همشهری آنلاین - محمد بلبلی: ۲۵ درصد سطح زیر کشت و ۲۳ دردصد تولید پسته در کل کشور به استان خراسان رضوی اختصاص دارد، این استان بعد از استان کرمان در رتبه دوم تولید پسته قرار دارد.
تولید پسته
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی خراسان رضوی به همشهری آنلاین گفت: سطح زیر کشت باغ‌های پسته در خراسان رضوی در حال حاضر به ۱۱۶ هزار هکتار رسیده که از این مقدار ۷۷ هزار و ۵۰۰ هکتار جزو باغ‌های بارور هستند.
غلامحسین ساربان افزود: در سال زراعی گذشته با توجه به حوادث اقلیمی مانند سرمای شدید در پاییز و زمستان و گرما و بارش کم باران در بهار و تابستان، همچنین بروز چند طوفان شدید، باعث کاهش برداشت پسته شد، به طوری که از هر هکتار بیشتر از ۹۲۰ کیلوگرم محصول برداشت نشد و کل محصول برداشت شده سال گذشته در استان به ۷۲ هزار تن پسته خشک نزول یافت.
وی با بیان اینکه سال گذشته سطح زیر کشت تولید پسته در استان ۷/۳ افزایش پیدا کرد و در مجموع طی ۲۰ سال گذشته ۹۰ هزار هکتار به باغ‌های پسته خراسان رضوی افزوده شد، اظهار کرد: این پیشروی در تولید پسته به دلیل مشکلات و سوددهی پایین تولید محصولات اساسی از جمله گندم، جو و چغندر قند به وجود آمد و باعث شد کشاورزان به تولید و کشت پسته، زعفران، انگو، کشمش، زیره و گیاهان دارویی ترغیب شوند. بیشترین شتاب، به توسعه باغ‌های پسته مربوط می‌شود، به طوری که سالانه بین ۵ تا ۸ هزار هکتار به این باغ‌ها افزوده شده است.
ساربان ادامه داد: شهرستان‌های مه‌ولات، بردسکن، خوشاب، گناباد، بجستان، خلیل‌آباد، خواف، سبزوار، نیشابور و در شرق استان نیز شهرستان‌های تایباد و تربت جام به ترتیب بیشترین تولیدکنندگان پسته در خراسان رضوی هستند و شهرستان چناران، قوچان و طرقبه شاندیز به دلیل دارا بودن اقلیم سردسیری امکان کشت پسته را ندارد.
وی با اشاره به اینکه خشکسالی‌های اخیر تاثیر منفی بسیاری در روند تولید پسته داشته است، گفت: در سال گذشته زراعی میزان بارندگی در استان ۲۹۲ میلیمتر و سال پیش از آن ۳۰۲ میلیمتر بوده است، در سال‌هایی که بارندگی مناسبی وجود دارد و قنوات، چشمه‌سارها و چاه‌های کشاورزی وضعیت بهتری دارند، محصول پسته بیشتری تولید می‌شود.
این کارشناس مسئول ادامه داد: بزرگ‌ترین معضل در تولیدات کشاورزی و بخصوص پسته مشکل کم‌آبی است، در بعضی از مناطق با شوری آب مواجه شده‌ایم که باعث خشک شدن سرشاخه‌های درختان و کم شدن محصول می‌شود، برای جبران این مساله باید به خاک باغ‌ها مواد عالی اضافه شود که مخارج تولید را بالا می‌برد.
ساربان اعلام کرد: سال گذشته به دلیل کم‌آبی و وضعیت نامناسب کشت غلات، با درخواست از سازمان آب منطقه‌ای، یک ماه زودتر از روال هرساله موتور چاه‌های آب روشن شد و به مصرف مزارع غلات رسید، همین مساله باعث کاهش سهم باغ‌های پسته شد، و مواجه شدن مرحله حساس گرده‌افشانی با گرمای شدید، همچنین وقوع طوفان، خسارت جدی بر باغ‌های پسته وارد کرد.
این کارشناس‌مسئول ادامه داد: به تازگی باغ‌داران خراسان رضوی با روش‌های ابتکاری بسیار خوب مساله کم‌آبی را مدیریت کردند، یکی از این روش‌ها آبیاری زیرسطحی‌ست که مصرف آب را تا اندازه بسیار زیادی کاهش می‌دهد، با حضور و بررسی میدانی کارشناسان وزارت کشاورزی این طرح مورد تایید قرار گرفته و همچنین تسهیلاتی را نیز برای اجرای این طرح در نظر گرفته شده است.
وی افزود: علی‌رغم اینکه بیمه در خراسان رضوی رشد بسیار خوبی داشته و اقدامات خوبی نیز در این زمینه انجام شده، اما غرامتی که بابت محصول پسته پرداخت می‌شود بسیار ناچیز بوده و به هیچ وجه پاسخگوی خسارات وارده بر کشاورزان نیست. پسته محصول گران‌قیتی بوده و اگر خسارتی به باغ‌ها وارد شود، بیمه خسارت وارده را جبران نمی‌کند و تنها مبلغی را برای شروع مجدد کشت به باغ‌داران اهدا می‌کند.
ساربان با اعلام اینکه در خراسان رضوی باغ‌های بسیاری خوبی به همت کارشناسان بخش کشاورزی و شاریط اقلیمی ایجاد شده است، گفت: در این باغ‌ها ارقام مختلف پسته مانند، بادامی سفید خراسان، اکبری، احمدآقایی، فندوقی و کله‌قوچی پرورش می‌یابد، نحوه پرورش و آرایش درختان طوری‌ست که این محصول با خیلی از بیماری‌ها و آفات مواجه نمی‌شود.
وی ادامه داد: در استان باغ‌هایی با تولید محصول ارگانیک پسته وجود دارد، که قیمت بالایی در بازارهای جهانی دارد، به‌طوری که پسته معمولی ۱۰ دلار و پسته ارگانیک ۱۵ دلار در این بازار به فروشمی‌رسد.
ساربان افزود: تمامی نهاده‌های مورد نیاز باغ‌های پسته مانند کودهای پوتاسه و فسفاته برای باغ‌ها، تامین و توزیع شده است و در این زمینه مشکلی در استان وجود ندارد، همچنین ۱۳۰ واحد فراوری با ظرفیت ۳۲۰ هزار تن پسته در استان فعال هستند.
پسته در بورس
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی خراسان رضوی اظهار کرد: به تازگی بورس پسته برای اولین بار در استان راه‌اندازی شده که مورد استقبال نیز قرار گرفته است، بسیاری از کشاورزان محصولات خود را در تالار بورس ارائه می‌کنند، که تاثیر زیادی بر شفاف‌سازی قیمت و همچنین کیفیت محصول نیز داشته است.
معضلات صادرات
ساربان درباره صادرات پسته گفت: علی‌رقم اینکه ۲۳ درصد پسته کشور در خراسان رضوی تولید می‌شود، اما تنها ۵ درصد محصول از استان به خارج از کشور صادر و باقی محصول از طریق استان کرمان صادر می‌شود، زیرا در استان تجار بومی فعالی در این بخش وجود ندارد.
وی ادامه داد: جلساتی با بازرگانان استان برگزار شد و تعدادی از این افراد پای کار آمدند، اما به دلیل گران بودن محصول پسته باید تجاری با توانایی مالی بالا به مساله صادرات این محصول ورود پیدا کنند. همچنین مساله تحریم‌ها و مشکلات بانکی و جابه‌جایی ارزی نیز باعث عدم استقبال تجار استان شده است.
ساربان گفت: در چند سال گذشته قیمت جهانی پسته بین ۱۰ تا ۱۱ دلار ثابت بوده، تا ۳ سال پیش در کشور با تغییر قیمت دلار قیمت پسته نیز تغییر می‌کرد، اما طی ۳ سال اخیر قیمت پسته در کشور ثابت مانده و با قیمت دلار هم‌خوانی ندارد و همین معضل باعث ضرر و زیان فعالان این حوزه شده است.
معضلات تولیدکنندگان
وی با اشاره به اینکه کار تولید پسته در استان هنوز به شکل سنتی انجام می‌شود و با تکنولوژی روز هم‌خوانی ندارد، گفت: برداشت پسته در کشورهای دیگر به شکل مکانیزه، با کیفیت و سرعت بیشتر و هزینه کم‌تر انجام می‌شود، در حال حاضر باغ‌های پسته در خراسان رضوی توسعه پیدا کرده‌اند و باغ‌داران با هزینه‌های بالا و همچنین تامین کارگر برداشت مواجه شده‌اند.
ساربان با بیان اینکه خراسان رضوی ظرفیت‌های بالایی در تولید محصولات استراتژیک، مثل زعفران و پسته دارد، اظهار کرد: هنوز برای صادرات و حضور جدی در بازارهای جهانی برنامه‌ریزی درستی انجام نشده است، در صورتی که در گذشته‌های دور در قبال صادرات پسته ماشین‌آلات کشاورزی و موتورهای دیزلی چاه و... وارد می‌شد، الان نیز با برنامه‌ریزی درست و توسعه صادرات پسته می‌توان کمبودها را در تولید این محصول برطرف کرد.