همشهری- الناز عباسیان: بهمن دان، بازیگر پیشکسوت سینما و تلویزیون، سال‌هاست که از اعتبارش خرج می‌کند و واسطه می‌شود تا از شاکیان برای زندانیان جرائم غیرعمدی رضایت بگیرد. برای پرداخت دیه و جریمه این زندانی‌ها هم نه‌تنها از خود، بلکه از دوستان و همکارانش نیز مایه می‌گذارد تا عزیزی را به آغوش گرم خانواده‌اش بازگرداند. خودش می‌گوید لحظه آزادی زندانی، بهترین لحظه زندگی‌ام است. جالب است بدانید این هنرمند ۶۳ ساله فارغ‌التحصیل رادیولوژی بوده و در رشته معماری، سری در میان سرها دارد و درآمد اصلی‌اش هم از همین حوزه است، اما عاشقانه و با وسواس نقش‌ها را می‌پذیرد و می‌گوید دوست ندارد با انتخابی نادرست، نوستالژی مخاطب را نسبت‌به خودش خراب کند. به بهانه اقدامات انسان‌دوستانه‌اش سراغ او رفتیم و از دغدغه‌ها و فعالیت‌های این روزهایش جویا شدیم.
- چندسالی است که در کنار بازیگری، پیشقدم شده و با کمک خیرین برای آزادی زندانی‌ها اقدامات خوبی انجام داده‌اید؛ کارهایی که هم موجب خوشحالی خانواده‌های زندانی‌ها شده و هم حال خوبی برای خودتان ساخته است. چطور شد به این حوزه وارد شدید؟
من کارم را با ستاد دیه کل کشور و با راهنمایی‌های حاج‌آقا جولایی شروع کردم و به‌صورت غیرحرفه‌ای حدود ۲۲ سال و به‌صورت حرفه‌ای ۱۸ سال است که کار می‌کنم. درحقیقت برای درست‌کردن مستند «سفیر سفر» که برای پلیس راه بود، با این دوستان و فعالیت آنها آشنا شدم و کم‌کم یاد گرفتم خودم این کار را مستقیماً انجام دهم و کارهایی برای زندانیانی که جرائم غیرعمد دارند انجام می‌دهم. درواقع تلاش می‌کنم آنها را به آن نتیجه مطلوب و خوبی که قانون برایشان درنظر گرفته، برسانم. زمانی که بزرگ یا پدر خانواده در زندان باشد، آن خانواده حال خوشی ندارد. باید کسی باشد که به آنها رسیدگی و از آنها مراقبت کند. از آنجا که اغلب خودشان قادر نیستند، سعی می‌کنم به ادارات و جاهایی که بتوانند به آنها کمک کنند تا زندانی‌شان آزاد شود، بروم. البته همه این اقدام در چارچوب قانون صورت می‌گیرد و ما خارج از قانون نمی‌توانیم کاری برای کسی بکنیم. ناگفته نماند که پیشگیری بهتر از درمان است و بهترین راه این است که هیچ‌یک از هموطنان عزیزمان این اتفاقات ناگوار را برای خودشان رقم نزنند. ولی گاهی یک اتفاق، ناخودآگاه آدمی را به این ورطه می‌کشاند که باعث قانون‌شکنی می‌شود و قانون آنها را کنار خودش نگه می‌دارد تا متنبه شوند.
- هنرمندان دیگر چطور؟ از این کار حمایت کرده‌اند؟
به‌صورت مقطعی از همکارانی دعوت کردم و آنها هم همکاری کردند اما یکی از کسانی که همواره همراه من در این سال‌ها بوده و هنوز هم کمک می‌کند، خانم زهرا سعیدی است. ایشان در سرکشی و رسیدگی به خانواده‌های زندانیان و آزادی آنها در کنار خیرین کمک کرده‌اند و همواره پیشقدمند. من، خانم سعیدی و خیرین در کنار این خانواده‌ها هستیم تا آنها کمتر نبود بزرگ خانواده را حس کنند.
- علاوه‌بر جمع‌آوری کمک‌های نقدی برای آزادی زندانی‌ها، خودتان هم پیشقدم شده و سراغ خانواده‌های شاکی می‌روید و با وساطت از آنها درخواست رضایت می‌کنید؟ چطور می‌شود که اعتبار سال‌ها فعالیت هنری و اجتماعی را در این راه هزینه می‌کنید؟
بله، من برای جمع‌آوری کمک‌های نقدی برای آزادی زندانیان خیلی تلاش می‌کنم. گروه‌هایی دارم که در این کار پیشقدمشان کرده‌ام و اجازه می‌دهم پول‌ها را جمع‌آوری کنند. اما هرگز حساب شخصی یا حساب غیردولتی اعلام نکرده‌ام و نمی‌کنم. همیشه از شماره‌حساب‌هایی استفاده کرده‌ام که روی آن نظارت باشد.
همچنین برای کسب رضایت از خانواده‌های شاکی چندین نوبت به خانه‌های آنها حتی در شهرهای دور و نزدیک رفته‌ام و به قول شما از اعتبارم برای راضی‌کردن آنها هزینه کرده‌ام. دست آخر هم رضایت آنها را گرفته‌ام. درواقع لذتی که در بخشش هست در انتقام نیست. گاهی به من می‌گویند که شما مثلاً مدیرعامل فلان شرکت و یک بازیگر معروف هستی، چه لزومی دارد برای گرفتن رضایت و آزادی یک زندانی، این همه پیگیری کرده و با خانواده‌های شاکی صحبت کنی؟ در پاسخ این عزیزان می‌گویم که لحظه آزادی زندانی‌ها برای من بهترین پاداشی است که از خداوند می‌گیرم و هرچه اعتبار داشته باشم در این راه هزینه می‌کنم. خوشحالم که خداوند این توفیق را به من داده است که بتوانم حداقل از شهرت و اعتبارم در این راه استفاده کنم. همیشه به من می‌گویند که ان‌شاءالله بتوانیم تلافی کنیم و من می‌گویم که هیچ‌وقت کاری را برای تلافی‌کردن نمی‌کنم. این کار را برای خودم و رضای خدای خودم انجام می‌دهم و معتقدم خدا این آدرس را به شما داده که سراغ من بیایید.
- بسیار عالی. از احوالات این روزهایتان بگویید... چرا مدتی است بسیار گزیده‌کار شده‌اید؟ پیشنهادهایی که داده می‌شود جذاب نیست یا نقش خاصی مدنظر شماست؟
من از همان ابتدا گزینشی کار می‌کردم و از ده‌ها پیشنهاد، شاید یکی از آنها را می‌پذیرفتم. نمی‌خواهم با نقش‌های بد، خاطره خوشی که بیننده از من دارد خراب شود. به‌عبارتی مخاطب من یک نوستالژی از من دارد و ممکن است با انتخاب نادرست یک نقش، از بین برود. با تمام علاقه‌ام به بازیگری صبر می‌کنم تا زمانی که داستان‌ها و کارگردان خوب برسند و بتوانم کار خوب برایشان انجام دهم و آنها چیزی را از دست ندهند و بگویند این نقش از کار قبلی‌اش بهتر بود. من هیچ‌وقت دوست ندارم به عقب برگردم. دوست دارم رو به جلو باشیم و بتوانیم کارهای خوب ارائه دهیم. ما آن‌قدر داستان‌های خوب، چه در زمینه دفاع‌مقدس و چه دررابطه‌با هشدارها و آموزش‌ها داریم که اگر نویسنده‌های ما بخواهند درباره آنها بنویسند، تا سال‌ها برای فرزندان و آیندگان حرف داریم. معتقدم فیلم کاری آموزشی است که باید در انتها حرفی داشته باشد و به مخاطبش آموزش بدهد. این هزینه‌ها را می‌کنیم تا پیامی داشته باشیم. البته امیدوارم همه عزیزان پیام‌های فیلم‌ها را درک کنند و در کارهایشان اثرگذار باشد.
در سال‌های اخیر هم پیشنهادهایی داشتم که به‌خاطر کرونا نپذیرفتم. اعتقاد شخصی‌ام این بود که در اوج همه‌گیری کرونا، کمتر در فضاهای پرریسک حضور داشته باشم تا هم سلامتی خودمان را حفظ کرده و هم زحمت کادر درمان -که شبانه‌روزی تلاش می‌کنند- را کم کنیم. متأسفانه کرونا هموطنان و هنرمندان زیادی را از ما گرفت اما امیدوارم مابقی عزیزان به‌سلامت باشند و بتوانند به زندگی طبیعی خود برگردند. فکر می‌کنم تا آخر امسال این مسئله طول می‌کشد که مردم بتوانند به خیابان‌ها، مهمانی‌ها، مدارس و دانشگاه‌ها بروند. البته باید رعایت کنیم تا همه دوز ۲ و ۳ واکسن بزنند و آخر امسال یا سال ۱۴۰۱ به زندگی طبیعی خودمان برگردیم.
- هم‌اکنون مشغول کار جدیدی هستید؟ منتظر فیلم جدیدی از شما باشیم؟
بله، ۲ فیلم جدید دارم؛ از هفته آینده جلوی دوربین برای بازی در فیلم «جایی برای ماندن» می‌روم و یک سریال پلیسی به نام «چراخ سبز» هم هست که احتمالاً به‌زودی قراردادش را ببندم.
- صحبت از سریال شد، بد نیست به نکته‌ای اشاره کنم: گویا مدیریت جدید صداوسیما حساب دیگری روی پیشکسوتان هنری بازکرده است؛ به نظرتان می‌شود سریال‌های تلویزیونی را به رونق گذشته‌شان بازگرداند؟ شما چه پیشنهادی به مسئولان این رسانه دارید؟
بله، من هم شنیده‌ایم که مدیریت جدید تلویزیون روی پیشکسوتان حسابی باز کرده است و خوشحال شدم. امیدوارم بتوانند از نظرات و تجربیات پیشکسوتان دررابطه‌با مسئله صداوسیما استفاده کنند. حضرت امام در روزهای اول انقلاب فرمودند صداوسیما دانشگاهی برای مردم است و ما نباید این نکته را فراموش کنیم. درهای این دانشگاه باید همیشه باز باشد و با استادان خوب حرف برای گفتن داشته باشد تا بتوانند در جهت فرهنگسازی کشور تأثیرگذار باشند. درصورت بی‌توجهی به این موضوع و بهادادن زیاد به تبلیغات تکراری و برنامه‌های ضعیف، دیگر نباید منتظر فرهنگسازی درست باشیم. اعتقادم بر این است که صداوسیما و وزارت ارشاد باید با همدیگر دررابطه‌با فرهنگسازی قدم‌های مثبتی بردارند تا بتوانند این فرهنگ ایرانی و اسلامی را برای تک‌تک مردم اثرگذار کنند. من و بسیاری از همکاران آمادگی داریم تا بهترین ایده‌ها را به ایشان برای رونق دوباره تلویزیون ارائه دهیم.
- تقریباً در ۲ سال اخیر کرونا تمام تعاملات جهانی را به‌هم زده است و افراد زیادی، ازجمله هنرمندان متضرر شده‌اند. به‌نظر شما در این شرایط، اکران آنلاین یا محدود یا سریال‌های نمایش‌های خانگی می‌تواند تا حدی به صنعت سینما و هنرمندان ما کمک کند؟
کرونا یک معضل جهانی است که همه را در لاک خود فرو برده. گرچه این روزها بسیاری تلاش می‌کنند در اخبار از عادی‌سازی شرایط گزارش بدهند و مردم را مثل روزهای قبل از کرونا به اجتماع بکشانند اما واقعاً کرونا تمام نشده است. حتی با وجود واکسیناسیون بازهم باید از عادی‌سازی تعاملات اجتماعی پرهیز کرد. کرونا شوخی‌بردار نیست و با جان آدمی سروکار دارد. گرچه دوره آقای رئیسی روند واکسیناسیون سرعت بیشتری به‌خود گرفته، اما بازهم رعایت پروتکل‌های بهداشتی الزامی است تا خدای نکرده پشیمانی‌ای به‌بار نیاید.
- دوست‌داشتنی‌ترین نقشی که بازی کردید، هم از دید مردم و هم از دید خودتان کدام بوده؟
بیش از ۷۰ نقش بازی کرده‌ام و همه آنها را دوست دارم زیرا به‌گونه‌ای انتخاب کرده‌ام که هم خودم و هم مخاطبان دوست داشته باشند. در این میان می‌توانم به «محاکمه»، «پرواز خاموش» و «بازی پنهان» اشاره کنم. اما در کل اگر حمل بر خودخواهی نباشد همه نقش‌هایم را می‌پسندم.
- بزرگ‌ترین سرمایه زندگی بهمن دان بعد از ۴ دهه بازیگری چیست؟
بزرگ‌ترین سرمایه زندگی من این است که توانستم راهی برای کمک به هموطنان انتخاب کنم و برای مردم مؤثر باشم. همیشه آمادگی این را دارم که بتوانم در حد توان کمک کنم. اما جا دارد از طریق این رسانه به نکته مهمی اشاره کنم. افراد زیادی مستقیماً یا در فضای مجازی با من ارتباط می‌گیرند و درخواست کمک برای زندانیان می‌کنند. به این عزیزان عرض می‌کنم که من در حد توانم در کنار همین کارهای روزمره‌ام، برای جرائم غیرعمدی پیشقدم می‌شوم و در جرائم دیگر ازجمله در حوزه موادمخدر و امنیتی و... دخالتی ندارم. خواهش می‌کنم که درخواست اینچنینی نداشته باشند تا شرمنده این عزیزان که پیگیر امور فرزندان و عزیزانشان هستند، نباشم.