گرسنگی هم حرمت انسانی را خدشهدار میسازد و هم مانعی در راه پیشرفت اجتماعی، سیاسی و اقتصادی است.
اما اکنون تقریبا ً854 میلیون نفر از جمعیت دنیا در سوءتغذیه به سر میبرند و به همین دلیل است که سرمایهگذاری در کشاورزی از اهمیتی این چنین بالا برخوردار است. تنها با سرمایه گذاری در کشاورزی- همراه با حمایت آموزشی و بهداشتی- میتوان دیوار گرسنگی را فرود آورد.24 مهر ماه برابر با 16 اکتبر، روز جهانی غذا میباشد. موضوع امسال «سرمایهگذاری در کشاورزی به منظور امنیت غذایی» است «که همه دنیا از آن سودمند خواهند شد.»
فائو برای ارتقاء امنیت غذایی با کشورهای جهان همکاری نزدیک دارد. در ایران گرچه وضعیت امنیت غذایی خوب است اما در سطح بسیاری از کشورهای دیگر دنیا نیست.
از سال 1964 میلادی فائو از طریق همکاری با بنگاههای مالی برای دریافت کمک مالی به 165کشور عضو یاری رسانده است که مبلغ آن بالغ بر 80 میلیارد دلار است و شامل تعداد تقریبا 1600 برنامه سرمایهگذاری در کشاورزی و سرمایهگذاری در بخش روستایی میباشد.
در ایران، بعد از انقلاب اسلامی، فائو بیش از 90پروژه به مبلغ تقریبی 24میلیون و 300 هزار دلار به اجرا در آورده است که در زمینههای گوناگون مانند: امنیت زیستی، تغذیه، سلامت و کیفیت غذا، اقتصاد و آمار، آبیاری و ذخائر آبی، ماهیگیری و آبزیان و همچنین تولیدات و بهداشت دام، با هدف بالا بردن سطح تغذیه ارتقاء تولیدات کشاورزی، بهبود زندگی جمعیت روستایی و توانمندسازی بودهاند. این پروژهها به طور مستقیم یا غیرمستقیم در خدمت دستیابی به امنیت غذایی در ایران بوده است.
هدف برخی پروژهها تدوین چارچوبی برای توسعه پایدار کشاورزی در ایران بوده است. یکی از این پروژههای فائو به طور خاص برای کمک به کشورهای عضو اکو (منجمله ایران) جهت فراهم کردن یک برنامه منطقهای برای امنیت غذایی تدوین گردید و به اجرا در آمد.
از طریق 18 پروژه کمکهای اضطراری، فائو به نیازهای اضطراری ایران در زمان بحرانهایی چون زلزله، سیل، خشکسالی و آنفلوآنزای مرغی، پاسخ داده است.
علاوه بر این، 16 پروژه تلهفود به اجرا درآمده و یا در حال اجرا میباشد. هدف این پروژهها در اختیار قرار دادن ابزارهای لازم عمدتاً به خانوادههای روستایی و اجتماعات کوچک است که مقدار و تنوع محصولات تولیدی خود را بهبود بخشند.
هدف توسعه هزاره سوم
در اجلاس جهانی غذا در سال 1996 میلادی، سران کشورها و دولتهای سراسر دنیا متعهد گردیدند که به منظور تشریک مساعی در هدف کاهش به نصف تعداد گرسنگان تا سال 2015، سرمایهگذاری بخش دولتی و خصوصی را در کشاورزی ارتقاء دهند.
هدف اول توسعه هزاره نیز بر کاهش گرسنگی و فقر به نصف تا سال 2015 تأکید دارد. این تعهدی بود که رهبران کشورها در اجلاس جهانی سال 2005 در مقر سازمان ملل متحد در نیویورک، آن را تکرار نمودند.
هفتاد درصد گرسنگان جهان در مناطق روستایی زندگی میکنند؛ مناطقی که کشاورزی در آنجا یا به طور مستقیم شکم گرسنگان را سیر میکند و یا از طریق اشتغال در این بخش به طور غیرمستقیم به عنوان منبع درآمد جهت خرید مواد غذایی عمل میکند.
نیاز به سرمایهگذاری در کشاورزی بسیار بااهمیت است. کمکهای خارجی برای توسعه روستایی و کشاورزی رو به کاهش میباشد. این کمکها به طرز فاحشی از رقم بیش از 9 میلیارد دلار در اوایل دهه 80 میلادی به کمتر از 8 میلیارد دلار در اواخر دهه 90کاهش یافته است.
مطالعات نشان دادهاند که رشد کشاورزی، حتی بیش از رشد صنعتی و یا شهری، منجر به کاهش فقر و گرسنگی میگردد. بنابر گزارش فائو در طول سی سال اخیر کشورهایی که بیشترین سرمایهگذاری دولتی و خصوصی را در بخش کشاورزی داشتهاند، در حال حاضر پایینترین سطح سوءتغذیه را دارا میباشند.
دکتر ژاک دیوف مدیر کل فائو، در پیام روز جهانی غذای امسال خود میگوید: «افزایش سرمایهگذاری دولتی در بخش کشاورزی و مؤثرتر کردن این کمک از اهمیت بسزایی برخوردار است. چالش افزایش سرمایهگذاری در کشاورزی خصوصاً در آفریقا چالشی عظیم است. دولتهای آن منطقه فوریت امر تخصیص منابع خود را به کشاورزی دریافتهاند.»
فائو معتقد است که افزایش سرمایهگذاری در کشاورزی به معنای تمرکز بر کشاورزان جهان است که اکثریت آنان کشاورزان خرد میباشند. به عنوان یک گروه آنان بزرگترین سرمایهگذاران در بخش کشاورزی هستند که خود دسترسی به غذای کافی، سالم و مطمئن ندارند. اگر آنان بتوانند از کشت خود سودی به دست آورند، از آن طریق میتوانند غذای خانوادههای خود را در طول سال تأمین کنند و با خرید کود، بذر بهتر و تجهیزات اولیه، به سرمایهگذاری مجدد در مزارع خود بپردازند.
اما آنان گذشته از عوامل طبیعی چون خشکسالی، سیل، آفات و بیماریها، با موانع بیشماری همچون کمبود اعتبار، ناامنی در مالکیت زمین، حمل و نقل نامناسب، قیمتهای پایین و ارتباط ضعیف با مشاغل دیگر کشاورزی، روبهرو هستند. مشاغل کشاورزی عبارتی است که دربرگیرنده کلیه شرکتهای محلی، ملی و یا بینالمللی بوده که در چرخه تولید، محصول مزرعه را تغییر شکل داده و یا جابهجا میکند تا به دست مصرفکننده برسد.
یک راه مهم افزایش سرمایهگذاری در کشاورزی، آنگونه که دکتر دیوف مدیر کل فائو پیشنهاد کرده ، از طریق بهبود «مشارکتهای زودبازده» میان بخشهای دولتی و خصوصی میباشد.
این امر مسئولیت اولیه را به عهده دولتها میگذارد تا شرایط سیاسی- اجتماعی پایدار به وجود آورند، چارچوبهای حقوقی جهت دسترسی به آب و زمین را پایهگذاری کنند، رتبهبندی و استانداردها را اعمال نمایند، فضای بهتر برای سرمایهگذاری خصوصی را به وجود آورده و زیربنای روستایی لازم همچون جادهها، برق و ارتباطات را فراهم آورند.
در ارزیابی فائو، اگر کشورها به این شرایط دست یابند، منافع سرشار برای کشاورزی و خانوارهای فقیر روستایی محقق میگردد که خود به امنیت غذایی میانجامد.