به گزارش همشهری آنلاین به نقل از روزنامه همشهری، «اردوغان سال‌ها پیش گفته بود شکست در انتخابات شهرداری به‌معنای شکست در مجلس و دولت است؛ او به‌خوبی می‌داند چه سرنوشتی در پیش دارد. ما فعلا نظاره‌گر هستیم تا موعد رقابت حقیقی در انتخابات فرا برسد.» اینها بخشی از سخنان اخیر اکرم امام اوغلو، شهردار جدید استانبول است؛ مردی که گفته می‌شود رقیب اصلی اردوغان در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۲۳ خواهد بود. او به روشنی از بحران این روزهای ترکیه سخن گفته که نشانه‌های آن در تمامی حوزه‌ها، از اقتصاد گرفته تا امنیت، ثبات داخلی و حتی سیاست خارجی نمایان شده است. امام اوغلو قصد دارد از همان مسیری که اردوغان برای رسیدن به قدرت طی کرده، از شهرداری استانبول به کرسی ریاست‌جمهوری برسد.
در جریان آخرین تحولات، نیروهای امنیتی ترکیه در عملیاتی ضربتی، عوامل وابسته به ۵ شبکه جاسوسی رژیم صهیونیستی را دستگیر کردند. این رخداد بی‌سابقه در حالی صورت می‌گیرد که دولت ترکیه پس از روی کار آمدن بایدن در آمریکا تلاش داشت روابط خود با تل‌آویو را از طریق اقداماتی نظیر بازگشت سفرا و یا افزایش میزان مبادلات تجاری بهبود ببخشد.
به نوشته روزنامه دیلی صباح که ازجمله رسانه‌های نزدیک به دولت اردوغان شناخته می‌شود، سازمان امنیت و اطلاعات ترکیه (میت)، یگانی ویژه را برای رصد و پیگیری عوامل مرتبط با موساد در داخل خاک این کشور به‌کار گرفته است. این یگان پس از یک سال انجام عملیات پیچیده اطلاعاتی سرانجام موفق شده در شامگاه چهارشنبه، ۱۵ شهروند عربی-اسرائیلی را که تحت عناوین شغلی یا تحصیلی مشغول جمع‌آوری اطلاعات حساس از دولت ترکیه بوده‌اند با اجرای عملیاتی همزمان دستگیر کند. این روزنامه همچنین مدعی شده ده‌ها شهروند ترکیه در سطوح مختلف نیز به‌دلیل همکاری با نیروهای موساد در بازداشت به‌سرمی‌برند.
سازمان اطلاعات ترکیه یک هفته قبل هم ۶شهروند روسی، ازبکی و اوکراینی را به جرم جاسوسی در جریان عملیاتی مشابه دستگیر کرده بود. اتهام این افراد، جاسوسی سیاسی و نظامی برای روسیه است و رسانه‌های نزدیک به دولت از صدور احکام زندان ۱۵ تا ۲۰ ساله برای آنان خبر می‌دهند. روزنامه ینی شفق ترکیه، عملیات‌های اخیر سازمان اطلاعات را ضرب‌شستی مهم برای دشمنان ترکیه توصیف کرده است. در مقابل اما رسانه‌های منتقد دولت اردوغان، از تلاشی سازمان‌یافته برای امنیتی‌کردن فضای ترکیه سخن می‌گویند. برای مثال روزنامه جمهوریت در سرمقاله خود با اشاره به عملیات‌های اخیر سازمان اطلاعات و بازتاب گسترده آن در رسانه‌های دولتی، می‌نویسد: اردوغان پیش از این ثابت کرده از هیچ ابزاری برای حفظ قدرت دریغ نمی‌کند. او اکنون به‌دنبال ایجاد جو امنیتی در کشور است تا انتخابات را تحت تأثیر قرار دهد و در این راه حاضر است سیاست خارجی ترکیه را نیز به گروگان بگیرد.
سخنان جنجالی اردوغان
همزمان با تحولات بی‌سابقه امنیتی و سیاسی در ترکیه، اظهارات جنجالی اردوغان طی روزهای اخیر نیز بازتاب گسترده‌ای در سطح رسانه‌های داخل و خارج از این کشور داشته است. او روز گذشته در جریان تازه‌ترین سخنرانی خود مقابل اعضای حزب عدالت و توسعه، سفرای ۱۰کشور غربی را تهدید به اخراج از ترکیه کرد. علت این تهدید، بیانیه مشترک وزرای خارجه کشورهای آمریکا، کانادا، نیوزیلند، فرانسه، آلمان، سوئد و چند کشور اروپایی دیگر در حمایت از عثمان کافلا، زندانی سیاسی ترکیه است. اردوغان گفت: شما در جایگاهی نیستید که درس‌های حقوق بشری به ترکیه بدهید؛ به وزیر خارجه گفتم دیگر نمی‌توانیم چنین رفتارهایی را از سوی این کشورها تحمل کنیم. اگر مجددا اشتباهی از سوی این کشورها سر بزند، باید بی‌درنگ سفرای آنها از آنکارا اخراج شوند.
رئیس‌جمهور ترکیه در بخش دیگری از سخنان خود با بیان انتقادات تندی از مواضع ضداسلامی رهبران و سیاستمداران غربی، گفت: اسلام‌هراسی همچون سرطان در میان کشورهای غربی در حال رشد است. بخش عمده این پدیده ناسالم به برنامه‌های سیاسی رهبران طمع‌کار غربی برمی‌گردد اما ما نباید اجازه دهیم فضای ضداسلامی در سایه منافع سیاسی یک عده سیاستمدار فاسد تقویت شود. اردوغان تأکید کرد: جهان اسلام حق بزرگی به گردن غرب و تمام دنیا دارد و باید با احترام نسبت به مسلمانان برخورد شود.
رئیس‌جمهور ترکیه پیش از این نیز در واکنش به تهدید برخی نمایندگان کنگره آمریکا مبنی بر مخالفت با فروش جنگنده‌های اف-۱۶ به آنکارا گفته بود: اگر پیام‌های منفی از سوی دولت بایدن دریافت کنیم، بی‌درنگ مذاکره با مسکو برای خرید جنگنده سوخو را آغاز خواهیم کرد. او در سخنانی که به روشنی از تیره شدن روابط ترکیه با غرب حکایت دارد، تأکید کرد: همانطور که در پرونده موشک‌های اس-۴۰۰ به همه ثابت کردیم، امنیت ملی ترکیه فراتر از تمام ملاحظات سیاسی قرار دارد. این اظهارات در حالی بیان می‌شود که وزارت خارجه آمریکا اعلام کرده درصورت اقدام ترکیه به خرید جنگنده‌های روسی، تحریم‌های بیشتری را علیه اقتصاد این کشور وضع خواهد کرد.
طی روزهای اخیر، اردوغان فارغ از مسائل مربوط به سیاست خارجی، در مورد مسائل داخلی ترکیه نیز مواضعی داشته که جنجالی بوده است. او روز گذشته در نطق خود برای اعضای حزب عدالت و توسعه برای نخستین‌بار به صراحت از وضعیت شبکه‌های اجتماعی در ترکیه انتقاد کرده و خواستار نظارت بیشتر بر اینترنت شد. اردوغان گفت: هزاران پایگاه شایعه‌سازی که از سوی بیگانگان حمایت می‌شوند و امنیت روانی و ثبات اقتصادی کشور را هدف گرفته‌اند. همانطور که طی سال‌های اخیر به‌تدریج وابستگی خود به بیگانگان در صنایع دفاعی را کاهش داده‌ایم، باید به‌سوی تقویت توانایی‌های داخلی در حوزه اینترنت و فضای مجازی حرکت کنیم. منتقدان اردوغان این اظهارات را نشانه‌هایی نگران‌کننده از برنامه دولت برای کاهش آزادی‌های اجتماعی و سیاسی به‌شمار آورده‌اند.
سقوط آزاد لیر ادامه دارد
در سایه التهاب‌های داخلی و خارجی ترکیه، روند کاهش ارزش لیر مقابل دلار به شکل بی‌سابقه‌ای ادامه دارد. ارزش هر دلار در بازارهای آنکارا و استانبول به بیش از ۹ هزار و ۶۰۰ لیر افزایش یافته است. این در حالی است که براساس پیش‌بینی روزنامه جمهوریت، دلار به‌زودی مرز ۱۰ هزار لیر را هم پشت سر خواهد گذاشت.
از سوی دیگر، رئیس جدید بانک مرکزی ترکیه نیز در نخستین تصمیم خود، نرخ بهره بانکی را تا حدود ۲ درصد کاهش داده است؛ امری که می‌تواند تأثیر منفی بر وضعیت لیر داشته باشد. پول ملی ترکیه که یکی از باثبات‌ترین ارزهای منطقه خاورمیانه به‌حساب می‌آمد، ظرف ۳ سال گذشته درگیر تلاطم و بحران شده است. به نوشته روزنامه العربی الجدید، افزایش بدهی‌های خارجی ترکیه، تشدید بحران‌های منطقه‌ای این کشور در چندین جبهه، تحریم‌های آمریکا و البته ویروس کرونا، مهم‌ترین دلایل کاهش ارزش لیر مقابل دلار به‌شمار می‌روند.
این در حالی است که با سقوط لیر، تورم ترکیه به بیش از ۱۹ درصد افزایش یافته است. اگرچه کاهش ارزش لیر با توجه به ظرفیت‌های اقتصاد ترکیه می‌تواند نتایجی ازجمله افزایش نرخ گردشگری و همچنین صادرات خارجی را به‌دنبال داشته باشد، اما بدون‌شک پایگاه اجتماعی دولت در سایه تشدید تورم متزلزل خواهد شد. از سوی دیگر، در جریان تازه‌ترین تحولات، گروه ویژه اقدام مالی علیه پولشویی در آخرین گزارش خود، ترکیه را در لیست خاکستری قرار داده است. علت این تصمیم براساس بیانیه گروه ویژه، «کم‌کاری دولت ترکیه در مبارزه با پولشویی برای تامین مالی تروریسم» عنوان شده است. پیش‌بینی می‌شود این رخداد، تأثیر چشمگیری بر وضعیت بحرانی لیر ترکیه داشته باشد.