سید مرتضی احمدپور-همشهری آنلاین:
باغبانی و کشاورزی در آذربایجان‌غربی، به‌ویژه در ارومیه، یکی از مشاغل اصلی مردم به‌حساب می‌آید و افراد زیادی دراین بخش امرارمعاش می‌کنند. چشمه‌های پرآب این استان درگذشته، سبب شده بود کشاورزی آذربایجان‌غربی همواره پر رونق و سودآور باشد، اما در سال‌های اخیر زراعت و باغداری دراین استان کم‌رنگ‌تر شده و جای خود را به ویلاهای چند صدمتری داده که در برخی باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی استان ساخته شده‌است.
این ویلاها هرکدام استخرهای بزرگی دارند که برخی تا ۲۰ هزارمترمکعب آب ذخیره می‌کنند و چون با اصول کشاورزی منطبق نیستند، آب ذخیره شده دراین ویلاها یا تبخیر می‌شود یا با رهاسازی در اطراف ویلا، هدر می‌رود و در بیشتر مواقع نیز استخرها برای آب‌تنی و تفریحات آبی پر می‌شود.
این‌درحالی‌است که در ۱۰ سال‌گذشته مسئولان استان هشدارهای زیادی برای توقف ویلاسازی داده‌اند، اما روند تقسیم زمین‌های کشاورزی به قطعات کوچک نه‌تنها متوقف نشده، بلکه به‌نظر می‌رسد روند سریع‌تری به‌خود گرفته‌است. ازسوی دیگر برخی از این ویلاسازان حرف‌هایی برای گفتن دارند؛ آنان به‌صرفه نبودن کشاورزی و همچنین به ارث رسیدن زمین‌های کشاورزی و تبدیل آنها به قطعات خرد را از علل گرایش به ویلاسازی، به‌جای کشاورزی و باغداری می‌دانند. برخی نیز ویلاها را برای برگزاری مراسم جشن و عروسی اجاره می‌دهند و منبعی برای کسب درآمد پیدا کرده‌اند.
کشاورزی دیگر به‌صرفه نیست
«حجت پاوندی» یک کشاورز ارومیه‌ای است که از حدود ۵ سال قبل فعالیت‌های خود را در زمینه کشاورزی متوقف کرده و در زمین زراعی‌اش ویلای بزرگی همراه با استخر ساخته‌است.
وی با بیان اینکه هزینه‌های کشاورزی بالا رفته‌است و دیگر صرفه اقتصادی ندارد، می‌گوید: به‌صورت‌میانگین برای تولید یک تن گندم، حدود ۱۰ میلیون‌تومان هزینه بذر، کود و کارگر داریم و هزینه‌های برق و آبیاری نیز جداگانه محاسبه می‌شود. اینها درحالی‌است که دولت برای خرید هرکیلوگرم گندم، آن‌هم با شرایط و دشواری‌های خاص خود، مبلغ کم‌تری پرداخت می‌کند.
وی می‌افزاید: ازسوی دیگر اگر زمین کشاورزی خود را رها کنم، ممکن است ازسوی دیگر کشاورزان حق‌آبه و محدوده آن مورد تعرض قرار می‌گیرد. بنابراین مجبورم برای سرکشی به زمین کشاورزی خود و حفظ آن، هزینه احداث ساختمان را متقبل شوم و حق‌آبه‌ام را نیز با ساخت استخر حفظ کنم.
پاوندی ادامه می‌دهد: با این‌کار هم ارزش زمین حفظ می‌شود و هم خانواده‌ام محلی برای تفریح دارند، به‌ویژه در دوران همه‌گیری ویروس کرونا که سفر با خطراتی برای سلامتی‌مان همراه است، این محل بهترین جایگزین برای سفر و حضور در مکان‌های‌عمومی به‌حساب می‌آید.
افزایش چند برابری قیمت زمین
یک مشاور املاک در منطقه «بند» ارومیه با بیان اینکه گرایش مردم به خرید زمین‌هایی با متراژ کم بیشتر شده‌است، می‌گوید: قیمت زمین در اطراف ارومیه، به‌ویژه در ارتفاعات مشرف به سلماس و نقده، بیشتر شده، درحالی‌که تا همین چند سال قبل، قیمت هرمترمربع زمین دراین محدوده حدود ۵۰ هزارتومان بود، اما اکنون به حدود ۵۰۰ هزارتومان هم رسیده‌است.
«صالح سعادتیان» ادامه می‌دهد: البته این زمین‌ها حصار و ساختمانی ندارد و به‌صورت بایر فروخته می‌شود، اما مردم استقبال خوبی از زمین‌هایی با متراژ ۵۰۰ تا ۷۰۰ مترمربع دارند، چراکه با حدود ۳۰۰ میلیون‌تومان می‌توانند صاحب زمینی شوند که ساخت خانه‌باغ و حصارکشی، قیمت آن را تا ۳ برابر افزایش می‌دهد.
وی اضافه می‌کند: بیشتر این زمین‌ها حق‌آبه دارند، اما کشاورزان با توجه به کمبود آب چشمه‌ها، زمین‌ها را بدون حق‌آبه می‌فروشند و خریداران هم برای تأمین آب موردنیاز، اقدام به حفر چاه‌های نیمه‌عمیق می‌کنند؛ موضوعی که خالی شدن سفره‌های زیر زمینی را به‌دنبال دارد.
کاهش تولیدات کشاورزی
یک کارشناس حوزه کشاورزی در آذربایجان‌غربی نیز با بیان اینکه توسعه ویلاسازی در استان امنیت‌غذایی را به‌خطر می‌اندازد، به‌خبرنگارهمشهری می‌گوید: درحال‌حاضر تولید محصولات باغی در استان کاهش پیدا کرده‌است و تولید محصولات کشاورزی هم روند نزولی دارد؛ روندی که در آینده می‌تواند زمینه‌ساز بروز مشکلات فراوانی شود.
«مسعود حلیمی» ادامه می‌دهد: با روند کنونی، آینده پایداری برای خاک و امنیت‌غذایی استان نمی‌توان پیش‌بینی کرد. ویلاسازی به‌صورت مستقیم کیفیت خاک کشاورزی را هدف قرار داده است، چراکه مصالح ساختمانی وارد چرخه زمین‌های کشاورزی می‌شود و در درازمدت تأثیر منفی غیرقابل‌جبرانی بر تولید محصولات کشاورزی و باغی در استان برجا می‌گذارد.
تهدیدی در کمین امنیت‌غذایی
سرپرست مدیریت امور اراضی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی نیز دراین زمینه به خبرنگارهمشهری می‌گوید: معضل ساخت‌وسازها و تفکیک غیرمجاز در اراضی کشاورزی و ساخت ویلاباغ‌ها با چاه‌های غیرمجاز و استخرهای آب، آسیب زیادی به ذخایر آبی زیرزمینی و رونق اقتصاد کشاورزی استان وارد کرده‌است.
«رضا احمدنژاد» اظهار می‌کند: افرادی که به بهانه ساخت ویلا و خانه‌باغ در زمین‌های کشاورزی، اقدام به تغییرکاربری و تخریب اراضی مرغوب کشاورزی می‌کنند، با برخورد قاطع دستگاه‌های مسئول روبه‌رو می‌شوند، چراکه توسعه ویلاسازی در زمین‌های کشاورزی تهدیدکننده امنیت‌غذایی مردم است.
هشدار به متخلفان
وی تصریح می‌کند: باید به همه متخلفان دراین حوزه یادآور شوم که همه حکم‌های صادره ازسوی مراجع قضایی استان در زمینه تخریب ساخت‌وسازهای غیرمجاز در زمین‌های زراعی و باغی، با قاطعیت و باحضور مأموران نیروی انتظامی و نماینده دادستان استان و توسط گروهی از نیروهای اداره امور اراضی سازمان جهادکشاورزی استان اجرا می‌شود.
احمدنژاد با بیان اینکه صدور احکام تخریب ساخت‌وسازهای غیرمجاز از ابتدای سال‌جاری تاکنون حدود ۲۸۲ مورد بوده‌است، ادامه می‌دهد: خرد شدن زمین‌های زراعی و باغی به‌دلایلی مانند ارث، زمینه‌ساز تبدیل «باغ‌های اقتصادی» به «باغ‌های معیشتی» شده و دربرخی موارد نیز با این اقدام، باغ‌های تفریحی و غیراقتصادی در سطح استان توسعه پیدا می‌کند؛ موضوعی که قابل قبول نیست.
این مسئول اضافه می‌کند: براساس بخشنامه سازمان امور اراضی وزارت جهادکشاورزی، برای ساخت اتاق کارگری در زمین‌های زیر یک‌هکتار مجوز صادر نمی‌شود، اما مالکان این‌گونه زمین‌ها اجازه استقرار کانکس یا سازه‌های قابل حمل را دارند.