همشهری- مریم سرخوش: آمار ابتلا به‌سویه جدید کرونا «اومیکرون» تنها در ۴ روز دوبرابر شده و از ۸۴ مورد اولیه گزارش شده در ۴ کشور دنیا، روز گذشته به ۱۸۴ مورد در ۱۵ کشور رسیده است. علاوه بر آفریقای جنوبی با ۱۱۰ مورد و بوتسوانا با ۱۹ مورد، به‌عنوان کانون‌های اولیه انتشار این ویروس، حالا هلند ۱۴ مورد، پرتغال با ۱۳ مورد، انگلیس ۹ مورد، استرالیا ۵ مورد، هنگ‌کنگ ۳ مورد، سرزمین‌های اشغالی، کانادا و دانمارک هرکدام ۲ مورد، اتریش، ایتالیا، بلژیک، جمهوری چک و آلمان هرکدام یک مورد، ابتلای قطعی به اومیکرون را گزارش کرده‌اند. همچنین در فرانسه، فنلاند، ژاپن و سوئیس هم موارد مشکوک شناسایی شده است.
بسیاری از این کشورها مرزهای هوایی‌شان را روی مسافران کشورهای آفریقایی بسته‌اند و محدودیت‌هایی هم در مرزهای ورودی درنظر گرفته‌اند. در ایران هم اقدامات از سوی وزارت بهداشت در حال انجام است و در نخستین گام آنها از وزارت امور خارجه درخواست کرده‌اند که برای کسانی که می‌خواهند از این کشورها به ایران سفر کنند، منع صدور ویزا صورت بگیرد.
همچنین ورود افراد غیرایرانی از مبدأ برخی کشورهای آفریقایی ممنوع است و افرادی هم که به شکل غیرمستقیم می‌آیند در پایانه‌های مرزی با انجام تست‌های PCR رصد می‌شوند. این در حالی است که ایران تنها چند هفته‌ای است که با وجود پوشش واکسیناسیون ۸۵درصدی جمعیت هدف (۱۲ سال به بالا) روند نزولی ابتلا و مرگ‌ومیر را ثبت کرده است. از سوی دیگر چند استان کشور ازجمله ۴ استان مرزی کردستان، خوزستان، ایلام و سیستان و بلوچستان هنوز نتوانسته‌اند پوشش واکسیناسیون خود را به میانگین کشور برسانند و این در حالی است که سازمان جهانی بهداشت هم‌اکنون خطر کلی ناشی از اومیکرون برای جهان را بسیار بالا ارزیابی کرده و کشورها باید برای این خطر احتمالی آماده باشند.
کارشناسان حوزه بهداشت و درمان ورود احتمالی این سویه به کشور را محتمل می‌دانند و علاوه بر افزایش نظارت بر مرزها، تأکید می‌کنند که کامل شدن پوشش واکسیناسیون، به‌ویژه در دوره فروکش پیک پنجم، همچنین افزایش رعایت پروتکل‌های بهداشتی و تزریق دوز سوم برای واکسینه شده‌هایی که چند ماه از تزریق دوز دوم آنها گذشته باشد، بهترین راهکار مقابله با سویه‌های جدید کرونا خواهد بود. در ایران رصد کرونایی مسافران هوایی با کد ملی و ممنوعیت‌های هوشمند از ابتدای آذر امسال آغاز شده است.
براساس اعلام محمد محمدی‌بخش، رئیس سازمان هواپیمایی کشور، به‌دنبال انتشار خبر شیوع سویه جدید کرونا در بعضی از کشورهای آفریقایی تا اطلاع ثانوی و رفع خطر شیوع این نوع جدید ویروس کرونا پذیرش مسافر از کشورهایی مثل آفریقای جنوبی، موزامبیک، نامیبیا، زیمبابوه، بوتسوانا، لسوتو و اسواتینی ممنوع است. به‌گفته این مسئول، مسافران از طریق کد ملی و اطلاعات ثبت شده در سامانه salamat.gov.ir رصد می‌شوند: «با توجه به واکسیناسیون بخش زیادی از جمعیت و ابلاغ دستورالعمل جدید از سوی ستاد ملی مقابله با کرونا از ابتدای ماه جاری افرادی که واکسینه نشده باشند، مجاز به استفاده از هواپیما برای سفرهای خود نیستند.»
نگرانی از واکسن‌گریزی سویه جدید
کنترل مرزهای ورود به کشور را نادر توکلی، معاون درمان ستاد فرماندهی کرونای تهران هم مهم‌ترین اقدام اولیه درباره سویه جدید کرونا از آفریقای جنوبی می‌داند و به همشهری می‌گوید: «موضوعی که باید مورد توجه قرار بگیرد، دقت، نظارت، حفاظت، نگهبانی و کنترل در مرزهای هوایی است. باید مسافران از مبدا این کشورها به‌شدت کنترل و رصد شده و قرنطینه برای این افراد که از مناطق آلوده به ایران سفر می‌کنند درنظر گرفته شود.»
او درباره اجرای قرنطینه‌های سخت مانند دیگر کشورهای اروپایی در ایران، عنوان می‌کند: «موضوعی که هم‌اکنون باید مورد توجه قرار گیرد، ابتلای دوباره افراد و احتمال وقوع پیک جدید است که باید به‌شدت رصد و پایش شود.»
توکلی درباره تزریق دوز سوم واکسن‌ها به‌عنوان عاملی برای افزایش ایمنی جامعه درصورت ورود احتمالی سویه جدید هم توضیح می‌دهد: «هرگونه تزریق واکسن به افزایش ایمنی کمک می‌کند، اما نکته مهم میزان مقاومت واکسن‌ها در مقابل سویه‌های جدید است. شنیده‌ها حاکی از آن است که گونه جدید ویروس تا حدودی واکسن‌گریز است. این موضوع نگران‌کننده است، اما برای اظهارنظر قطعی درباره سویه اومیکرون باید یک زمان ۳ تا ۴ هفته‌ای را پشت سر بگذاریم.»
نامه‌نگاری برای مهار جهش جدید
در این میان وزارت بهداشت برای مهار سوش جدید یا تأخیر در ورود به ایران، اقداماتی درنظر گرفته است. کمال حیدری، معاون بهداشت وزارت بهداشت ورود سویه‌های جدید به کشور مانند دیگر کشورهای دنیا را محتمل می‌داند و به همشهری می‌گوید: «در نخستین اقدام مکاتباتی برای ممنوعیت ورود مسافر از کشورهای آفریقایی با وزارت خارجه داشتیم و علاوه بر آن مراقبت‌های مرزی هم افزایش پیدا کرده است.» البته حیدری مهم‌ترین مسئله را رعایت پروتکل‌های بهداشتی از سوی مردم می‌داند:
«با وجود سویه‌های جدید و جهش‌های آنها تنها راه، رعایت پروتکل‌های بهداشتی و تزریق واکسن است. واکسن‌ها منجر به ایمنی در جامعه می‌شوند، اما نباید عادی‌انگاری شود. متاسفانه هم‌اکنون این مسئله را شاهد هستیم که رعایت پروتکل‌ها از سوی مردم به‌دلیل همین تزریق واکسن‌ها کاهش پیدا کرده است. در کشورهای اروپایی هم همین وضعیت رقم خورد و اکنون شاهد روند صعودی ابتلا هستیم.»
این مسئول، افزایش پوشش واکسیناسیون در تمام استان‌های کشور را ضروری می‌داند: «پوشش تزریق یک دوز واکسن در بسیاری از استان‌ها مناسب است و به‌زودی با تزریق دوز دوم تکمیل می‌شود، اما درباره استان‌هایی که بخشی از مردم برای تزریق دوز اول هم مراجعه نکرده‌اند باید از تدبیر اقناع‌سازی استفاده کنیم. البته هم‌اکنون طرح‌هایی ازجمله مراجعه به منازل و مناطق محروم و افزایش سطح دسترسی در نقاط دورتر در حال اجراست تا لکه‌گیری‌های واکسیناسیون به سرعت انجام شود. البته در برخی استان‌ها، شایعاتی منجر به تردید و نگرانی مردم برای تزریق واکسن شده و باید اطلاع‌رسانی درست در این‌باره انجام شود تا هرچه سریع‌تر تمام جمعیت هدف کشور واکسینه شوند.»
در این میان بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت هم در پاسخ به همشهری درباره نگرانی از ورود جهش جدید با توجه به تکمیل نشدن واکسیناسیون، تأکید می‌کند که بیشتر استان‌ها پوشش بالای ۷۰درصدی در تزریق یک دوز را ثبت کرده‌اند، اما هیچ راهی جز تشویق مردم به واکسیناسیون وجود ندارد. او می‌گوید: «در این‌باره چاره‌ای جز تقویت واکسیناسیون خانه‌به‌خانه نیست و نباید منتظر مراجعه افراد برای تزریق واکسن بمانیم. بهتر است مسئولان علوم‌پزشکی در استان‌ها اقدامات جدی‌تری برای شناسایی افراد واکسینه نشده انجام دهند و آنها را نسبت به تزریق واکسن ترغیب کنند.»
ضرورت تکمیل واکسیناسیون در کشور
علیرضا زالی، فرمانده عملیات ستاد مقابله با کرونای استان تهران درباره ورود احتمالی این سویه جدید به کشور و آمادگی برای مقابله با آن به همشهری می‌گوید: «تفاوتی در سویه‌های جهش‌یافته وجود ندارد و تمامی آنها در مقابل شیوه‌نامه‌های بهداشتی آسیب‌پذیرند؛ بنابراین توصیه ما همچنان رعایت پروتکل‌ها و تکمیل هرچه سریع‌تر پوشش واکسیناسیون است.» او همچنین درباره آمادگی شهر تهران برای مواجهه با سویه جدید گزارش شده از آفریقای جنوبی، می‌گوید: «تهران شرایط نسبتا باثباتی دارد و به‌طور کلی در کشور، خدمات بیمارستانی کم شده است. در این چند ماه، بخش درمان در آمادگی کامل مواجهه با بیماری بوده است و اکنون هم فرقی با گذشته ندارد، اما کادر درمان فشار زیادی را تحمل کرده‌اند و خسته هستند. امیدواریم شاهد چنین وضعیتی نباشیم.»
اومیکرون، هنوز منجر به مرگ نشده است
طبق آخرین اطلاعات به‌روزرسانی شده از سوی سازمان بهداشت جهانی، ابتلای ناشی از واریانت اومیکرون خفیف است و همین خفیف بودن آن باعث می‌شود تا ویروس به‌تدریج با وجود ایمنی جمعی ایجاد شده در دنیا، ناشی از واکسیناسیون مؤثر و ابتلای جمعی ضعیف شود. این مسئله را علی میلانی، ایمونولوژیست ساکن اسپانیا مطرح می‌کند و درباره افزایش موارد ابتلا به کرونای اومیکرون به همشهری می‌گوید: «این ویروس در بخش S۱ (بخشی که به پروتئین‌های میزبان می‌چسبد و نقش عمده‌ای در انتقال به میزبان دارد) جهش‌های زیادی داشته و از ۵۰ جهش حدود ۳۲ جهش تنها در این بخش صورت گرفته است؛ به همین دلیل افزایش شیوع این واریانت کاملا قابل پیش‌بینی بود، اما بیماری‌زایی آن تاکنون ضعیف بوده است.»
به‌گفته او، تا جایی که گزارش شده اومیکرون هنوز منجر به ایجاد فرم‌های شدید بیماری نشده و این خبر خوبی است؛ چون ویروسی که نتواند عامل مرگ باشد با مواجهه با سیستم ایمنی تقویت شده بدن ناشی از واکسیناسیون‌های مؤثر، ضعیف می‌شود. هر چند برای اظهارنظر درباره این واریانت هنوز زود است، اما جای امیدواری است که این واریانت مانند دلتا تبدیل به واریانت شاخص نشود. یکی از دلایل مهم همه‌گیری گسترده دلتا، بالا نبودن میزان واکسیناسیون در دنیا بود.»
او همچنین در پاسخ به این سؤال که در مواجهه با واریانت جدید آیا درنظر گرفتن قرنطینه‌ها ضرورت دارد و با شیوع هر سویه جدیدی که بیماری‌زایی گسترده دارد، باید درهای ورودی و خروجی کشورها بسته شود، می‌گوید: «در اروپا محافظه‌کاری بیشتری وجود دارد و به محض شیوع یک بیماری برای رسیدن به نتایج قطعی و تصمیم‌گیری‌ها، محدودیت بیشتری درنظر می‌گیرند. به هر صورت با توجه به تجربه‌های پیشین بحران کرونا در پیک‌های قبلی، تمام تلاش‌ها برای رقم نخوردن وضعیتی مشابه گذشته و مرگ‌ومیرها و ابتلای چند هزار نفری است.
ایجاد محدودیت‌ها به‌معنای قرنطینه کامل و انجام آن باید با صلاحدید متولیان بهداشتی و تصمیم حاکمیت هر کشور براساس مستندات علمی و شواهد میدانی در زمان مقتضی درصورت ضرورت انجام پذیرد، اما همچنان رعایت توصیه‌ها و پروتکل‌های بهداشتی با شدت و دقت بیشتر و انجام واکسیناسیون مؤثر و همچنین تزریق دوز بوستر و بستن مبادی ورودی کشور از مبادی کشورهایی که در آنها این واریانت دیده شده کار درستی است؛ با توجه به اینکه هنوز اطلاعات درباره این واریانت بسیار کم است.»