بعضیهایشان گاهی بهصورت مهمان به خانهام میآیند و میروند، اما آنقدر عزیزند که تا همیشه در ذهنم میمانند. با بعضیهایشان هم قهر میکنم! مثلاً مدتی طولانی کتابی را میخرم، اما نمیتوانم بخوانم چند صفحه میخوانم و بعد میگذارم گوشهای دور از چشمم تا شاید یک سال بعد دوباره سراغش بروم و بخوانم و چهقدر هم میچسبد بعضیهایشان هم دوستم نمیشوند؛ به خانهمان میآیند، اما همیشه یک گوشه مینشینند و خاک میخورند یا به کسی اهدا میشوند. اگر چنین دوستانی نداری، میتوانی در هفتهی کتاب و کتابخوانی، یکبار این نوع دوستی را امتحان کنی؟ بالأخره او یار مهربان است!
همهی اتفاقهای خوب بهخاطر کتاب بود
دراستان کهگیلویه و بویراحمد، چند سالی است که یک روحانی بهنام «اسماعیل آذرینژاد»، این دوست را به خانهی بچهها برده است. او در منطقهی محرومی فعال است که بسیاری از نوجوانان ترک تحصیل میکنند. او به روستاهای دورافتاده میرود، کتاب میبرد و برای بچهها کتاب میخواند و در کنار این کتابخوانی، کلی اتفاق خوب هم میافتد. مثلاً واسطه میشود برای بازگشت بچهها به تحصیل یا برای حل بعضی مشکلات مالی والدین و معرفی کارآفرینها و زنان سرپرست خانوار دست به کار میشود وکلی فعالیت دیگر و همهی اینها بهخاطر کتاب است.
در جنوب شرق کشور «عبدالقادر بلوچ»، حال و هوای یک روستا در بلوچستان را عوض کرده است. او هم در کنار فعالیتهای مربوط به کتاب به مشکلات نوجوانان و مردم منطقهاش رسیدگی میکند و حتی برای روستاهای اطراف کتاب میفرستد؛ حالا بچههای روستای وشنامدُری در چند کیلومتری چابهار میتوانند آمار کتابخوانی در ایران را بالا ببرند. در روستای دهکهان کرمان هم «فرزاد میرشکاری» با کتابخانهی «فاطمهها»، اولین قدمها را برای آشنایی کودکان و نوجوانان روستایی با کتاب برداشت و تبدیل به برندی جهانی در حوزهی کتاب شد. در هرگوشه و کنار کشور، فردی گمنام که شاید الآن او را نشناسیم دارد برای آشنایی نوجوانان و کودکان با کتاب فعالیت میکند.
مثل الاکلنگ
وقتی ویروس کرونا شایع شد و مدرسهها و گاهی شهرها با قرنطینههای جدی روبهرو شدند، یکی از گزینهها برای سرگرمماندن در خانه، مطالعه کتاب بود. اما درست در این سالها، بازار کاغذ دچار تورم شد و کتابها هم گران! بهدلیل تعطیلی مشاغل و رکود اقتصادی، قدرت خرید پایین آمد و وضعیت الاکلنگی شد!
سایت «فیدیبو» در گزارشی که دربارهی رفتارهای کتابخوانی کاربرانش در سال ۱۳۹۹ منتشر کرده، چند نکته را در استقبال مخاطبان از کتابها مؤثر دانسته است؛ مانند اینکه همهگیری کرونا استقبال از کتابهای روانشناسی، انگیزشی و خودیاری را افزایش داده است. به گزارش فیدیبو، میانگین مطالعهی کاربران این پلتفرم در سال گذشته، روزی هشت ساعت خواندن کتاب الکترونیک و پنج ساعت گوشدادن به کتاب صوتی بوده است. بیشترین میزان مطالعه هم به ساعتهای ۲۱ تا ۲۴ شب اختصاص داشته است. رکوردهای بیشترین میزان شنیدن کتاب صوتی یا مطالعهی کتاب الکترونیک هم در فروردینماه بوده و در نهایت کتابهای صوتی در سال گذشته، بسیار مورد توجه قرار گرفتهاند.
خبرگزاری تسنیم نیز در گزارشی به نقل از برخی ناشران و فروشندگان کتاب در دوران کرونا، بهخصوص در سال ١٣٩٩ نوشته است: «فرشته سنگری، مدیر کتابفروشی «افراکتاب»: اینگونه نیست که بتوان ادعا کرد کرونا موجبشده تا مردم کتابخوان شوند. اتفاقا ًدر این دوسال متغیرهایی چون افزایش قیمت کتاب، باعث شده تا تعداد کتابهای فروخته شده کاهش پیدا کند و تعطیلیهای عمومی که چندبار در سال تکرار شد و ستاد ملی مبارزه با کرونا، کتابفروشیها را نیز مشمول آن کرد، فروش ما را به یکسوم رساند. حتی در برخی ایام نزدیک به صفر بود؛ چون ما فقط از طریق مجازی میتوانستیم کتاب بفروشیم.»
از سوی دیگر «نادر قدیانی»، مدیر انتشارات و کتابفروشی قدیانی میگوید: «کتابهای کودک و نوجوان در دوران کرونا با افزایش فروش مواجه شده است. به این دلیل که در دو سال گذشته، رشد رو به جلویی را درحوزهی کتابهای عمومی و کودک و نوجوان شاهد بودهایم. اما این رشد بهمعنای رشد مثبت و آمار مطالعه نیست، چون در دوسال گذشته، شیوع کرونا و تورم و گرانی لحظه به لحظهی کاغذ گلاسه و تحریر، باعث شده تعداد بسیاری که شغل اصلیشان این نبود، از دنیای نشر بیرون رفتهاند. ناشران بسیار اندکی هم که شاید در کل کشور به ۷۰ ناشر هم نرسند، فعالیت جدیتری پیدا کردهاند و فروش کتابهایشان نیز بیشتر شده و دلیلی بر بالاتر رفتن مطالعه در حوزهی کودک و نوجوان شده است.»
مثل همیشه جلوتر از ما
خبرگزاری کتاب ایران در گزارشی به آخرین آمارهای منتشرشده مربوط به مطالعه و خرید کتاب در کشورهای گوناگون جهان میپردازد که نشان میدهد شیوع ویروس کرونا بهخصوص در سال ۲۰۲۰ میلادی، موجب افزایش گرایش مردم به سمت مطالعهی کتاب شده است. آمارها نشان میدهد ۳۵درصد از مردم جهان که قبلاً کتاب نمیخواندند، بهخاطر کرونا و قرنطینه به مطالعه کتاب روی آوردهاند که البته سهم کتابهای الکترونیک بسیار بیشتر از انواع چاپی بوده است.