زمستان، آلودگی و وارونگی هوا، خطرناک برای گروه‌های حساس، کرونا و خطر نشستن ویروس روی ذرات معلق و... چه واژه‌های آشنایی! چه‌قدر تکراری هستند؛ اما گاهی لازم است واژه‌های تکراری را چندباره تکرار کرد، چون مهم‌اند.
سازمان هواشناسی کشور برای این هفته روزهای پربارشی را پیش‌بینی کرده و ممکن است تا امروز که پنج‌شنبه است، وضع هوا بهتر شده باشد. ولی باز هم یادمان باشد در فصل سرما، همیشه وارونگی هوا در کمین است؛ چه باران و برف ببارد و چه نبارد. به‌خصوص در وضعیت شیوع ویروس کرونا که اغلب افراد ترجیح می‌دهند با وسیله‌ی نقلیه‌ی شخصی تردد کنند.
- وارونگی هوا چه‌طور اتفاق می‌افتد؟
وقتی سطح زمین سردتر از لایه‌ی بالای جو است، آلودگی‌ها در حد کمی می‌توانند در جو بالا بروند تا غلظتشان کم شود و وقتی بالا نروند، انباشته شده و غلظت آلاینده‌ها زیاد می‌شوند. حالا اگر این هوا با تهویه‌ی طبیعی از شهر خارج نشود و طبیعت در حالتی قرار بگیرد که باد نوزد، سکون هوا و وارونگی اتفاق می‌افتد و شاخص آلودگی از حدود مجاز، عبور کرده و ناسالم می‌شود.
- آلودگی هوای زمستانی و کرونا
«حسین شهیدزاده»، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران می‌گوید: «ذرات معلق، سبک‌اند؛ اما بی‌وزن نیستند و ویروس کرونا می‌تواند روی این ذرات بنشیند و در هوا معلق بماند و بعد که روی زمین، ماشین یا هروسیله‌ای نشست، آن را آلوده کند. از سوی دیگر با وزش باد، این ذرات باز از زمین بلند می‌شوند و اگر ویروس روی آن‌ها نشسته باشد، می‌تواند دوباره در هوا معلق شود و امکان انتقال بیماری بالا برود.»
او هم‌چنین در گفت‌وگویی دیگر گفته بود: «با خنک‌ترشدن هوا، آلاینده‌ی ازن کم‌تر می‌شود، چرا که تابش نور خورشید کاهش یافته و اکنون شاهد آلاینده‌ی ازن در پایتخت نیستیم. ازن، آلاینده‌ی ثانویه است و مستقیم تولید نمی‌شود و زمانی که ناکس (آلاینده‌ای که از طریق احتراق خودروهای دیزل و موتورسیکلت‌ها متصاعد می‌شود) و ترکیبات آلی فرار در نور شدید خورشید با یک‌دیگر واکنش دهند، ازن تولید می‌کنند.
از طرفی زمانی که گرد و خاک باشد ازن با آن واکنش نشان داده و بسیار سریع غلظت آن کاهش می‌یابد.»
به گفته‌ی او باید توجه داشت که آلودگی هوای زمستان مربوط به ذرات معلق کم‌تر از ۲/۵ میکرون است و وقتی این ذرات از راه دستگاه تنفسی وارد رگ‌های بدن می‌شود در سراسر بدن جابه‌جا خواهد شد و می‌تواند مغز، قلب و همه‌ی اعضای بدن را تحت‌تأثیر قرار دهد. در نتیجه، تنوع مشکلات ایجادشده‌ی ناشی از ذرات معلق در انسان بسیار زیاد است. اما آلودگی هوا در تابستان مربوط به ازن است که این آلاینده، تنها روی دستگاه تنفسی انسان تأثیرگذار است. ولی ذرات معلق ناشی از آلودگی هوای زمستانی، حتی روی جنین هم اثر می‌گذارد.»
- زنگ خطر
به هرحال هم به دلیل شیوع کرونا و هم آلودگی هوا که می‌توانند برای به خطر انداختن سلامتی ما هم‌دست شوند، بهتر است فعلاً بیش‌تر در خانه بمانیم و درصورت خروج از خانه، ماسک را فراموش نکنیم و به اطرافیانمان هم این نکته را یادآوری کنیم.
براساس آخرین اخبار ستاد ملی مبارزه با کرونا، رعایت پروتکل‌های بهداشتی و استفاده از ماسک، به ۴۸درصد رسیده است که در این هوای آلوده، نوعی زنگ خطر است.
عکس: حامد خورشیدی/ آرشیو عکس روزنامه‌ی همشهری