همشهری- عمادالدین قاسمی پناه: به‌تازگی اصطلاحی با عنوان «وب۳» رایج شده است که فناوری‌های مختلف، رمزارزها و سرمایه‌های خطرپذیر شیفته آن شده‌اند. همه از این اصطلاح حرف می‌زنند و اگر شما آن را به بیوی‌توییتر خود اضافه نکنید، به این معنی است که در مورد آینده چندان جدی نیستید. این واژه یک اصطلاح کلی برای ایده‌های متفاوت است که می‌خواهد واسطه‌های بزرگ را در اینترنت حذف کند. در این عصر جدید، حضور در وب، دیگر به‌معنای ورود به سیستم‌هایی مانند فیسبوک، گوگل یا توییتر نیست. وب یک مربوط به روزهای اولیه اینترنت در دهه ۱۹۹۰ بود و به‌عنوان راهی برای دمکراتیک کردن دسترسی به اطلاعات در نظر گرفته می‌شد. سپس شاهد ظهور وب۲در اواسط دهه ۲۰۰۰ بودیم که پلتفرم‌هایی مانند گوگل، آمازون، فیسبوک و توییتر خلق شدند تا با آسان کردن ارتباط، اتصال و تراکنش آنلاین، نظمی جدید را برای اینترنت به ارمغان بیاورند.
پایان قدرت بزرگان
برخی منتقدان می‌گویند با گذشت زمان، شرکت‌های بزرگ فناوری صاحب قدرت زیادی شدند. با این حال، وب ۳ می‌خواهد بخشی از این قدرت را بازگرداند. مت درایهورست، پژوهشگر و هنرمندی که در دانشگاه نیویورک کلاس‌هایی را درباره اینترنت برگزار می‌کند، می‌گوید: «گروه کوچکی از شرکت‌ها هستند که مالک همه‌چیز هستند و ما هم از آن استفاده می‌کنیم. با این حال، اگرچه ما در موفقیت این پلتفرم‌ها سهیم هستیم، اما ابزاری برای نشان دادن این سهم نداریم.»
پاسخ درایهورست و سایر طرفداران وب ۳ به این مسئله ایجاد نوعی اینترنت است که شبکه‌های اجتماعی، موتورهای جست‌وجو و بازارهای جدید در آن هیچ اربابی ندارند. این سرویس‌ها غیرمتمرکز هستند و روی سیستمی به‌نام بلاکچین ساخته شده‌اند که قبلاً بیت‌کوین و سایر ارزهای رمزنگاری شده را تحت پوشش قرار می‌داد. می‌توان وب ۳ را به‌عنوان نوعی ساماندهی تصور کرد که در آن بسیاری از کامپیوترها به‌طور همزمان میزبان داده‌هایی هستند که به‌وسیله هر کسی قابل جست‌وجو است. این نوع اینترنت به‌جای یک شرکت، به‌وسیله اجماع کاربران اداره می‌شود و به افراد به‌خاطر مشارکتشان توکن (دارایی دیجیتال که قابلیت انتقال بین افراد را دارد) داده می‌شود. از این توکن‌ها می‌توان برای رأی دادن به تصمیمات استفاده کرد و حتی ارزش واقعی به آنها تعلق می‌گیرد.
کنترل داده‌ها به‌وسیله کاربران
در دنیای وب ۳، افراد داده‌های خود را کنترل می‌کنند. آنها از یک حساب شخصی‌سازی‌شده، برای بهره‌بردن از رسانه‌های اجتماعی، ای‌میل و خرید استفاده و یک سابقه عمومی در بلاکچین از همه این فعالیت‌ها ایجاد می‌کنند.
اکنون شاید ایده ساخت دوباره اینترنت به‌عنوان یک مدینه فاضله دور از ذهن به‌نظر برسد، اما وب ۳ ارتباطات جدید را به جریان می‌اندازد و پول زیادی به‌خصوص از سوی سرمایه‌گذاران ارزهای دیجیتال خلق می‌کند.
جنبش وب ۳ با ظهور NFTها یا توکن‌های غیرقابل تعویض که مجموعه‌ای دیجیتال هستند و همچنین سایر فایل‌های آنلاینی که با ارزهای دیجیتال خرید و فروش می‌شوند، بروز می‌یابد. بعضی شیرین‌کاری‌های تبلیغاتی را هم می‌توانید مشاهده کنید. به‌عنوان مثال، اخیراً، گروهی از علاقه‌مندان به ارزهای دیجیتال با هم متحد شدند تا یک نسخه از قانون اساسی ایالات متحده را با ارز دیجیتال خریداری کنند.
درایهورست اعتراف می‌کند که تلاش برای توضیح وب ۳ می‌تواند دشوار باشد، چون اصطلاحی است که تعریف دقیقی ندارد و بسته به این که چه‌کسی آن را تعریف می‌کند، شکلی متفاوت به‌خود می‌گیرد.
وب ۳، جایگزین یا همراه وب ۲
با این حال، برخی کارشناسان می‌گویند که وب ۳ برای علاقه‌مندان آن، در بهترین حالت در کنار وب۲عمل می‌کند، نه اینکه به‌طور کامل جایگزین آن شود.
به‌عبارت دیگر، شبکه‌های اجتماعی، تراکنش‌ها و کسب‌وکارهای مبتنی بر بلاکچین می‌توانند در سال‌های آینده رشد کنند و موفق شوند. با این حال، به‌گفته متخصصان فناوری، حذف کامل فیسبوک، توییتر یا گوگل در این چشم‌انداز محتمل نیست. درایهورست می‌گوید: «من در موقعیتی نیستم که بگویم کدامیک برنده خواهند شد اما شرکت‌های حاضر در وب ۲، ایده‌های وب ۳ را در خدمات خود به‌کار می‌گیرند تا با آن در ارتباط باقی بمانند.»
او بر این باور است که بسیاری از مردم می‌خواهند این توانایی را داشته باشند که داده‌ها و تاریخچه تعاملات آنلاین خود را هر کجا که می‌روند به‌صورت آنلاین در اینترنت در اختیار داشته باشند. در واقع، او فکر می‌کند که مردم علاقه ندارند که این موارد(داده‌ها و تعاملات) را صرفا روی پلتفرم‌های خاص دریافت کنند. یعنی همان چیزی که تحت عنوان باغ‌های محصور (walled gardens) شرکت‌های بزرگ فناوری نامیده می‌شود. walled garden اصطلاحا به هر پلتفرم یا اکوسیستم بسته‌ای گفته می‌شود که کنترل قابل توجهی بر سخت‌افزارها، اپلیکیشن‌ها یا محتوا دارد. درایهورست می‌گوید: «در اصل، این اتفاق تجربه‌ای متفاوت از آن چیزی است که امروز به آن عادت کرده‌ایم.»