همشهری آنلاین - آرزو امیرخانی: تصویر مصور مظفری تکه‌های دیدنی از زندگی مظفرالدین شاه را روی صحنه به تصویر کشیده است، بریده‌هایی جذاب که در کمتر نمایش ایرانی می‌توان آن را تماشا کرد. داستان این نمایش به عصر مظفری برمی‌گردد زمانی که مظفرالدین شاه پس از جان سالم به در بردن از آخرین سوءقصد به جانش، راهی فرنگ می‌شود و یک دستگاه سینماتوگراف برای کشور سوغات می‌آورد. این سرگرمی شاهانه سرآغاز ماجراهایی می‌شود تا زمام امور مملکت به دستان بی‌کفایت اتابک و تاج‌الملوک بیفتد. با وحید نفر کارگردان این اثر نمایشی گپ و گفتی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
برجسته‌ترین عنصر این نمایش فضای دلنشین موسیقیایی و رنگ و آب جذاب شنیداری است که می‌تواند تماشاگر نشسته در سالن را به دنبال خود بکشاند، با توجه به اینکه دانشجویان و بازیگران تازه‌کاری را وارد این نمایش کرده‌اید با چه چالش‌هایی برای ریتم و آوازخوانی و مدیریت آن داشته‌اید تا کار به این سرانجام قابل قبول برسد؟
حضور علی المعی به‌عنوان آهنگساز مسلط به دستگاه‌های ایرانی در پروسه تمرین‌ها، همینطور مجید رحمتی(بازیگر) که بی‌اغراق یکی از بهترین‌های نمایش ایرانی است در کنار ترکیب بازیگران کم‌تجربه‌تر، توانست رنگ‌آمیزی چشم‌نوازی را روی صحنه را به‌وجود آورد. این ترکیب، همچنین زمان تمرینی مناسب و جدیتی که بازیگران روی شعر و ریتم و آواز داشتند سبب شد همه کمبودها را تبدیل به نقطه قوت این نمایش کنیم.
داستان این نمایش رویدادهای زمان ورود سینماتوگراف به ایران را روایت می‌کند، عصری که به دوران پادشاهی مظفرالدین شاه برمی‌گردد. با توجه به اینکه تا کنون قصه، فیلم، تئاتر و حکایت‌های شنیدنی فراوانی از آن برهه تاریخی روایت شده شما چه مضمونی را انتخاب کردید که جاذبه‌های آن در ذهن تماشاگر تازگی داشته باشد؟
همانطور که می‌دانید داستان این نمایش درباره ماجرای نخستین باری‌ست که سینماتوگراف یا همان فیلمبرداری متحرک به ایران وارد شد. مظفرالدین شاه پس از آخرین ترور نافرجام و در سفری که همراه با ابراهیم خان عکاس باشی به پاریس دارد یک دوربین عکاسی تهیه کرده و در بازگشت به ایران سوغاتی می‌آورد. او تصمیم دارد این صنعت متجدد را در همه ممالک رونق دهد و خودش دست به کار فیلم‌سازی شود. روایت‌های تاریخی مبین این است که این ابزار آنقدر او را سرگرم کرد که زمام امور مملکت را از کف داد و قدرت به اتابک و تاج‌الملوک واگذار شد. داستان این نمایشنامه را اصغر گروسی نوشته است. او با قلم خوبی که دارد سعی کرده برش‌های نمایشی جذابی از ورود این صنعت متجدد به کشور و موقعیت‌های کمتر دیده شده مثل حرمسرای شاه و چالش‌هایی که در آنجا رخ می‌دهد، خلق کند.
تصویر مصور مظفری یک اثر کمدی و طنز است و انتظار تماشاگری که در سالن نشسته خندیدن و سرگرم شدن. این درحالی است که زبان و ریتم طنز حاکم بر نمایش طوری حفظ شده که به سمت لودگی و به هر قیمت خنداندن تماشاگر نرفته است. شما با چه نگاهی به یک اثر سرگرم کننده آن را روی صحنه بردید؟
کمدی برای من از تراژدی هم جدی‌تر است. در حقیقت سال‌ها علاقه و فعالیت در حوزه نمایش ایرانی این دستاورد را برای من به ارمغان آورده است. به اعتقاد من کمدی یکی از جدی‌ترین ژانرهای نمایش است و باید در جدی‌ترین حالت خود و ادای صحیح بازی‌ها در موقعیت‌های تعریف شده اتفاق بیفتد. کمدی در واقع قالبی است که باید در خدمت اثر نمایشی و داستانی باشد که روی صحنه روایت می‌شود نه اینکه داستان در خدمت کمدی باشد که درنهایت می‌شود همان به هر قیمت خنداندن تماشاگر. این نمایش اگرچه قالب کمدی دارد اما قرار است پیام‌های مهم تاریخی را به مخاطب ایرانی که معمولا حافظه تاریخی بلندمدتی ندارد یادآور شود. به همین دلیل هم در تصویر مصور مظفر از هر گونه هزل و هجو پرهیز کرده‌ایم.
با توجه به فضای تاریخی قصه و کاخ شاه قاجار ما انتظار فضای شلوغ و پر ابهت شاهانه‌ای را در این نمایش داریم اما با طراحی صحنه روبرو می‌شویم که یادآور فضایی مینیمال و آرام است. شما با این باور که بازیگر صحنه به تنهایی می‌تواند صحنه را کامل کند، دست به این انتخاب زدید؟
بله، من همچنان به اعتقاد اساتید حوزه نمایش ایرانی پایبندم که بازیگر به تنهایی می‌تواند روی صحنه، صحنه را کامل کند. ضمن اینکه در شیوه روایی که برای تصویر مصور مظفر انتخاب شده سعی کردیم از صحنه پرطمطراق و در واقع غیرکاربردی پرهیز کنیم. در حقیقت ما صحنه را در خدمت تصاویری که قرار است در این اثر نمایشی با بازی بازیگران ببینیم به کار گرفتیم. از آنجا که بیشتر رویدادهای این داستان در بارگاه شلوغ و پررفت و آمد شاه قاجار اتفاق می‌افتد طراحی و نورپردازی صحنه عنصر بسیار مهمی بود و به همین دلیل ما از همه ظرفیت‌های نوری موجود برای به تصویر کشیدن مفاهیم نمایش و انتقال آن به تماشاگر استفاده کردیم. در این اثر، نور، فضای موسیقیایی و قدرت بازی بازیگران ما را به آنچه می‌خواستیم نزدیک کرده است.
با توجه به کاهش اوج‌گیری کرونا استقبال عمومی از تصویر مصور مظفری را چطور ارزیابی می‌کنید؟ آیا بازگشایی سالن‌های نمایش، رونق را به فضای تئاتر و تماشاخانه‌ها برگردانده است؟
تمرین های ما در فصل تابستان و در اوج پیک‌های کرونا شروع شد و این کار با مشقت و سختی‌های فراوانی همراه بود. با وجود رعایت پروتکل‌ها چند نفر از بازیگران طی تمرین مبتلا به کرونا شدند و ادامه کار با جای خالی آنها سختی‌های فراوانی داشت. ما با به هر حال کار را به صحنه رساندیم اما به نظر می‌رسد مخاطب تئاتر هنوز با سالن آشتی نکرده و استقبال اگر چه تا کنون در فضای فعلی تئاتر قابل قبول بوده اما با آنچه ما انتظار داشتیم و در مقایسه با قبل از دوران کرونا فاصله دارد. من امید دارم که حداقل در ژانر نمایش ایرانی، بزرگان و اساتید این حوزه با گام‌های جدی و موثر خود در دیده شدن آثاری که فارغ از جشنواره و تنها به امید تماشاگر روی صحنه می‌روند از این آثار حمایت کنند.
نمایش «تصویر مصور مظفری» نوشته اصغر گروسی به کارگردانی وحید نفر از ۱۰ آذر ساعت ۲۰:۳۰ در سالن استاد حمید سمندریان تماشاخانه ایرانشهر روی صحنه رفته و تا ۱۰ دی ادامه دارد.
مجید رحمتی، سعید ابک، پانته‌آ مرزبانیان، امیرحسین انصافی، سامان شکیبا، مرتضی دلداده، مرجان رضایی، مریم روح‌بخش، ساره گندمی، سارا رضایی، علی نجاریان، محمدحسین دلیر، محمد رضایی و سجاد احمدی‌نیا در آن بازی می‌کنند.
بیشتر بخوانید: