پس یاد گرفتیم چه‌طور در این هوا بدون دغدغه زندگی کنیم؛ ماسک می‌زنیم و به چیزی فکر نمی‌کنیم، به‌همین راحتی.
تا جایی که آمارها می‌گویند، از سالی که به‌طور رسمی روز ۲۹ دی به‌عنوان روز ملی هوای پاک نام‌گذاری شده تا امروز، هوای تهران و شهرهای بزرگ پاک‌تر نشده است. پس این نام‌گذاری‌ها به چه دردی می‌خورند؟ اصلاً غیر از باد، مگر فعالیت یا تلاشی انسانی برای پاک‌کردن هوا انجام می‌شود؟
- درد مشترک ما و گیاهان
هوای تمیز و تازه موجب تحریک مغز، افزایش کارایی، تحریک گردش خون و سوخت و ساز بدن می‌شود. تنفس هوای سالم برای کودکان و نوجوانان ضروری است و موجب افزایش یادگیری و شادابی آن‌هاست. گیاهان هم برای ادامه‌ی زندگی سالم به هوای پاک نیاز دارند.
عجب! ما که تا دیروز فکر می‌کردیم گیاهان می‌توانند از ما در برابر آلودگی هوا محافظت کنند، اما حالا می‌دانیم که فقط ما نیستیم که از آلودگی هوا آسیب می‌بینیم و گیاهان هم اوضاع بهتری ندارند.
به گزارش سایت «دانش‌چی» نتایج یک تحقیق نشان می‌دهد گیاهان، قربانیان ناخواسته‌ی آلودگی هوا هستند و بر اثر آلودگی هوا مسموم می‌شوند.
بر این اساس، با این‌که گیاهان از عوامل مهم کاهش آلودگی هوا بـه‌شمـار می‌آینـد، ولـی افزایـش مقـدار و غلظت آلوده‌کننده‌ها در سال‌های گذشته موجب شده تا گیاهان هم آسیب ببینند. تحقیقات نشان می‌دهد یکی از این عوامل تأثیرگذار، دی‌اکسیدگوگرد است که اسیدسولفوریک تولید می‌کند و مسمومیت موضعی در گیاهان به‌وجود می‌آورد.
هم‌چنین براساس تحقیقات کارشناسان محیط‌زیست، آلاینده‌ی اُزُن موجود در هوا می‌تواند روی میزان گُل‌دهی، میوه و حساسیت به بیماری درختان و گیاهان تأثیر داشته باشد.
این تحقیقات نشان می‌دهد آلاینده‌های موجود در هوا باعث می‌شود روزنه‌های برگ گیاه، حالت دفاعی داشته باشند و در مقابل آلاینده‌ها بسته شوند. هم‌چنیـن بـر اثـر آلودگـی هـوا، سبزینـه‌ی گیـاه از بین مـی‌رود و باعث می‌شود برگ گیاه که مواد مورد نیاز برای درختان و گیاهان را فراهم می‌کند، زرد شود. به این ترتیب مواد غذایی مورد نیاز به درختان و گیاهان نمی‌رسد.
- فکرش را هم نمی‌کردند!
شاید وقتی مسئولان کشور در سال ۱۳۷۴ داشتند برای آلودگی هوا فکر می‌کردند تا روزی را به‌نام روز ملی هوای پاک در تقویم ثبت کنند، نمی‌دانستند ممکن است روزی تعداد روزهای سالم در تهران به کم‌تر از دوماه در سال برسد. نمی‌دانستند کرونایی هم می‌آید و ماسک اجباری می‌شود، ولی با این حال ویروس کرونا روی آلودگی می‌نشیند و به شکل اتوبوسی به ریه‌های شهروندان حمله می‌کند.
در سال ۱۳۷۴، بحران آلودگی هوا در کلان‌شهرها موجب شد تا مسئولان ستاد اجرایی کاهش آلودگی هوا به‌منظور ایجاد حساسیت درباره‌ی آثار زیان‌بار آلودگی هوا بین مردم، ۲۹ دی‌ماه را به‌عنوان روز ملی هوا پاک نام‌گذاری کنند و از سال ۱۳۷۷، به‌منظور ایجاد حساسیت در بین اقشار گوناگون جامعه، ۲۹ دی‌ماه به‌صورت رسمی به‌عنوان روز ملی هوای پاک اعلام شد.
- سلنیوم و باقی ماجرا
مطالعات کارشناسان جهانی، نشان داده که امروزه میزان سرب تجمع‌یافته در بدن انسان، هزاربرابر این میزان در ۱۶۰۰سال قبل است و البته که تقصیر آلودگی هواست.
اما راهی برای حل این مشکل هست. ماده‌ای به‌نام سلنیوم که به فلزات سمی متصل شده و آن‌ها را از بدن دفع می‌کند و از این طریق کمک عمده‌ای به افزایش یادگیری و حافظه می‌کند.
جوانه‌ی گندم، سبوس گندم، حبوبات و جو، گوشت، مغزها و آجیل‌ها، لبنیات، ماهی تن، جگر و قلوه، از مواد غذایی مفیدی هستند که حاوی مقادیر قابل‌توجهی سلنیوم‌اند. البته در سبزی‌های با برگ سبز تیره، بادام‌زمینی، زرده‌ی تخم‌مرغ، مارچوبه و گوجه‌فرنگی هم مقدار کمی سلنیوم وجود دارد.
- وظیفه‌ی ما در کاهش آلودگی هوا
شاید نمی‌دانیم چه‌طور می‌توانیم در کاهش آلودگی هوا کمک کنیم؟ شاید اصلاً می‌گوییم مگر به ما مربوط است؟ مگر نباید مسئولان در این رابطه تصمیم بگیرند و فعالیت کنند؟
اما گاهی فعالیت‌های کوچک ما هم کمک می‌کند که هوای تمیز و سالم‌تری برای تنفس داشته باشیم:
- راستش این‌روزها هوا، هوایی نیست که پیاده‌روی و استفاده از دوچرخه را پیشنهاد بدهیم، پس فعلاً اگر با وسیله‌ی نقلیه‌ی شخصی به مدرسه یا مهمانی می‌روید، از پدر و مادرتان بخواهید تا آهسته‌تر و ملایم‌تر رانندگی کنند تا سوخت کم‌تری مصرف و در نتیجه، دی‌اکسیدکربن کم‌تری تولید شود.
- در مصرف کاغذ سفید و مداد صرفه‌جویی کنید، چون فعالیت کارخانه‌ها موجب آلودگی هوا می‌شود.
- از خوش‌بوکننده و عطرها کم‌تر استفاده کنید.
- در حیاط منزلتان درخت بکارید، باغچه احداث کنید یا حداقل از چند گلدان در خانه نگهداری کنید.
- چند بار در روز دست‌هایتان را بشوید. شست‌وشوی دست‌ها علاوه بر پیش‌گیری از کووید ۱۹ به از بین رفتن سرب و کاهش مسمومیت با سرب کمک می‌کند.
- در مصرف برق و انرژی صرفه‌جویی کنید، چون نیروگاه‌ها موجب آلودگی هوا می‌شوند.
- از محیط خانه، روستا، شهر، رودخانه و دریاچه‌ی محل زندگی‌تان در برابر انواع آلودگی‌ها محافظت کنید؛ می‌دانیم که خودتان راهش را بلد هستید...
عکس: حامد خورشیدی/ آرشیو عکس روزنامه‌ی همشهری