همشهری- زینب زینال‌زاده: دمای تهران از دیروز کاهش یافته و پایتخت‌نشینان باید منتظر هوای سرد و بارش‌های پراکنده باشند. خبر از سازمان هواشناسی مخابره شد و پایتخت‌نشینان را خوشحال کرد اما بی‌خانمانانی که تمام زندگی‌شان درکنج دیوارهای دودگرفته شهر خلاصه می‌شود و سقفی جز آسمان ندارند، شاد نشدند؛ چراکه وزش باد و بارش برف و باران، هستی‌شان را نابود می‌کند و از این‌رو در فصل سرما غم‌شان افزون می‌شود. خدمت‌رسانی به افراد آسیب‌دیده اجتماعی، بی‌خانمان، در راه مانده، معتاد و... مسئولیت اجتماعی است که باید توسط ارگان‌ها و نهادهای مختلف ایفا شود و در این میان سازمان بهزیستی و کمیته امداد نقش پررنگ‌تری دارند. مدیریت شهری هم در این مسئولیت اجتماعی سهیم است و از این‌رو هر سال با آغاز فصل سرما از طریق راه‌اندازی پویش و اجرای طرح‌های مختلف تلاش می‌کند این مسئولیت را به نحو مطلوب انجام دهد. سال گذشته خدمت‌رسانی به آسیب‌دیدگان اجتماعی در قالب پویش «لباس گرم» صورت گرفت و شهرداری تهران به همت و مشارکت شهروندان و سازمان‌های مردم‌نهاد توانست البسه و اقلام گرم مانند کفش، پتو و... را تهیه کند و در اختیار اقشار آسیب‌دیده قرار دهد. امسال هم طرح «زمستان گرم» با هدف مناسب‌سازی گرمخانه‌ها برای میزبانی از بی‌خانمانان در دستور کار قرار گرفته است.
تجهیز گرمخانه‌ها برای حضور بی‌خانمان‌ها
در پایتخت ۲۰ گرمخانه وجود دارد که به‌گفته معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهردار تهران بنای اکثر آنها قدیمی است و دچار فرسودگی شده‌اند. امین توکلی‌زاده در گفت‌وگو با همشهری گفت: «گرمخانه‌ها نیاز به بازسازی دارند و برخی از تجهیزات هم قدیمی شده‌اند و باید تجهیزات و اقلام نو تهیه شود. نواقص و کمبود گرمخانه‌ها احصا شده و قبل از برودت هوا (اواسط آبان ماه) بخش زیادی از کارهای مربوط به بازسازی و نوسازی گرمخانه‌ها و تجهیزات انجام می‌شود.» او در ادامه طرح زمستان گرم را تشریح کرد و افزود: «شهردار تهران بر توزیع عادلانه ظرفیت‌ها و امکانات شهر تأکید دارد و گرمخانه‌ها ظرفیت‌های این شهر هستند که با هدف خدمت‌رسانی به آسیب‌دیدگان و بی‌خانمانان احداث شده‌اند. از این‌رو با مناسب‌سازی آنها تلاش می‌کنیم خدمات بهتری به اقشار آسیب‌پذیر جامعه ارائه دهیم.» به‌گفته توکلی‌زاده بی‌خانمانان زمستان امسال هم با حضور در گرمخانه‌ها از خدمات دیگری مانند مشاوره‌های مددکاری و خدمات درمانی و غذای گرم، بهره‌مند می‌شوند.
معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهردار تهران با بیان این که مهم‌ترین ماموریت مدیریت شهری در فصول سرد سال شناسایی افراد آسیب‌دیده یا در معرض آسیب اعم از در راه ماندگان، معتادان، بی‌خانمانان و... و انتقال آنها به گرمخانه‌هاست، ادامه داد: «مناطق ۲۲گانه با تمام ظرفیت و امکانات در این ماموریت مشارکت می‌کنند و امسال قصد داریم با جلب هر چه بیشتر مشارکت شهروندان، فعالان اجتماعی و سازمان‌های مردم‌نهاد، روزهای زمستانی را بیش از پیش برای بی‌خانمانان شهر گرم کنیم.»
مددکاران شهر فعال می‌شوند
شناسایی، جذب و انتقال آسیب‌دیدگان اجتماعی عموما از طریق گشت فوریت‌های اجتماعی شهرداری انجام می‌شود. البته این گشت‌ها در طول سال فعالند و در زمستان برای جلوگیری از مرگ‌ومیر بی‌خانمانان بر اثر سرما، گشت‌ها شبانه‌روزی می‌شود. به‌گفته معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهردار تهران، ۲۲ ناوگان گشت در مناطق حضور دارند و به محض مشاهده بی‌خانمانان درصورتی‌که تمایل داشته باشند، آنها را به گرمخانه‌ها منتقل می‌کنند.
توکلی‌زاده به گشت‌های مددکاران شهر هم اشاره و عنوان کرد: «علاوه بر گشت فوریت‌های اجتماعی که در محدوده مناطق فعالیت می‌کنند، ۱۵ گشت ستادی با عنوان مددکاران شهر فعال شده‌اند که ۲۴ ساعته در پایتخت حضور دارند.» او همچنین با بیان این که آذرماه ۵ دستگاه اتوبوس در قالب طرح اتوبوس خواب در ۵ نقطه پرتردد تهران ازجمله میدان‌های تجریش و راه‌آهن مستقر می‌شوند، تأکید کرد: «گرمخانه‌ها با هدف خدمت‌رسانی به آسیب‌دیدگان احداث شده‌اند و هیچ اجباری برای حضور بی‌خانمانان نیست و نیروهای گشت هم اجازه ندارند به اجبار کسی را به گرمخانه منتقل کنند. بنابراین کسانی که تمایلی به حضور در گرمخانه ندارند، در اتوبوس‌های خواب پذیرفته می‌شوند تا از سرمای زمستان در امان بمانند.» این مقام مسئول همچنین تأکید کرد که گشت فوریت‌های اجتماعی برابر قانون، حق جذب و انتقال افراد زیر ۱۸ سال به‌ویژه کودکان کار و خیابان را ندارند.
برنامه‌های پیش‌بینی شده
به‌گفته توکلی‌زاده، معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهردار تهران تعمیر و راه‌اندازی سیستم گرمایشی و حرارتی در گرمخانه‌ها، ایجاد دسترسی امن برای رفاه بیشتر آسیب‌دیدگان و شناسایی نقاط تجمع بی‌خانمانان و ساماندهی خانواده‌های بی‌سرپناه و... اهم فعالیت‌های پیش‌بینی شده هستند.
نیاز پایتخت به گرمخانه جنرال
گرمخانه‌های تهران منطبق با استانداردهای بین‌المللی نیستند و مدیران شهری هم در بازدید از آنها مکررا عنوان کرده‌اند که این فضاها در شأن شهروندان نیستند. معاون حمایت‌های سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران هم با تأیید این موضوع به همشهری گفت: «براساس استانداردهای بین‌المللی نخستین ویژگی و مشخصه گرمخانه، فلت (همسطح) بودن آن است که متأسفانه این شاخصه در هیچ‌یک از گرمخانه‌ها وجود ندارد؛ چراکه بناها با تغییر کاربری به گرمخانه تبدیل شده‌اند.»
به‌گفته سعید شرف‌دوست، اتاق‌های مددکاری و پزشکی، سالن‌های خواب مناسب، فضای غذاخوری و گردهمایی و... برخی از امکانات پیش‌بینی شده در گرمخانه‌های جنرال هستند. او ادامه داد: «براساس مصوبه شورای شهر تهران، مقرر شد در پایتخت ۴ گرمخانه جنرال (۳ گرمخانه ویژه آقایان در مناطق ۴، ۱۷ و ۱۹، یک گرمخانه جنرال هم ویژه بانوان در منطقه ۱۶) ساخته شود اما هنوز اقدامی صورت نگرفته است.» موضوعی که سیداحمد علوی، عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران هم به آن واکنش نشان داد و گفت: «با توجه به مصوبه شورای شهر و اختصاص بودجه، هنوز گرمخانه جنرال در پایتخت ساخته نشده و ضروری است شهرداری تهران این مورد را با جدیت پیگیری کند.»