سیده زهرا عباسی- حمیده پازوکی: طبق پیش‌بینی‌های‌کارشناسان هواشناسی، توفان حاره‌ای «شاهین» بامداد شنبه- ۱۰ مهر- با بارندگی و باد شدید به چابهار در جنوب سیستان‌وبلوچستان رسید. شاهین به یک توفان سیکلونی (منطقه هوای کم فشار و دایره‌ای شکل) شدید تبدیل و پیش‌بینی شده است سرعت وزش بادهای آن در فراساحل به ۱۲۰کیلومتر بر ساعت برسد. بارش شدید، رعد و برق، گردوخاک، سیلاب، بالاآمدن آب دریا و رودخانه‌های فصلی، افزایش ارتفاع موج و متلاطم شدن دریا مهم‌ترین مخاطراتی است که این چرخند به‌دنبال داشت. با وجود آماده‌باش نیروهای امدادی این چرخند که از سیستان‌وبلوچستان به هرمزگان رفت و سپس ایران را به‌سوی عمان ترک خواهد کرد، می‌تواند خسارت‌های زیادی به‌دنبال داشته باشد. توفانی که دیروز مشکلات بسیاری را ایجاد کرد و امروز نیز ادامه دارد.
خسارت توفان شاهین به دشتیاری
شهرستان دشتیاری با حدود ۸۰ هزار نفر جمعیت نخستین شهرستانی در ایران است که صبح روز گذشته (شنبه ۱۰ مهر) توفان حاره‌ای «شاهین» به آن رسید و زبانه‌ها یا چشم توفان موجب ایجاد گردو غبارهای شدید و بارش‌های رگباری در برخی نواحی آن شد و خساراتی هم وارد کرد. فرماندار دشتیاری با بیان اینکه از صبح تا شب گذشته شدت توفان هر لحظه بیشتر می‌شده است به همشهری می‌گوید: از صبح روز گذشته چشم توفان در محدوده پسابندر قرار گرفت و ارتفاع امواج را ابتدا به ۳ و سپس به ۶ متر رساند و تا ساعت‌هایی از شب نیز ادامه داشت. عادل عفتی، تأکید می‌کند که روستاهای شهرستان دشتیاری روی تپه هستند و حدود ۲۰ متر با نوار ساحلی فاصله دارند و به همین دلیل نگرانی خاصی درباره آنها وجود نداشت. او با بیان اینکه توفان از شب گذشته از سواحل دشتیاری و چابهار به سمت غرب و شهرستان زرآباد و هرمزگان حرکت کرده است، می‌افزاید: در شهرستان دشتیاری ۳۴۰ لنج و حدود ۵۰۰ قایق کوچک صیادی وجود دارد و ۷ هزار نفر به‌صورت مستقیم و بیش از ۱۵ هزار نفر به‌صورت غیرمستقیم با صید و صیادی امرار معاش می‌کنند. متأسفانه با توفان حاره‌ای شاهین در ۲ بخش لنج‌های صیادی و زیرساخت‌های شبکه برق متحمل خسارت شده‌ایم که این خسارت هنوز برآورد نشده است. فرماندار دشتیاری با تأکید بر اینکه شهرستان‌های سیستان‌وبلوچستان برای مقابله با چنین بحران‌هایی با کمبود امکانات مواجه هستند، اظهار می‌کند: امیدواریم شیلات و همچنین شرکت توانیر خسارت‌های وارد شده به استان را سریع جبران کنند.
اوضاع نسبتاآرام چابهار
شهرستان چابهار در همسایگی دشتیاری هم از صبح روز گذشته با چشم توفان شاهین روبه‌رو شد به‌طوری که فعالیت همه مدارس شهرستان‌های چابهار و دشتیاری و همچنین کنارک، زرآباد، راسک، سراوان و ۵ شهرستان منطقه سیستان روز شنبه دهم مهر غیرحضوری شد.
مدیریت بحران چابهار اعلام کرد که اداره‌های چابهار هم روز گذشته تعطیل بودند و سازمان هواشناسی سطح هشدار را از نارنجی به قرمز افزایش داد. علاوه بر آب‌گرفتگی شدید در مرز ریمدان، بارندگی‌های شدید توفان شاهین معابر چابهار را هم دچار آب‌گرفتگی‌های شدید کرد. با این حال، فرماندار چابهار در گفت‌وگو با همشهری تأکید می‌کند که اوضاع شهرستان نسبتا آرام است و با توجه به ۳ جلسه مدیریت بحران پیش از توفان و اطلاع‌رسانی به مردم و همه بخش‌ها، سواحل تخلیه و قایق‌ها و لنج‌های صیادی به مناطق امن منتقل شدند. رحمدل بامری، با بیان اینکه مناطق مسکونی شهرستان با ساحل فاصله زیادی دارند، می‌گوید: حدود ۲ هزار لنج و قایق صیادی در چابهار فعالیت می‌کنند که با توجه به پیش‌بینی‌های صورت گرفته همه آنها به مناطق امن منتقل و سواحل هم بسته شدند.
آماده‌باش در کنارک ادامه دارد
توفان پس از چابهار مسیر خود را به سمت کنارک ادامه داد و گرچه مشخص نیست هنوز چه مناطقی از این منطقه آسیب‌دیده است، اما نیروهای امدادی در این شهرستان در حالت آماده باش هستند.
فرماندار شهرستان کنارک به همشهری می‌گوید: برای درنظر گرفتن همه ابعاد این توفان ۳ جلسه مدیریت بحران در شهرستان برگزار شد و همه ادارات و دستگاه‌های مرتبط آماده‌باش هستند. حمیدالدین یوسفی با بیان اینکه این توفان جمعیت ۷۸ هزارنفری این شهرستان را تحت‌تأثیر خود قرار داده است، می‌افزاید: جامعه صیادی هیچ حادثه جانی نداشته است و از روز شنبه همه شناورها و قایق‌های صیادی به مکان‌های امن در خشکی منتقل شده‌اند تا آسیبی به آنها وارد نشود. وی با بیان اینکه همکاری خوب بین مردم شهرستان و دستگاه‌های اجرایی در اداره شرایط به ما کمک کرده است، اظهار می‌کند: اقلام مورد نیاز برای اسکان حادثه‌دیدگان تهیه شده است و مدارس و سالن‌های ورزشی نیز برای شرایط اضطراری آماده هستند.
نگرانی از چشم توفان در زرآباد
اما در زرآباد هنوز برای بررسی خسارت و تبعات توفان حاره‌ای شاهین زود است؛ این شهرستان آخرین منطقه از استان سیستان‌وبلوچستان است که ساعت‌های پایانی عصر و شب گذشته در معرض توفان شاهین قرار گرفت و تا اواخر امروز هم با این پدیده درگیر خواهد بود. فرماندار زرآباد تأکید می‌کند که اگر توفان بچرخد و چشم آن به سمت اقیانوس قرار گیرد تأثیرپذیری شهرستان از این پدیده کمتر خواهد بود، اما اگر مانند دشتیاری و چابهار با چشمی به سمت ساحل مسیر خود را ادامه دهد، احتمال بروز خسارت و سیلاب‌های شدید در زرآباد بسیار است؛ اتفاقی که در توفان گونو سال ۸۶ هم شاهد آن بودیم.
نعمت‌الله نجاری با بیان اینکه تخلیه روستاهای در معرض خطر زرآباد از روز جمعه آغاز شده است به همشهری می‌گوید: به‌ویژه روستاهای محمدآباد، سول و شهردربالا در معرض خطر بودند و تخلیه شدند. بخشی از مردم به خانه اقوام و فامیل خود در مرکز شهرستان نقل مکان کرده‌اند و برای دیگران هم شرایط اسکان اضطراری در مدارس و چادرهای هلال احمر پیش‌بینی شده است.
وی با بیان اینکه فعلا حدود ۵۰-۴۰ خانوار در خانه اقوام ساکن شده‌اند، می‌افزاید: حدود ۸۶ لنج صیادی و ۲۹۰ قایق صیادی در شهرستان فعال هستند که اکثر آنها به مکان‌های امن منتقل شده‌اند و لنج‌هایی که در دریا بودند هم در نخستین اسکله امن پهلو گرفته‌اند.
نجاری با بیان اینکه ۵۰ درصد جمعیت ۲۰ هزار نفری زرآباد صیاد و بقیه کشاورز هستند، اظهار می‌کند: همه شهرستان در معرض خطر این توفان هستند، به‌ویژه اینکه زرآباد ۱۲ هزار هکتار اراضی زراعی و باغی دارد که در حاشیه رودخانه راپج قرار دارند. ما فقط توانسته‌ایم ادوات کشاورزی را جابه‌جا کنیم و اگر سیلاب اتفاق بیفتد، همه باغ‌ها زیر آب می‌روند و خسارت می‌بینند؛ اتفاقی که ۲ سال پیش هم رخ داد و گرچه کشاورزان خسارت خود را دریافت کردند، اما ۲ سال نتوانستند کشت کنند و الان بعد از مدت‌ها زمان برداشت محصول‌شان رسیده است.
او از کمبود امکانات به‌ویژه ماشین و تجهیزات در شهرستان می‌گوید و تصریح می‌کند: مدیران استانی، بسیج، سپاه و نیروهای مردمی هر چه داشتند پای کار آورده‌اند، اما ۲ مورد مهم که باید در سطح ملی پیگیری شود، لایروبی رودخانه‌ها و ساخت سد در بالادست رودخانه است تا جلوی سیلاب‌های متعدد فصلی گرفته شود. نجاری همچنین از محرومیت‌های زرآباد خبر می‌دهد و می‌گوید: ما حتی یک بیمارستان نداریم و اگر بحرانی اتفاق بیفتد مصدومان احتمالی را باید با طی ۲۰۰ کیلومتر به چابهار منتقل کنیم درحالی‌که سیلاب همه راه‌های زمینی ما را مسدود می‌کند. او از آماده‌باش بالگرد امدادرسانی در چابهار برای انتقال مصدومان احتمالی توفان شاهین خبر می‌دهد و می‌افزاید: هم‌اکنون توانسته‌ایم مادران باردار، مریض‌های خاص و صعب‌العلاج را به مناطق امن منتقل کنیم، اما بسیاری از مردم تا دقیقه ۹۰ برای تخلیه خانه خود صبر می‌کنند.
تخلیه ۲۰ روستا در سیستان‌وبلوچستان
مدیرکل مدیریت بحران سیستان‌وبلوچستان به همشهری می‌گوید: توفان ظهر شنبه ۱۰ مهر وارد استان شد و بارش باران و شدت‌یافتن باد نخستین تأثیر آن بر استان بود. علیرضا شهرکی، با بیان اینکه همه امکانات لازم برای امداد و نجات در استان فراهم و ارزیابی‌های لازم انجام شده است، می‌افزاید: بارندگی در مناطق مختلف بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلی‌متر رخ داده است. به‌گفته وی، این توفان جمعیت ساکن در شهرستان‌های دشتیاری، چابهار، کنارک و زرآباد را تحت‌تأثیر خود قرار داده، اما برای جلوگیری از خسارت بیشتر ۲۰ روستا در ۲ شهرستان زرآباد و دشتیاری تخلیه شده است.
مدیرکل مدیریت بحران سیستان‌وبلوچستان با بیان اینکه این چرخنده امروز ۱۱ مهر از استان خارج خواهد شد، ادامه می‌دهد: در چابهار از دیروز شنبه ۱۰ مهر افراد ساکن در حاشیه رودخانه‌ها و کپرنشینان برای ۲۴ ساعت از سوی مدیریت بحران شهرستان به مکان امن انتقال داده شده‌اند تا اتفاقی برای آنها رخ ندهد.
انتقال اقلام امدادی به شهرستان‌های توفانی
معاون امدادونجات هلال‌احمر سیستان‌وبلوچستان هم به همشهری می‌گوید: برای مدیریت بهتر این توفان علاوه بر امکانات هلال احمر در ۴ شهرستان درگیر، امکانات موجود در سایر شهرهای استان را نیز به منطقه فرستادیم. اکبر کیخاسالار، با بیان اینکه این امکانات شامل اقلام غذایی و اقلام زیستی مانند چادر، پتو و موکت است، می‌افزاید: امکانات موجود در استان پاسخگوی این وضعیت اضطراری هست. نیروهای عملیاتی و تیم‌های امدادی هلال احمر نیز برای این حادثه از شنبه ۱۰ مهر آماده‌باش هستند و در مناطقی که احتمال سیل و بسته‌شدن راه وجود دارد، مستقر شده‌اند تا در هنگام بروز حادثه هرچه سریع‌تر بتوانند به یاری حادثه‌دیدگان بشتابند. نیروهای داوطلب ما براساس نیاز و نوع حادثه فراخوان شده و به مناطق حادثه‌دیده می‌آیند به همین دلیل عدد مشخصی درباره تعداد آنان نمی‌توان برای این حادثه ارائه داد. معاون امداد و نجات هلال‌احمر سیستان‌وبلوچستان با بیان اینکه اقدامات پیشگیرانه می‌تواند خسارت را در چنین حوادثی کاهش دهد، می‌گوید: یکی از مشکلات ما در حوادث مشابه خسارت بناهای ساخته‌شده در مسیر رودخانه‌هاست که اگر ایمنی رعایت شود، از ابعاد خسارت و نیاز به امداد در حوادث توفان کاسته خواهد شد.
آماده‌باش در هرمزگان
چرخند حاره‌ای شاهین پس از گذشتن از سیستان‌وبلوچستان به هرمزگان رسید. مدیرکل مدیریت بحران هرمزگان در این‌باره به همشهری می‌گوید: این توفان سواحل مکران به‌ویژه شهرستان‌های جاسک و سیریک را تحت‌تأثیر خود قرار داد. به همین دلیل علاوه بر اقدامات پیشگیرانه همه دستگاه‌های اجرایی استان آماده‌باش هستند و در شهرستان‌های یادشده ستاد بحران تشکیل شده است. مهرداد حسن‌زاده با بیان اینکه فعالیت صیادان و دارندگان شناورها و رفت‌وآمد به دریای عمان ممنوع شده است، می‌افزاید: همچنین برای روستاهایی که در حاشیه ساحل قرار دارند مکان‌های امنی تهیه شد که تخلیه اضطراری روستاها آسان باشد. وی با بیان اینکه این توفان جمعیت ۶۰ هزارنفری سیریک و جاسک را تحت‌تأثیر خود قرار می‌دهد، اظهار می‌کند: ۳۰ هزارنفر از این جمعیت در نواحی ساحلی سکونت دارند که بیشتر از باقی شهروندان این مناطق در معرض توفان بودند. در واقع این سامانه هم بر مناطق ساحلی و هم بر مناطق فراساحلی تأثیرگذار بود. مدیرکل مدیریت بحران هرمزگان با اشاره به اینکه امکان اسکان برای شهروندان نیز تهیه شده است، می‌گوید: همه پیش‌بینی‌ها درباره توفان انجام و اقلام مختلف از مواد خوراکی گرفته تا چادر برای کمک به مردم فراهم شده است.
چهارمین توفان سهمگین حاره‌ای
مدیرکل هواشناسی سیستان‌وبلوچستان درباره شکل‌گیری توفان‌های حاره‌ای توضیح می‌دهد: بعد از جریان‌های مونسون و اینکه دریا آرام می‌شود و درجه حرارت آب تا عمق ۴۰ متر بالا می‌رود، کم‌فشاری شکل می‌گیرد که پس از شدت گرفتن به آن چرخند یا توفان حاره‌ای می‌گویند.
محسن حیدری با بیان اینکه سیستان‌وبلوچستان در سال‌های اخیر ۳ توفان شدید حاره‌ای شامل توفان گونو سال ۸۶، فت سال ۸۹ و کیار سال ۹۸ را تجربه کرده است به همشهری می‌گوید: توفان‌های حاره‌ای بیشتر سیستان‌وبلوچستان و بخشی از هرمزگان را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. او با بیان اینکه توفان‌های حاره‌ای سهمگین و بسیار خطرناک هستند، می‌افزاید: توفان‌های حاره‌ای ساحل ما را تا ۸۰ کیلومتر تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و میزان بارندگی‌های بالای ۱۰۰میلی‌متر و سیلاب و خسارت‌های بعدی از موارد محتمل هر توفان است.
آمادگی سواحل جنوب برای توفان
مدیرکل بنادر و دریانوردی سیستان‌وبلوچستان با اشاره به افزایش آمادگی و تشدید تمهیدات پیشگیرانه این اداره کل برای مواجهه با توفان حاره‌ای در دریای عمان و سواحل مکران به همشهری می‌گوید: در پی هشدارهای قرمز هواشناسی و پیش‌بینی وقوع توفان حاره‌ای در دریای عمان و سواحل مکران، تدابیر پیشگیرانه و آمادگی بندر در مواجهه با وقوع توفان سهمگین افزایش یافت.
بهروز آقایی، با بیان اینکه اخطارهای لازم به تمام خطوط کشتیرانی، نمایندگان کشتی، تعاونی‌های لنج‌داران، صیادی و همه ارگان‌های دریایی از طرق متعدد داده شده است، می‌افزاید: برای پیشگیری از خسارت، اقدامات دریایی متعددی مانند ایمن‌سازی واحدهای دریایی و یدک‌کش‌ها و جانمایی مناسب لنگرگاه شناوران کوچک، جانمایی مناسب شناوران مستقر در لنگرگاه خارجی و جانمایی شناوران سنتی مستقر در بندر شهید کلانتری انجام شده است. همچنین آمادگی برای پشتیبانی‌های لازم و جابه‌جایی سریع راهنمایان و ملوانان در شرایط اضطراری وجود دارد و تمهیدات لازم برای ارتباط مخابراتی مطمئن بین مرکز کنترل ترافیک و تجهیزات رادیویی مرکز کنترل ترافیک و MRCC فراهم شده است.
اخطار به همه بنادر و بهره‌برداران
شیلات هرمزگان نیز فعالیت‌های پیشگیرانه ویژه منطقه خود را انجام داده است. معاون صید شیلات هرمزگان به همشهری می‌گوید: خبر وقوع این توفان هفته گذشته به ما رسید و از همان زمان اقدامات لازم برای آمادگی همه‌جانبه بخش‌های صیادی انجام شده است. ابراهیم عالی‌زاده با بیان اینکه اخطارهای لازم به همه مدیران بنادر و بهره‌برداران اعم از آبزی‌پروران و صیادان داده شده است، می‌افزاید: آمادگی کامل برای مقابله با توفان وجود دارد. شناورهای کوچک به خشکی انتقال داده شده‌اند و شناورهای بزرگ در بنادر یا خوریات (پناهگاه‌های طبیعی) قرار دارند. این استان ۴۵۰۰ شناور تحت پوشش مجاز دارد که نصف آنها در حوزه شهرستان‌های تحت‌تأثیر توفان یعنی سیریک، میناب، بندرعباس و قشم هستند. وی با بیان اینکه هیچ شناوری تا پایان توفان اجازه تردد ندارد، می‌افزاید: جامعه صیادی استان نیز ۳۰ هزار نفر جمعیت دارد که نیمی از آنها درمناطق توفانی مشغول به‌کار هستند و ممکن است از این توفان خسارت ببیند. معاون صید شیلات هرمزگان با بیان اینکه همه شناورهایی که هنگام توفان در مسیر سواحل استان قرار دارند می‌توانند در استان پهلو بگیرند، می‌گوید: بخشی از پرورش آبزی استان نیز به صید در قفس اختصاص دارد و گرچه برای قفس‌ها نمی‌شود کاری کرد، اما به همه آبزی‌پروران اطلاع داده شده است که شناورها و تجهیزات خود را از سواحل در معرض توفان دور کنند.