به گزارش همشهری آنلاین به نقل از روزنامه همشهری، زیست شهری پیش از انتشار بیماری کرونا نیز تحت‌تأثیر سطح سلامت ساکنانش بود و اکنون عوارض این همه‌گیری، به دیگر بیماری‌های ناشی از سبک زندگی شهری شهرنشینان افزوده است.
نخستین هم‌اندیشی کارگروه‌های تخصصی کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر تهران با موضوع بررسی مشکلات حوزه سلامت برگزار شد. شهردار تهران در این نشست گفت: «در شهری زندگی می‌کنید که آلودگی‌های مختلفی وجود دارد و شهرداری وظیفه دارد نقش‌آفرینی کند؛ چراکه در این مسئله مستقیما با سلامت انسان‌ها روبه‌رو هستیم. مثلا حدود ۴.۵میلیون موتور در تهران وجود دارد. یک موتورسیکلت ۷ تا ۱۲ برابر خودرو آلودگی تولید می‌کند و باید با یک قاعده‌مندی شرایط را به سمت موتورهای برقی ببریم.»
علیرضا زاکانی افزود: «امروز در یک رقابت نفسگیر بین پیشرفت از صنف ایرانی-اسلامی و توسعه غربی هستیم وقتی از رقابت و جهان بینی حرف می‌زنیم صحبت از نوع نگاهی است که نسبت‌های چهارگانه انسان را با خدا، جامعه، طبیعت و خودش تعریف می‌کند. آنچه داعیه شورا و شهرداری است تحول در روح و کالبد شهر است. در سالیان گذشته تا امروز کارهای بسیاری برای دستیابی به فضای سبز درخور و شایسته انجام‌شده است، اما با همه این تلاش‌ها در دل تهران فاصله معناداری وجود دارد. مثلا سرانه فضای سبز در یک منطقه ۲.۶ متر و در منطقه‌ای دیگر چندده برابر آن و حدود ۱۲۲ متر است.»
شهردار پایتخت همچنین با اشاره به اینکه در شهر تهران از نظر بهداشتی عقب‌تر از هر روستایی در کشور هستیم، گفت: «میزان سرانه و خدمات بهداشتی شهر قابل مقایسه با شهرستان‌های دیگر نیست. بنابراین باید اقدامات اساسی صورت بگیرد و به همراه دستگاه‌های مرتبط کمک کنیم تا به مردم خدمات دهیم. مسیر تحقق ادعاهای ما استفاده از نخبگان است. اینکه در کمیسیون سلامت محیط‌زیست و خدمات شهری شورا ۱۳ کارگروه تشکیل شده، کار بزرگ و ارزشمندی است. شورای شهر به‌عنوان نهاد بالادستی باید در ریل درست خود حرکت کند و نظارت و کارشناسی بر شهرداری داشته باشد. این مسئله نیازمند این است که از حداکثر ظرفیت فکری و صاحبان فکر استفاده شود و این جلسه از این جنس است. در کنار شورا، شهرداری نیز باید همین مسیر را دنبال کند. شورا و شهرداری نیازمند فرهیختگان شهر هستند و در این نیاز بزرگی و خدمتی عظیم وجود دارد.»
زاکانی اضافه کرد: «در این مسیر عقب‌افتادگی‌های فاحشی داریم. وقتی صحبت از سلامت می‌کنید همه ابعاد آن یعنی سلامت جسمی و روحی مدنظر است. اما شهرسازی ما در سالیان سال طوری عمل کرده که شهر خشک و نمادهای بی‌روح را بسازد. شهرسازی باید بامبنا، بشاش و بشارت‌دهنده باشد نه یک شهر بی‌روح با نمودهای آزاردهنده روح و روان. کم‌کم این بی‌هویتی به خودمان القا می‌شود. بنابراین یکی از مشکلات تهران بی‌هویتی در اجزای شهرسازی است.» شهردار تهران عنوان کرد: «ما در شهرداری نوکر مردم هستیم و امیدواریم این کارگروه‌ها شرایطی را برای ما فراهم کند که قدم‌های بزرگی برای تحقق اهداف در شهری که ۱۲ هزار بافت ناپایدار و ۳ گسل فعال دارد فراهم کنیم.» نخستین نشست هم‌اندیشی کارگروه‌های تخصصی کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر تهران با حضور مهدی چمران، مهدی پیرهادی، سوده نجفی، مهدی بابایی و جمعی از مسئولان و دوستداران محیط‌زیست برگزار شد.
سلامت شهر در درجه اول اهمیت قرار دارد
مهدی چمران- رئیس شورای اسلامی شهر تهران
وقتی ما در سال ۸۲ وارد شورا شدیم، سرانه فضای سبز شهری ما در آن زمان ۸.۵ مترمربع بود و وقتی می‌رفتیم به ۱۶ مترمربع رسیده که نشان دادیم می‌توان با کار جهادی و بدون درگیری در مسائل سیاسی، زیست شهری را ارتقا داد؛ چراکه وظیفه ما آماده‌کردن محیط‌زیست سالم برای شهروندان است. شهر تنها معطوف به ساختمان‌های بلند و آسمانخراش‌هایش نمی‌شود، بلکه سلامت شهر در درجه اول اهمیت قرار دارد.
اگر در ۱۲ سال گذشته تهران تحرک خوبی را شاهد بوده و حتی می‌شود گفت کم‌نظیر بوده، به سبب برنامه خوبی است که شورا در دوران‌های گذشته توانسته تدوین کند. مسئولان شهر هم براساس این برنامه با تلاش خود و کار جهادگرانه خودشان توانستند اهداف این برنامه را پیش ببرند تا جایی که امروز به جایی برسیم که از آن دوران به‌عنوان یک دوران خوب و طلایی یاد کنیم.
ما می‌توانیم با یک برنامه‌ریزی صحیح مشکلات عدیده شهر را حل کنیم؛ مشکلاتی که در آن مشکلات محیط‌زیست حرف اول را می‌زند. تهران مشکلات فراوانی نظیر مباحث آلودگی هوا، ترافیک، بافت فرسوده، معادن داخل شهر، پارک‌ها و فضای سبز دارد که متأسفانه این موارد درگیر مناقشات سیاسی شده و مباحثی که کاملا محیط‌زیستی بوده و از طبیعت برآمده را سیاسی کرده و به کشمکش‌های سیاسی کشانده‌اند و ضربه‌های زیادی به ریه‌های شهر وارد کرده‌اند.
آثار نقاشی گذشته نشان می‌دهد که تهران باغ‌شهر بوده و متأسفانه با هجوم ساخت و سازها و افزایش جمعیت شهرنشین، از این باغ‌شهر چیزی باقی نمانده است.
همه می‌دانیم که آلودگی هوا برای انسان بسیار مضر است؛ به‌گونه‌ای که روی هوش کودکان، توان و انرژی انسان تأثیر نامطلوب می‌گذارد ولی به جای این که روش‌هایی را استخراج کنیم تا به محیط‌زیست‌مان غنا ببخشیم، می‌آیند و این مسائل را درگیر مسائل سیاسی می‌کنند.
امروز ما ده‌ها هزار میلیارد تومان بدهی داریم و هر روزی که می‌گذرد این بدهی‌ها انباشته می‌شود. از طرفی هم کارهای عمرانی نیمه‌تمام مشکلی بر مشکلات ما افزوده اما به لطف الهی اگر همه دست به دست هم بدهیم و با خلوص جلو برویم، موفق خواهیم شد؛ همچنان‌که در سال ۸۲ این مهم را تجربه کردیم. در آن سال همه می‌گفتند که در ۶ ماه مدیریت شهری ورشکست می‌شود اما نه‌تنها اینگونه نشد بلکه ما به لطف الهی و حمایت مردم توانستیم بخش اعظمی از بودجه آن زمان شهرداری که ۸۰۰ میلیارد تومان بود را محقق کنیم.
زیرساخت‌های شهری با جمعیت متناسب نیست
مهدی پیرهادی- رئیس کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران
در سند چشم‌انداز ۲۰ ساله کشور، یکی از ویژگی‌های جامعه ایرانی، برخورداری از رفاه، امنیت غذایی، تأمین اجتماعی، سلامت، فرصت‌های برابر، توزیع مناسب درآمد، نهاد مستحکم خانواده به دور از فقر و فساد، عدم تبعیض و بهره‌مندی از محیط‌زیست مطلوب ذکر شده، اما زیرساخت‌های شهری با میزان جمعیت موجود، متناسب نیست و یک عقب‌ماندگی جدی در این حوزه وجود دارد. مرور مطالعات انجام‌شده در حوزه‌های مختلف مدیریت شهری و محیط‌زیست شهر تهران حاکی از این است که پایتخت جمهوری اسلامی ایران با چالش‌های متعددی در حوزه‌های گوناگون مواجه است که می‌توان به مواردی همچون افزایش میزان بیماری‌های واگیردار ازجمله کووید-۱۹ و بیماری‌های غیرواگیردار مزمن ناشی از استرس‌های شهری اشاره کرد.
سرعت رشد شهرنشینی در جهان به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه، طوری است که شهرها را با مشکلات جدی و متعددی مواجه خواهد کرد. به‌عنوان مثال بانک جهانی پیش‌بینی می‌کند که بر خلاف تصور عامه، قطب اصلی فقر در آینده، در شهرها متمرکز خواهد بود. جالب است بدانیم که در سال ۲۰۰۷ جمعیت شهرنشین جهان برای نخستین‌بار از مرز ۵۰درصد گذشت و پیش‌بینی می‌شود که این رقم در سال ۲۰۳۰ یعنی کمتر از ۹ سال دیگر از مرز ۶۵درصد نیز بگذرد. در سال ۲۰۳۰ از هر ۳ نفر جمعیت جهان، ۲ نفر در شهرها زندگی می‌کنند.
بیش از یک‌سوم شهرنشینان در سراسر جهان، در سکونتگاه‌های غیررسمی زندگی خواهند کرد که بالطبع این وضعیت جوامع را با مشکلاتی نظیر افزایش آسیب‌های اجتماعی، شرایط نامطلوب محیط زندگی، افزایش فقر، خشونت، اعتیاد، بیماری‌های مزمن و طغیان بیماری‌های نوپدید مواجه خواهد کرد. طبق سرشماری‌های انجام‌شده در کشور، میزان شهرنشینی در سال ۱۳۳۵ در ایران حدود ۳۱ درصد بوده که این میزان در سال ۱۳۷۵ یعنی فقط طی ۴۰ سال، به میزان ۶۱ درصد رسیده است. آخرین سرشماری مربوط به سال ۱۳۹۵ است که نشان می‌دهد میزان شهرنشینی در ایران از مرز ۷۰ درصد نیز گذشته است. کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر تهران یکی از کمیسیون‌های شش‌گانه شوراست که وظیفه سیاستگذاری و تبیین راهبردهای حوزه مربوطه را در راستای توسعه پایدار، حفظ و بهبود محیط‌زیست شهری، ارتقای سلامت شهر و شهروندان، بهبود ایمنی و کاهش مخاطرات طبیعی و انسان‌ساخت، ارائه مطلوب خدمات شهری و بهبود سیما و منظر شهری به‌عهده دارد. امروزه کیفیت زندگی شهری به‌طور مستقیم بر همه حیطه‌های فیزیکی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، زیست‌محیطی و فرهنگی شهروندان تأثیر می‌گذارد. علاوه بر شهرنشینی، مشکلات مربوط به تغییر اقلیم، امنیت غذا و آب، بحران‌های اجتماعی-اقتصادی، نزاع‌ها و درگیری‌های داخلی و اپیدمی‌ها نیز از معضلات قرن حاضر هستند.
برنامه توسعه موتورسیکلت های برقی؛ از سال آینده
سید جعفر تشکری هاشمی- رئیس کمیسیون عمران وحمل‌ونقل شورای شهر تهران
موتورسیکلت‌ها عمدتاً کاربراتوری هستند و از استانداردهای پایینی برخوردارند. ازاین‌رو سهم زیادی در آلایندگی هوای تهران دارند و بر اساس ارزیابی‌های انجام شده حدود ۶ برابر خودرو یورو ۲ آلایندگی تولید می‌کنند. اوایل دهه ۹۰ موضوع آلایندگی موتورسیکلت‌ها را از کمیسیون زیربنایی دولت پیگیری کردیم و مقرر شد از تولید موتورهای کاربراتوری ممانعت موتورهای برقی و انژکتوری جایگزین آنها شود. هرچند این مصوبه از سوی دولت ابلاغ شد اما نیاز به تدبیر ویژه بود که در آن برهه از زمان با پیگیری سازمان حفاظت محیط‌زیست، موتورسیکلت‌ها ۲ زمان از طریق نظام حمایتی دولت از شبکه حمل‌ونقل خارج شدند؛ لذا امروز هم به چنین نظام حمایتی نیاز است تا موتورهای برقی جایگزین موتورهای کاربراتوری شوند که این امر تا پایان امسال محقق نمی‌شود اما برای سال آینده حتماً موردتوجه قرار می‌گیرد و در بودجه ۱۴۰۱ شهرداری حمایت‌هایی چون وام‌های ارزان‌قیمت و ارائه کمک‌های بلاعوض برای تسریع در ساماندهی وضعیت موتورسیکلت‌های آلاینده پیش‌بینی خواهد شد. همچنین از دولت و به طور ویژه از سازمان حفاظت محیط‌زیست که مسئولیت این کار را به عهده دارد می‌خواهیم در بودجه ۱۴۰۱ دولت هم حمایت‌هایی را پیش‌بینی کنند تا با هم‌افزایی میان شهرداری و نهاد محیط‌زیست موضوع موتورهای آلاینده حل شود. در خصوص الزام موتورسیکلت‌ها به دریافت برگه معاینه فنی هم باید گفت که در شرایطی که هیچ کنترلی روی این وسیله حمل‌ونقل وجود ندارد و پلیس هم ابزار و امکاناتی برای کنترل و اعمال قانون موتورهای آلاینده ندارد موضوع معاینه فنی روش عملی نیست و تمرکز روی این موضوع جز از دست‌دادن فرصت، وقت نتیجه‌ای نخواهد داشت.