همشهری- علی ابراهیمی: هر ساله با فرارسیدن فصل سرد تقاضا برای محصولات گرمایشی مانند انواع بخاری و لوازم شوفاژ و تهویه مطبوع افزایش می‌یافت اما بازار امسال محصولات گرمایشی متاثر از افزایش قیمت این اقلام، رکود ساخت‌وساز و کاهش شدید قدرت خرید مشتریان، حال و هوای دیگری دارد. پارسال کاهش عرضه برخی از انواع پکیج و شوفاژ موجب کمبود و افزایش بی‌رویه قیمت این محصولات در بازار شده بود و شرکت‌های توزیع‌کننده را ناچار به تحویل این اقلام به ازای مهر کردن کارت گارانتی و تحویل در منازل کرد. اما به گفته فعالان صنفی، امسال رشد تولید و عرضه این محصولات و افت تقاضای خرید موجب کاهش تخلفات در توزیع انواع محصولات گرمایشی و تهویه‌مطبوع مانند پکیج و شوفاژ دیواری شده است.
با محمدباقر معتمد، رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم شوفاژ و تهویه مطبوع در این زمینه گفت‌وگو کرده‌ایم.
- وضعیت این روزهای بازار پکیج، لوازم شوفاژ و تهویه مطبوع چگونه است؟
با توجه به فرارسیدن فصل سرد، امسال به مصرف‌کنندگان نوید می‌دهیم که کالاهای مورد نیاز آنها به‌وفور در بازار موجود است زیرا سیستم‌های گرمایشی اغلب در ایران و باکیفیت بسیار بالا تولید می‌شود و به واردات اینگونه محصولات نیازی نیست. همچنین کارخانه‌هایی که اینگونه محصولات را تولید می‌کنند و به مواداولیه نیاز دارند نیز معمولا پیش‌بینی لازم برای تامین این مواد و تداوم تولید اینگونه محصولات را داشته‌اند. با این روند اکنون شرایط به‌گونه‌ای است که بسیاری از محصولات گرمایشی بیش از نیاز در بازار مصرف وجود دارد و کمبودی در این زمینه احساس نمی‌شود. اما نسبت به سال گذشته بازار اینگونه محصولات توسعه نیافته و حتی از نظر میزان مصرف، بازار امسال نسبت به پارسال، نه‌تنها رشدی نداشته بلکه ۱۰ تا ۱۵ درصد نیز کوچک‌تر شده است. در واقع کاهش تقاضا و ثابت ماندن تیراژ تولید کارخانه‌های داخلی، موجب ثبات نسبی در بازار محصولات گرمایشی مانند پکیج، شوفاژ و تهویه مطبوع شده است.
- شرایط کسب‌وکار فعالان این صنف نسبت به سال گذشته چه تغییری کرده است؟
امسال نه‌تنها شاهد رشد بازار محصولات گرمایشی نبوده‌ایم بلکه کسب‌وکار فعالان این صنف نسبت به پارسال افت کرده؛ به‌نحوی که برخی از اعضای این صنف اعلام می‌کنند که بعضی روزها از صبح تا شب هیچ‌گونه فروشی ندارند.
- آیا این شرایط طبیعی است؟
هر سال در آغاز این فصل با رشد تقاضا مواجه بودیم اما افزایش قیمت محصولات و رکود شدید بازار مسکن بر افت تقاضای خرید محصولات گرمایشی تأثیر زیادی داشته است. همواره در فصول سرد سال در حوزه موتورخانه‌ها بخشی از تقاضا افزایش می‌یابد اما در حوزه پکیج‌ها تقاضا در طول سال تقسیم می‌شود؛ زیرا خرید و نصب پکیج و رادیاتور آخرین مرحله تکمیل واحد ساختمانی است. با این روند امسال نیز با فرارسیدن فصل سرما، باید فشار تقاضای خرید اینگونه اقلام افزایش می‌یافت که هنوز چنین چیزی را دربازار شاهد نیستیم.
- علت اصلی کاهش تقاضای خرید محصولات گرمایشی چیست و سهم افزایش قیمت‌ها در افت تقاضا چقدر بوده است؟
رکود بازار و افزایش قیمت مسکن بر کاهش تقاضا در بازار لوازم شوفاژ و تهویه مطبوع مؤثر بوده است. با توجه به اینکه کارخانه‌های تولیدکننده افزایش قیمت چندانی در محصولات‌شان نداشته‌اند، نمی‌توان گفت گرانی، عامل افت تقاضای بازار بوده است. با این روند می‌توان گفت کاهش قدرت خرید و افزایش نسبی قیمت‌ها تأثیر چندانی بر افت تقاضای خرید در بازار نداشته است. زیرا کارخانه‌ها تنها با افزایش قیمت مواداولیه تولید داخل مانند آلومینیوم و آهن یا گرانی مواداولیه وارداتی به‌دلیل افزایش نرخ ارز، قیمت محصولات خود را بالا برده‌اند اما امسال این افزایش قیمت نسبت به رشد هزینه تمام‌شده تولید زیاد نبوده و تولیدکنندگان حداکثر در حد ۸ تا ۱۰ درصد قیمت محصولات‌شان را افزایش داده‌اند. در واقع تولیدکنندگان به‌دلیل نگرانی از افت بیشتر تقاضای بازار و کاهش میزان فروش، قیمت محصولات‌شان را حداقلی و متعادل افزایش داده‌اند درحالی‌که قبلا به دلیل کاهش تولید و رشد تقاضا، قیمت‌ها افزایش می‌یافت ولی اکنون به‌دلیل شرایط خوب تولید و اطمینان تولیدکنندگان به بازار نسبت به فراوانی عرضه، در برخی موارد شرکت‌های توزیع‌کننده حتی از اعمال سود ۷ درصدی مصوب خرده‌فروشی نیز خودداری کرده و سودهای ۲ تا ۳ درصدی را لحاظ می‌کنند.
- نیاز سالانه کشور به محصولات گرمایشی و سهم تقاضای بازار این اقلام چگونه است؟
برآورد ما این است که نیاز سالانه به محصولات گرمایشی و تهویه مطبوع معادل نیمی از ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار واحد مسکونی‌ای است که ساخته می‌شود زیرا نیمی از این ساختمان‌ها به محصولات صنایع گرمایشی مانند دیگ‌ها، پکیج‌ها و... نیاز دارند. با این روند سالانه نیازمند ۳۵۰ تا ۴۰۰ هزار دستگاه انواع محصولات گرمایشی هستیم که همه آنها در داخل تولید می‌شود. همچنین نیاز بازار سالانه به دیگ و مشعل ۳۰ تا ۴۰ هزار دستگاه و انواع پمپ ۶۰ هزار دستگاه است. در مورد حجم تقاضا نیز اکنون تقاضای خرید برای برخی ازکالاهای گرمایشی مانند رادیاتورها، دیگ‌های چدنی و فولادی، پکیج‌ها، پمپ‌ها، مشعل‌ها، ابزار کنترل موتورخانه‌ها و شیرآلات مربوط به رادیاتور و موتورخانه‌ها بیشتر است که شاهد مقدار زیاد تقاضای خرید قطعات یدکی دستگاه‌هایی که در منازل کار می‌کنند مانند الکتروپمپ، دینام پمپ و دینام و رله مشعل و قطعات مربوط به پکیج‌ها هستیم.
- چرا سال گذشته در زمینه عرضه پکیج‌های دیواری با کمبود و افزایش قیمت مواجه بودیم؟
امسال کمبودی در این اقلام نداریم و شرایط به‌گونه‌ای است که مثلا وقتی کالایی که مجاز به عرضه با سود خرده‌فروشی ۷ درصدی است با سود ۲ تا ۳ درصدی عرضه می‌شود، کمبود و گرانفروشی معنا ندارد. علاوه‌بر آن امسال شاهد مسائلی مانند مهر کردن گارانتی برای فروش پکیج مرتفع شده و هر کسی می‌تواند این دست از کالاها را در بازار با قیمت مناسبی تهیه کند. در سال گذشته به دلیل کاهش تولید، کارخانه‌ها این اقلام را کمتر به بازار تزریق می‌کردند و از آنجا که بازار تابع نظام عرضه و تقاضاست، کمبود این کالا و نگرانی مصرف‌کنندگان از احتمال افزایش قیمت‌ها به شکل‌گیری تقاضای کاذب دامن زده و انتظارات تورمی را به بازار تزریق می‌کرد که این امر موجب خرید و دپوی اینگونه محصولات توسط افرادی شد که در هنگام خرید احتیاجی به این محصولات نداشته و تنها به‌دلیل نگرانی از افزایش قیمت‌ها در آینده نسبت به خریدشان اقدام می‌کردند اما اکنون آمادگی خرید و نصب روزانه شده و به تولیدکنندگان نیز تفهیم شده که بازار این محصولات به‌گونه‌ای نیست که انتظار افزایش شدید قیمت‌ها را داشته باشند. درشرایطی که برای عرضه اینگونه اقلام در بازار سود خرده‌فروشی ۶.۹ درصدی در نظر گرفته شده اما اکنون فروشندگان نمی‌توانند حتی این میزان سود را دریافت کنند و فروشگاه‌هایی که در بورس اینگونه محصولات مانند خیابان طالقانی قرار دارند این اقلام را با سود حدود ۳ درصدی می‌فروشند.
- سهم واردات از بازار محصولات گرمایشی چقدر است؟
این سهم خیلی پایین است و در زمینه رادیاتورها بسیار ناچیز است. همچنین دیگ‌ها و رادیاتورها وارد نمی‌شوند و علاوه‌بر تامین نیاز بازار داخلی، حتی صادر نیز می‌شوند. در حوزه پکیج‌ها نیز اگر سهمی برای اقلام وارداتی باشد کمتر از ۲ تا ۵ درصد است. انواع رادیاتورهای فولادی و آلومینیومی در ایران با قیمت مناسب تولید و تکنولوژی ساخت این محصولات، بومی‌سازی شده است و اغلب صادرات از طریق نمایندگی کارخانه‌ها در کشورهای اطراف و عمده‌فروشان صورت می‌گیرد. قبل از انقلاب رادیاتورهای پره‌ای فولادی از آلمان وارد می‌شد که در همان زمان کارخانه‌های تولید این محصولات با کسب دانش فنی و تربیت تکنسین‌های داخلی، ساخت این اقلام را در دستورکار خود قرار دادند. در ادامه این راه سال ۵۶ نخستین رادیاتور آلومینیومی از ایتالیا وارد شد اما بعد از انقلاب تولید این رادیاتورها در ایران آغاز شد ولی در مقطعی که قیمت ارز غیرواقعی بود برخی برای واردات رادیاتورهای آلومینیومی اقدام و اعلام کردند که این نوع رادیاتورها که پره‌ای ۸ هزار تومان بود را با نرخ ۶هزار تومان از چین وارد و عرضه می‌کنند اما با بررسی کیفیت رادیاتورهای چینی توسط تولیدکنندگان داخلی و تصمیم آنها برای افزایش کمتر قیمت‌ها با مصرف‌کنندگان اعلام کردیم که رادیاتورهای چینی در آینده برای مردم مشکل‌ساز می‌شود زیرا این نوع رادیاتورها خدمات پس از فروش و گارانتی مناسبی نداشتند؛ از سوی دیگر رادیاتورهای چینی به دلیل کیفیت پایین بعد از نصب نیاز به افزایش تعداد پره در آپارتمان‌ها داشت اما واردکنندگان دیگر این کالا را وارد نمی‌کردند و مصرف‌کننده برای افزایش مثلا ۵ پره رادیاتور چینی با مشکل مواجه می‌شد و به مرور اقبال بازار به این رادیاتورهای چینی کاهش یافت.