همشهری آنلاین-فرحناز چراغی: گرانی و همه‌گیری ویروس کرونا بر همه مشاغل و صنایع، به شیوه‌های مختلف تأثیر منفی برجا گذاشته‌است که صنف نان‌برنجی‌پزهای استان کرمانشاه نیز از این قاعده مستثنی نبوده‌اند و از تبعات همه‌گیری ویروس کرونا درامان نمانده‌اند. این صنف هم به‌دلیل مشکلات به‌وجود آمده، مجبور شدند کارگاه‌های خود را تعطیل کنند و به اجبار، به مشاغل دیگری روی بیاورند.
تا پیش از همه‌گیری ویروس کرونا حدود ۳۰۰کارگاه نان‌برنجی‌پزی در کرمانشاه فعالیت می‌کردند، اما طی حدود ۲سال اخیر و با کاهش خرید و افزایش چند برابری قیمت تهیه مواد اولیه پخت نان برنجی، نزدیک به ۳۰ تا ۴۰درصد از فعالان این صنف دست از کار کشیده‌اند و چراغ کارگاه‌های نان‌برنجی‌پزی خود را خاموش کرده‌اند.
فشار گرانی و کاهش میزان تقاضا باعث شده‌است حتی عده‌ای از قدیمی‌های این صنف که خود از بانیان پخت نان‌برنجی در کرمانشاه بوده‌اند نیز کارگاه‌های خود را تعطیل کنند و به‌دنبال حرفه دیگری بروند و به همین دلیل هم تعدادی از افراد شاغل دراین حوزه کاری سنتی، بیکار شده‌اند. همه اینها درحالی‌است که نان برنجی کرمانشاه، شیرینی اصیل و سنتی مردم این استان است و قدمتی بیش ۱۵۰سال دارد که در جهان نیز شناخته شده‌است. این شیرینی محلی یکی از سوغات‌های پرطرفدار کرمانشاه است که شهرتی فراگیر در ایران و حتی خارج از مرزها دارد و هرکجا نامی از کرمانشاه و کرمانشاهی به میان آید، ناخودگاه در کنار آثار تاریخی چون بیستون و طاق‌بستان، طعم خوش و ماندگار نان برنجی کرمانشاهی نیز در ذهن‌ها تداعی می‌شود.
قدمت ۱۵۰ساله
براساس مطالعاتی که دراین زمینه انجام شده، نان برنجی در گذشته در استان کرمانشاه بیشتر در مناطق گرمسیری مانند سرپل‌ذهاب و قصرشیرین پخته می‌شده‌است. البته درباره قدمت و تاریخ پیشینه نان برنجی در استان کرمانشاه هیچ اثر مکتوبی از پیشینیان وجود ندارد، اما براساس آنچه مشهود است، قدمت پخت نان برنجی کرمانشاهی به دوران قاجار، یعنی چیزی حدود ۱۵۰سال پیش بازمی‌گردد. همچنین بهتر است بدانید که نان برنجی کرمانشاه در گذشته در ابعاد بزرگ‌تری تهیه می‌شده و به «کلوچه برنجی» معروف بوده است؛ همانطور که هنوز هم بسیاری از بزرگ‌ترها از این عنوان برای نان برنجی استفاده می‌کنند. ازسوی دیگر با توجه به تردد بسیاری از زوار اباعبدالله‌الحسین(ع) از مرز خسروی در قصرشیرین در گذشته، این زائران به‌دلیل ماندگاری طولانی این شیرینی، از نان‌برنجی به‌عنوان سوغات و توشه راه خود استفاده می‌کردند.
دخل و خرج‌مان نمی‌خواند
«احمد سالاری» یکی از نان‌برنجی‌پزهای کرمانشاه است که به گفته خودش این روزها فروش بیشتری نسبت به بقیه داشته‌است. او معتقد است که همه‌گیری ویروس کرونا و گرانی در کنارهم، طی ۲سال اخیر زمینه‌ساز کسادی بازار نان‌برنجی‌پزها شده‌است.
وی می‌گوید: به‌عنوان یکی از نان‌برنجی‌پزهای پرفروش طی یک سال اخیر، با وجود داشتن مواد اولیه تهیه پخت نان برنجی، همراه با برادرم تنها ۱۰میلیون تومان سود از پخت و فروش نان‌برنجی داشته‌ایم که رقم چندانی نیست و عملا دخل و خرج ما با هم جور درنمی‌آید.
سالاری اظهار می‌کند: سال‌گذشته در کارگاه ما ۱۵نفر فعالیت داشتند، اما مجبور شدیم به‌دلیل کاهش فروش و درآمد پایین، تعداد کارگرها را کاهش دهیم. با توجه به این مشکلات، مجبور به تعدیل نیرو شدیم و درحال‌حاضر تنها ۵نفر دراین کارگاه مشغول به‌کار هستند.
وی می‌افزاید: یکی از مشکلات ما افزایش قیمت مواد اولیه است. به‌عنوان مثال تا ۲سال قبل قیمت هر کیلوگرم شکر، ۲هزارتومان بود، درحالی‌که اکنون قیمت هر کیلوگرم شکر به ۱۶هزارتومان رسیده‌است که نشان دهنده افزایش ۸برابری قیمت است. قیمت دیگر مواد اولیه مورد نیاز صنف ما ازجمله تخم‌مرغ، برنج و...هم به همین ترتیب افزایش چند برابری پیدا کرده‌است. قیمت هر جعبه نان برنجی تا پیش از این کم‌تر از ۱۵هزارتومان بود، درحالی‌که اکنون هرجعبه نان برنجی حدود ۵۰هزارتومان قیمت دارد.
گرانی مواد اولیه
این نان‌برنجی‌پز کرمانشاهی ادامه می‌دهد: مواد اولیه گران روی قیمت فروش نیز تأثیر گذاشته است. برنج هر روز یک قیمت دارد که این تغییر قیمت برای نان‌برنجی‌پز به‌صرفه نیست. از طرفی مردم توان خرید یک کیلوگرم نان برنجی ندارند و ترجیح می‌دهند به‌جای هزینه کردن برای نان برنجی، آن پول را خرج خرید مرغ و دیگر لوازم ضروری زندگی‌شان کنند.
وی تصریح می‌کند: دیگر مردم نان برنجی را جزو سبد خرید اصلی زندگی‌شان محسوب نمی‌کنند، چراکه هزینه‌ها بالا رفته است. همچنین به‌دلیل شرایط کرونایی، حالا دیگر در کرمانشاه مسافران هم تردد نمی‌کنند که نان برنجی بخرند و به‌عنوان سوغات با خود ببرند و بازار ما هم گرم شود. همه این شرایط سبب شده دخل و خرج نان‌برنجی‌پزها یکی شود و دیگر این شغل به‌صرفه نیست. سالاری اضافه می‌کند: برای به‌صرفه شدن پخت نان برنجی، باید هر جعبه را ۷۰هزارتومان فروخت تا دخل و خرج جور درآید که این رقم هم معقول نیست و مردم این محصول را نمی‌خرند. بسیاری از قدیمی‌ها کارگاه نان‌برنجی‌پزی خود را تعطیل کرده‌اند و به‌جایش گوسفند خریده و به روستا رفته‌اند.
کرونا؛ متهم اصلی رکود
نان‌برنجی‌پزی جعفری هم از قدیمی‌های این صنف در کرمانشاه است. مدیر این کارگاه که طی یکی دو سال اخیر تعطیل شده‌است، می‌گوید: حدود ۳۰سال است که دراین شغل فعالیت می‌کنم. از ۱۷سالگی در کارگاه پدرم کار کرده‌ام و پدربزرگم نیز نان‌برنجی‌پز بوده‌است، اما به‌دلیل کاهش خرید و افزایش سرسام‌آور قیمت مواد اولیه مجبور به تعطیل کردن کارگاه شده‌ایم.
رئیس اتحادیه نان برنجی پزان کرمانشاه در گفت‌وگو با خبرنگارهمشهری با بیان اینکه واحدهای این صنف و سایر شیرینی‌های سنتی از زمان همه‌گیری ویروس‌کرونا با کاهش حداقل ۵۰درصدی در فروش مواجه شده‌اند، می‌گوید: مشاغل مرتبط با گردشگری و سفر از مهم‌ترین گروه‌های آسیب دیده از همه‌گیری ویروس کرونا بوده‌اند.
«مجتبی صفایی» می‌افزاید: صنف نان‌برنجی‌پزان نیز به‌شدت با رکود و کاهش فروش مواجه شده‌اند، چراکه فروش آنها ارتباط مستقیمی با سفرهای مردم دارد؛ وقتی مسافر نباشد، کسی هم سوغات نمی‌خرد که بازار ما خوب باشد.
وی اظهار می‌کند: ۳۰۰کارگاه پخت و عرضه نان برنجی در کرمانشاه فعالیت می‌کنند که از ابتدای همه‌گیری ویروس کرونا تعدادی از این واحدها به‌دلیل رکود و کاهش فروش، درخواست ابطال پروانه داشته‌اند.
صفایی با بیان اینکه حمایت جدی از این گروه و سایر مشاغل آسیب دیده از کرونا صورت نگرفته است، ادامه می‌دهد: بسیاری از رسته‌های صنفی به‌شدت از همه‌گیری ویروس کرونا آسیب دیده‌اند، اما صنوف مرتبط با ورود مسافر و گردشگر با آسیب‌های بیشتری مواجه شده‌اند.
وی اضافه می‌کند: این نوع شیرینی در گذشته با عنوان «کلوچه برنجی» و در ابعادی بزرگ‌تر از نان‌برنجی‌های امروزی پخته می‌شده‌است. مهم‌ترین تفاوت نان برنجی کرمانشاهی با نان‌برنجی سایر استان‌ها در نحوه پخت و استفاده از روغن‌کرمانشاهی است که عطر و طعم ویژه‌ای به این شیرینی می‌بخشد.