همشهری- عمادالدین قاسمی‌پناه: چند روز پیش رئیس جدید سازمان تنظیم مقررات ارتباطات رادیویی از سوی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات منصوب شد. در حکم انتصاب رئیس جدید سازمان رگولاتوری کشور ۳وظیفه ویژه تعریف شده است که شاید برنامه‌ریزی و پیگیری تحقق سیاست «توسعه زیرساخت‌های ارتباطی ثابت پرسرعت و با کیفیت در اقصی نقاط کشور با تأکید بر توسعه فیبرنوری» برای کاربران اینترنت بیشتر از ۲ وظیفه دیگر جذابیت داشته باشد. درحالی‌که در بیشتر کشورها، اینترنت ثابت بیشترین استفاده و کاربر را دارد، اما در کشور ما توسعه اینترنت ثابت سال‌هاست که با محدودیت و موانع متفاوتی مواجه است. به‌نظر می‌رسد توسعه اینترنت ثابت در ایران با موانع حقوقی و قانونی مواجه نیست، به‌طوری که حتی اسفند سال گذشته مجلس شورای اسلامی طی بررسی لایحه بودجه ۱۴۰۰ منابعی را برای توسعه زیرساخت اینترنت ثابت پرسرعت از سوی شرکت مخابرات ایران که امکان ارائه سرویس‌های صوتی و تصویری پیشرفته را داشته باشد، اختصاص دادند. با این حال، آنچه از سوی بازیگران و متخصصان این حوزه به‌عنوان مانع مطرح می‌شود، چیزی نیست جز توجیه اقتصادی. بخشی از این موضوع به ثابت ماندن تعرفه‌ها و بخشی دیگر به افزایش هزینه‌ها برمی‌گردد که جذابیت سرمایه‌گذاری در این حوزه را با مانع مواجه می‌کند.
- موانع توسعه اینترنت ثابت در سال‌های گذشته موانعی برای توسعه اینترنت ثابت وجود داشته و اکنون با توجه به ماموریت ویژه رئیس جدید سازمان رگولاتوری این پرسش مطرح می‌شود که چه اقدامی قرار است صورت بگیرد تا این وظیفه محقق شود؟
آرش کریم‌بیگی، مدیرعامل شرکت شاتل موبایل، به‌عنوان یکی از بازیگران این حوزه معتقد است که طی این سال‌ها توسعه اینترنت ثابت با ۲ مشکل عمده مواجه بوده است.
او نخستین عامل را عدم‌سرمایه‌گذاری گسترده در این حوزه چه از سوی مخابرات ایران و چه از سوی FCPها می‌داند. کریم‌بیگی در مورد علت عدم‌سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در این حوزه می‌گوید: «اولین علت احتمالا به‌خاطر نگرانی از عدم‌همکاری مخابرات ایران، به‌عنوان بزرگ‌ترین نهادی که پس از رگولاتوری نیاز به تعامل با آن احساس می‌شود، است.» به‌گفته او «شاید این نگرانی به تجربه‌های قبلی مانند عدم‌اجرای مصوبه بیت استریم برگردد که مانع سرمایه‌گذاری بخش خصوصی می‌شود.»
این کارشناس حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات مانع دوم را واقعی نبودن تعرفه‌های خدمات ارتباطی می‌داند. کریم‌بیگی دوره بازگشت سرمایه در دنیا را در حوزه فیبر نوری بین ۱۰ تا ۱۲ سال عنوان می‌کند و می‌گوید: «این در حالی است که ما در کشور نه‌تنها افزایش تعرفه نداشتیم بلکه با توجه به افزایش هزینه‌های ارزی، تجهیزات، تحریم‌ها و تغییر مدیریت ترافیکی مصرف، حاشیه سود تحت‌تأثیر قرار گرفته است.»
اهمیت جذابیت اقتصادی
کریم بیگی با اشاره به این که سرمایه‌گذار برای حاشیه سود سرمایه‌گذاری می‌کند و با تعرفه‌گذاری فعلی خدمات ارتباطی، سرمایه‌گذاری در این حوزه جذابیت اقتصادی ندارد، می‌گوید: «امنیت سرمایه‌گذاری، هم به‌خاطر افزایش نیافتن تعرفه‌ها و تعرفه‌گذاری دستوری و هم به‌دلیل عدم‌مدیریت بازیگر غالب بازار (مخابرات) باعث می‌شود که سرمایه‌گذار سرمایه خود را همراه با ریسک ببیند و در نتیجه سرمایه‌گذار محتاط و
کم‌کار می‌شود.»
او همچنین بر این موضوع تأکید می‌کند که «رگولاتور جدید اگر می‌خواهد در حوزه توسعه پهنای باند ثابت موفق عمل کند، لازم است که ضمن واقعی کردن ساختار تعرفه‌گذاری خدمات ارتباطی، باید از طریق ابزارهای تعاملی و همچنین ابزارهای پروانه‌ای، موضوع مدیریت، همکاری و تعامل رگولاتوری را که حتی در اجرای مصوبه بیت استریم هم تعویق داشته، در اولویت قرار دهد.»
این کارشناس همچنین معتقد است که «مخابرات در سال‌های گذشته تمایل به تعامل نشان نداده است و رگولاتوری هم در تعامل‌پذیر کردن مخابرات با بقیه سرمایه‌گذارها چندان موفق عمل نکرده است.»
نقش بازیگران دولتی
در خبرها آمده بود که وزارت نیرو و شهرداری هم قصد ورود به حوزه توسعه اینترنت ثابت را دارند.
کریم‌بیگی در این مورد معتقد است که «ورود بازیگران دیگر به این حوزه، اگر خارج از چارچوب‌های اپراتوری در ایران باشد و مدیریت آن به درستی صورت نگیرد، نظم بازار، نظم امنیت سرمایه‌گذاری و مدیریت قیمت تمام‌شده را به هم می‌زند و وضعیت را از آنچه هست، بدتر می‌کند.»
نیاز روزافزون به اینترنت ثابت
سینا تفنگچی، مدرس ارتباطات و علوم اجتماعی دانشگاه پیام نور به دلایل نیاز روزافزون به اینترنت ثابت اشاره می‌کند و می‌گوید: «زمانی ما از اینترنت dialup استفاده می‌کردیم و همین اینترنت نیاز ما را برآورده می‌کرد. با این حال، با گذشت زمان و به‌ویژه از سال ۹۲ که گوشی‌های هوشمند وارد بازار شد، ما با شکل جدیدی از اتصال به اینترنت روبه‌رو شدیم. در همین ایام بود که اپراتورها سیم‌کارت‌های نسل جدید خود را عرضه کردند که با استفاده از این سیم‌کارت‌ها امکان اتصال به اینترنت فراهم شد. از آنجا که این تکنولوژی در مقایسه با تکنولوژی‌های قبلی، نو و جدید محسوب می‌شد، بسیاری از کاربران به سمت استفاده از آن هدایت شدند. این اتفاق باعث شد که خلأ اینترنت ثابت جبران شود و اینترنت همراه جایگزین اینترنت ثابت شد. این در حالی است که در سال‌های بعد با افزایش ضریب نفوذ خدمات الکترونیکی دولت، نیاز کاربران به‌تدریج به استفاده از اینترنت ثابت زیاد شد. همچنین ظهور VoDها، پاندمی کرونا و در نتیجه افزایش خریدهای اینترنتی، آموزش الکترونیکی، مشاوره‌های پزشکی و تامین نیازهای دیگر باعث شد که تقاضا برای اینترنت ثابت بیشتر شود.»