همشهری- مرضیه حسینی: قوانین مهریه در ایران به‌گونه‌ای است که نه زنان از آن رضایت دارند و نه مردان؛ هر دو گروه ادعا دارند که در جریان گرفتن یا دادن مهریه متضرر می‌شوند؛ زنان می‌گویند با توجه به قوانین و ترفندهایی که مردان به‌کار می‌گیرند، ستاندن مهریه به قدری دشوار است که زن در نهایت مجبور می‌شود عطای چند سکه را به لقایش بخشیده، جان شیرین را بردارد و بگریزد. مردان هم معتقدند که مهریه از اساس ظلم به مرد است. در این میان گروه سومی هم هستند که کسب‌وکار و درآمدشان در ارتباط با مهریه قرار می‌گیرد. آنها وکلایی هستند که در حوزه خانواده کار کرده و به وکیل مهریه معروف هستند. وکیل مهریه، وکیل پایه یک دادگستری است که در حل و فصل پرونده‌های حوزه خانواده، خاصه مهریه و طلاق تخصص و مهارت دارد؛ یعنی به قوانین وصول مهریه و رویه‌های دادگاه‌های خانواده، اجرای ثبت و سایر مراحل وصول مهریه آگاه است. اقدام به گرفتن وکیل از جانب زوجه می‌تواند احتمال موفقیت او و کوتاه‌تر شدن مراحل قانونی وصول مهریه را تسهیل کند. برای انجام کار، یک قرارداد مالی بین طرفین منعقد می‌شود و نسخه‌ای از آن در اختیار موکل قرار می‌گیرد.
آیا پرونده‌های مهریه آسان‌ترند؟
درخصوص امر وکالت و انواع پرونده‌های قضایی باوری وجود دارد مبنی بر اینکه پرونده‌های مهریه و اساسا دعاوی خانوادگی برای وکلا پرونده‌های آسان و بی‌دردسرتری هستند، به‌گونه‌ای که یک وکیل به‌راحتی می‌تواند به حق‌الوکاله خود برسد بدون آنکه کار زیادی انجام داده باشد. درخصوص این گزاره، بسیاری از وکلا به‌ویژه کسانی که اسم و رسمی دارند، بر این باورند که پرونده‌های مهریه پرونده‌های دشواری نیستند اما به‌دلیل آنکه اغلب با نزاع، درگیری، تهمت‌های اخلاقی، بی‌حرمتی طرفین و خانواده به یکدیگر و... همراه است، بار روانی زیادی را به وکیل تحمیل می‌کنند و اساسا دستمزد چشمگیری هم ندارد. به همین دلیل اغلب، وکلای تازه‌کار یا کسانی که کم‌کار هستند و پرونده‌های دیگر با دعاوی دیگری به آنها ارجاع نمی‌شود، وکالت مطالبه مهریه یا طلاق را می‌پذیرند. موضوع درخصوص استرداد جهیزیه اما متفاوت است.
چندی پیش در کرمانشاه وکیلی که برای استرداد جهیزیه مراجعه کرده بود، به‌دلیل خشم طرفین با اسلحه گرم کشته شد! به‌صورت کلی اگر پرونده مطالبه مهریه و طلاق به‌صورت توافقی باشد، پرونده آسان و بی‌دردسری خواهد بود چون وکیل تنها حاصل توافقات را به دادگاه می‌برد.
حق‌الوکاله یک وکیل مهریه چقدر است؟
حق‌الوکاله وکلا ۸ تا ۱۰ درصد موضوع هر دعوی است. اما اگر سقف دعوی بالا رفت، به‌عنوان مثال موضوع دعوی در یک پرونده به میلیارد رسید، حق‌الوکاله کاهش پیدا می‌کند. اما در یک دعوی که موضوع آن به‌عنوان مثال ۱۰ میلیون تومان است، مانند مهریه یا طلاق، حق‌الوکاله از ۶ تا ۱۰ درصد متغیر است. اساسا حق‌الوکاله در پرونده‌های مهریه به‌شدت عرفی و توافقی است؛ به‌عنوان مثال ممکن است یک وکیل تازه‌کار چنین پرونده‌ای را با ۴ میلیون تومان انجام دهد اما یک وکیل کیفری معروف همان را با ۱۰۰ میلیون تومان هم انجام ندهد؛ به‌ویژه این که پرونده‌های مهریه حتی طلاق، دعاوی آسانی هستند و نقش وکیل بیشتر تسریع‌کننده کار است به همین دلیل اغلب وکلا چنین پرونده‌هایی را نمی‌پذیرند. به‌صورت کلی در پرونده‌های مالی اعم از مهریه طبق تعرفه، ۶ درصد برای مطالبات تا ۱۰ میلیون تومان، ۴ درصد مطالبات از ۱۰ میلیون تومان تا ۱۰۰ میلیون تومان، ۳ درصد مطالبات بیشتر از ۱۰۰ میلیون تومان و ۲ درصد برای مطالبات بالای ۵۰۰ میلیون تومان درنظر گرفته می‌شود.
نکته دیگر درخصوص حق‌الوکاله وکیل این است که هر گاه پس از صدور اجرای مهریه، زوجه از مطالبه مهریه خود صرف‌نظر کند و به این ترتیب عملیات اجرایی متوقف شود، زوجه از پرداخت هزینه ۵ درصد دادرسی معاف خواهد شد. همچنین اگر زوجه بخشی از مهریه خود را مطالبه کند، هزینه اجرا فقط به همان مقدار از مهریه که توسط زوجه وصول شده، اختصاص می‌یابد و برای مابقی که وصول نشده هزینه اجرا دریافت نخواهد شد. هزینه وکیل مهریه در هر مرحله و با توجه به آن مقدار از مهریه که توسط زوجه وصول می‌شود، تعیین می‌شود و مبلغ مشخصی ندارد.
زنی که برای گرفتن طلاق و مطالبه مهریه به وکیل معروفی در شهرشان مراجعه کرده بود می‌گوید: «با هزار التماس و سفارش پرونده‌ام را قبول کرد و گفت شأن وکیلی مثل من نیست که چنین پرونده‌هایی را بپذیرم و در ادامه هم گفت با کمتر از ۱۰۰ میلیون تومان حاضر به پذیرش کار نیست. اما من که دوست داشتم به هر قیمتی شده هر چه سریع‌تر با گرفتن حق و حقوقم از شوهرم جدا شوم و از او انتقام بگیرم، پذیرفتم. در نهایت، وکیل مذکور کار زیادی برای من نکرد، حتی با شوهرم ساخت و پاخت کرد تا پولی هم از او بگیرد. بدبختی اینجا بود که قرارداد را طوری تنظیم کرده بود که حتی درصورت عزل هم من نمی‌توانستم پول را به او ندهم. هیچ اطلاعی هم از حق‌الوکاله وکلا و این که آیا می‌توانم از او شکایت کنم یا نه، نداشتم».
وکلا و فرار از مالیات
در بعضی از موارد به‌ویژه زمانی که وکیل اسم و رسمی نیز دارد، بی‌توجه به درصد تعرفه‌ای، مبلغ بالایی را به‌عنوان حق‌الوکاله البته به‌صورت توافقی از موکل خود می‌گیرد. در این حالت، وکیل کار غیرقانونی انجام نداده مگر آنکه موکل به هر دلیل از وکیل شکایت کرده و اعلام کند که وی بیشتر از درصد تعرفه‌ای و مقداری که اعلام کرده، پول گرفته اما برای فرار از مالیات عنوان نکرده، در این شریط، وکیل به فرار مالیاتی محکوم خواهد شد.