از جمله راهکارهای مورد اشاره در این زمینه دخالت دولت برای تنظیم بازار و جلوگیری از افزایش قیمتهاست . با دکتر احمد میدری درباره چگونگی جلوگیری از بروز نوسانات قیمتی کالاهای مصرفی در ایام اوج تقاضا به ویژه روزهای آخر سال گفت‌وگو کرده‌ایم.
***
* به هنگام رشد ناگهانی قیمت‌ها همه نگاه‌ها به دولت معطوف می‌شود و دولت چاره‌ای جز دخالت در تعیین قیمت و یا افزایش عرضه ندارد. از سویی اقتصاددان‌ها این نوع دخالت دولت را کاملا اشتباه و دارای اثرات منفی می‌دانند. آیا دخالت دولت در تعیین قیمت‌ها صحیح است؟
- در همه جای دنیا دولت در تعیین قیمت‌ها دخالت می‌کند اما میزان و شدت آن متفاوت است و نمی‌توان نسبت به این موضوع قاعده کلی داد. در کشورهای مختلف دنیا دولت‌ها به اشکال مختلف در قیمت‌ها دخالت می‌کنند اما سعی می‌کنند دخالت خود را کاهش دهند و بازار را به طور غیرمستقیم تحت کنترل داشته باشند.
* در ایران این بحث وجود دارد که رشد ناگهانی قیمت‌ها در ایامی همچون ماه رمضان یا شب عید به علت رشد ناگهانی تقاضاست. دولت در چنین مواقعی اقدام به افزایش واردات و کاهش تعرفه‌ها می‌کند. با توجه به آثار منفی کاهش تعرفه‌ها آیا راه دیگری برای این موضوع وجود ندارد؟
- تغییر دادن تعرفه‌ها راه مناسبی برای مهار رشد قیمت‌ها نیست چون تغییر دادن تعرفه‌ها باعث می‌شود بخشی از تولیدکنندگان ما متضرر شوند و با شوک‌های غیرقابل پیش‌بینی روبرو شوند. بنابراین هرچند این سیاست به نفع مصرف‌کنندگان است اما از طرف دیگر معمولا به ضرر تولیدکنندگان خواهد بود. برای ارائه راهکار جدی برای حل مشکل گرانی‌ها باید چند نکته را در نظر داشت. یکی اینکه بخشی از رشد تقاضا در کشور ما بر اثر نوسانات فصلی است که عرضه نمی‌تواند همگام با رشد تقاضا رشد کند. نکته دیگر این است که اگر مشکلی در زنجیره تولید نباشد بعد از مدت چند سال سیستم بازار، عرضه را به شکلی تغییر می‌دهد که بتواند نوسان را حل کند. مثلا چند سال پیش به یاد دارید که قیمت سیب‌زمینی یا پیاز در زمستان به شدت افزایش می‌یافت اما با افزایش کشت گلخانه‌ای این مشکل حل شده است و دیگر شاهد نوسانات شدید قیمتی این محصولات نیستیم. در ماه رمضان و عید هم اگر سیستم تولید و توزیع، مشکلی نداشته باشد ، نوسان قیمتی به وجود نخواهد آمد و اگر سیستم ، خودش بتواند رشد ناگهانی تقاضا را حل کند که دخالت دولت صحیح نیست، اما اگر سیستم نتواند مشکل رشد تقاضا را درست کند ، دخالت دولت، ضروری است.
* بانک مرکزی معتقد است رابطه تورم و نقدینگی گسسته شده است و بنابراین رشد نقدینگی موجب نگرانی نیست. آیا از دیدگاه شما رشد نقدینگی عامل گرانی‌ها و رشد حبابی قیمت‌ها نیست؟
- مسلما نقدینگی در افزایش قیمت‌ها تاثیر داشته و خواهد داشت. نکته مهم این است که اگر برای محصولاتی که مورد نیاز مردم است، انبارداری در مقیاس گسترده صورت نگیرد، رشد قیمت‌ها اجتناب‌ناپذیر خواهد بود و حبابی نیست. بورس، زمین، طلا و دیگر کالاهای سرمایه‌ای می‌توانند رشد حبابی داشته باشند اما کالاهای مصرفی فقط به هنگام زد و بندها و به طور سازمان‌یافته با رشد حبابی قیمت‌ها مواجه می‌شوند. اما به نظر می‌رسد رشد قیمت‌ها به علت افزایش نقدینگی و سیاست‌های انبساطی دولت بخصوص در سال اخیر باشد.
* راهکار کوتاه‌مدتی برای جلوگیری از رشد قیمت کالاهای ضروری در ایام پیش‌روی عید متصور است؟
- بسیاری از مسائل جاری اقتصاد ما راه حل کوتاه‌مدت ندارند، اما به هر حال، توصیه کوتاه‌مدت من این است که دولت نباید تزریق پول به پروژه‌های عمرانی را بی‌محابا ادامه دهد، چون این تزریق پول نمی‌تواند مثمرثمر باشد و بخشی از تورم کنونی نیز در اثر تزریق پول به طرح‌های عمرانی است که بلندپروازانه به نظر می‌رسد. طرح‌های عمرانی باید متناسب با ظرفیت‌های سازمانی، مدیریتی و مواد اولیه در کشور رشد کنند. اگر برای عید راه چاره نیندیشیم نهایتا ً به راه حل کوتاه‌مدت و عاجل یعنی افزایش واردات خواهیم رسید که نهایتاً موجب حادتر شدن مشکل در سال‌های آینده خواهد شد.
تاریخ انتشار: ۲۹ مهر ۱۳۸۵ - ۱۹:۰۱
گروه اقتصادی- بروز گرانی های موسمی در برخی ایام سال، نظیر ماه رمضان و روزهای پایانی سال مشکلات عدیده ای را به شهروندان تحمیل می کند.