرماندهی نظامی در تل آویو تحصیل کرد و در سال ۱۹۸۳ وارد ارتش رژیم صهیونیستی شد. او بعداً در آمریکا تحصیل کرد و با مدرک لیسانس از انستیتوی فناوری نیویورک و کارشناسی ارشد در مدیریت بازرگانی با مدرک مالی از دانشگاه «پیس» فارغ التحصیل شد. برنیا سپس به عنوان مدیر بازرگانی در یک بانک سرمایه گذاری در اراضی اشغالی کار کرد. در سال ۱۹۹۶ او به موساد پیوست و بعدا به بخش تسومت منتقل شد و در سال ۲۰۱۳ به ریاست آن رسید.