به گزارش همشهری‌آنلاین به نقل از فارس،حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران عصر امروز (چهارشنبه) چهارم بهمن ماه در مراسم اختتامیه همایش ملی ایران و همسایگان در مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه حضور یافت وبه ایراد سخنرانی پرداخت.
وی به مبانی سیاست همسایه محور دولت سیزدهم و اقدامات انجام شده در این زمینه اشاره کرد و گفت: از جمله اقدامات ما در این حوزه ربط دادن سیاست توجه به همسایگان به موضوع مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین هم هست. سعی کردیم تا این سطح هم پیش برویم که همسایگان احساس دوری نکنند.
وزیر خارجه خاطرنشان کرد: ما از این ایده استقبال نمی‌کنیم که اعضای جدید از منطقه به مذاکرات اضافه شوند، ولی همسایگان را در جریان موضوعات قرار می‌دهیم.
رئیس دستگاه دیپلماسی بیان کرد: ارتقای روابط با همسایگان اولویت اساسی در ابتکارات کشور است. بنا به دلایل مختلف تاکنون این اولویت مهم و ظرفیت عظیم به طور کامل مورد بهره‌برداری قرار نگرفته و ارزش افزوده تقویت مناسبات کشورمان با ۱۵ کشور همسایه در تقویت منافع ملی و توسعه پایدار و همه جانبه منطقه‌ای کمتر دیده می‌شود. یکی از اولویت‌های اساسی مطرح شده از ابتدای شروع به کار دولت جدید اولویت بخشی به همکاری و تعامل با همسایگان است.
امیرعبداللهیان اضافه کرد: دولت سیزدهم با این اولویت در تعامل و گفت‌وگو با همسایگان در تلاش است با حداکثر سازی ظرفیت‌های موجود به فعلیت ماندن ظرفیت‌های معطل مانده و بهینه سازی روابط دوجانبه را با کشورهای همسایه تا تحقق این هدف مجدانه پیگیری کند. اولویت بخشی به همکاری با همسایگان دارای مفاهیم عام جغرافیایی، سیاسی و ... است. همسایه دارای گزینه‌های حقوقی و بین‌المللی است از جمله حسن همجواری و عدم مداخله در امور داخلی و عدم تعرض به تمامیت و یکپارچگی ارضی و احترام به استقلال و حاکمیت کشورها.
وی همچنین در این نشست اظهار داشت: ایران نیاز مبرمی به عملی کردن مزیت‌های نسبی خود در یک محیط پایدار دارد.
وزیر خارجه بیان کرد: اتفاق نظری وجود دارد که علیرغم این ظرفیت بالقوه محیط پیرامونی ایران به دلایل مختلف از جمله بی ثباتی سیاسی و برخی مداخلات خارجی کماکان ناپایدار است. وابستگی سیاسی و امنیتی برخی کشورهای منطقه وزمینه نفوذپذیری ابزار مداخلات خارجی را فراهم کرده است.
وی گفت: اتخاذ سیاست خارجی همسایه محور مستلزم اتخاذ راهبردها و سیاست‌های مشخصی است که ضمن در نظر گرفتن تحولات و تغییرات کلان در سطح نظام بین‌الملل مزیت صرفا جغرافیایی ایران را به مزیت ژئوپولتیکی تبدیل و زمینه شکل گیری سیاست منسجم همسایه محور را فراهم کرده است.
امیرعبداللهیان ادامه داد: مولفه‌های تاریخی و جغرافیایی به اضافه قرابت‌های دینی و فرهنگی و اشتراکات زبانی با این کشورها می‌تواند فرصت بی نظیر برای ملت‌های منطقه براساس فرصت‌ها و چالش‌های مشترک به حساب بیاید.
وی گفت: برگزاری این همایش این انتظار را به همراه دارد با استفاده از پیشنهادات بتوانیم از ظرفیت بزرگ همسایگان، منافع حداکثری را در جهت توسعه پایدار منطقه‌ای و برون رفت از برخی بحران‌های پیش رو کسب کنیم.
وزیر خارجه افزود:سیاست همسایه محور صرفا با طرح کلامی و گفتمانی به دست نمی‌آید. در این سیاست جمهوری اسلامی ایران باید براساس اعتمادسازی و پذیرش تعهدات مشترک و متقابل در جهت همکاری با همه کشورهای همسایه اقدام کند. این رویکرد جدی دولت فعلی جمهوری اسلامی ایران است. هر چند دولت‌های قبلی این سیاست را هر یک به سهم خود به پیش بردند. عملیاتی شدن این سیاست در سرعت بخشیدن به پیشرفت کشور زمینه مناسبی را برای حل چالش‌ها و مخاطرات مشترک از جمله مقابله با مواد مخدر، قاچاق انسان، مشکلات زیست محیطی و افراطی گری فراهم می‌کند.
وی گفت: مهمترین چالش ایران در پیگیری سیاست همسایه محور بدون حضور امنیت زدای کشورهای فرامنطقه‌ای است. سیاست همسایگی امنیت پایه ایران در میان مدت و بلندمدت به شرط موفقیت در ارائه روشن سیاست خود می‌تواند این چالش را کمرنگ کند.
امیرعبداللهیان بیان کرد: جمهوری اسلامی ایران و کشورهای همسایه اولویت‌های مشارکت امنیتی خود را در یک سازوکار مشترک تعیین می‌کنند. وزارت خارجه ایران در چارچوب سیاست خارجی متوازن و دیپلماسی پویا با باز کردن باب گفت‌وگو در سایه تعاملات فرهنگی اقتصادی و تجاری خلاهای سیاست همکاری با همسایگان را از میان بردارد.
وزیر خارجه خاطرنشان کرد: در راستای سیاست منطقه‌ای و سیاست همسایه پایه توجه به سازمان‌های منطقه‌ای از جمله اکو، شانگهای و اوراسیا و توجه به دیپلماسی انرژی و دیپلماسی آب و دیپلماسی علمی و فناوری از جمله مباحث فراروی دولت در سیاست همسایه پایه و همسایه محور است. امروز ایران مسیر مهم ترانزیت جهانی است.
رئیس دستگاه دیپلماسی در پیگیری این سیاست اظهار داشت: در حوزه چالش‌ها همچنان با دو چالش در پیرامون خود روبرو هستیم یک چالش همسایه شرقی یعنی افغانستان است. کمتر از یک ماه پیش هیأتی از افغانستان به تهران سفر کرد. ما مرز مشترک طولانی با افغانستان داریم و موضوعات متنوعی با این کشور داریم. از حدود چهار و نیم ماه تاکنون روزانه بیش از ۵ هزار زن کودک و مرد افغان از مرزهای زمینی به دلیل سرما و وضعیت ناپایدار در افغانستان به سمت مرزهای ما می‌آیند. تشکیل دولت فراگیر با مشارکت همه اقوام در افغانستان برای ما مهم است. ضمن اینکه در ارسال انرژی به افغانستان کمک می‌کنیم ولی از تشکیل دولت فراگیر در افغانستان کوتاه نیامده‌ایم. زمانی ملاتقی درخواست کرد در سفرش به تهران سفارت افغانستان را به هیأت حاکمه تحویل دهیم گفتیم دوستی‌ها به جای خود تاکید ما بر ضرورت تشکیل دولت فراگیر با نگاه به امنیت پایدار در افغانستان موضوع مهمی است. زمانی دولت فراگیر با مشارکت همه اقوام شکل گرفت آن وقت می‌توانیم راجع به شناسایی وضعیت دولت جدید و واگذاری سفارت افغانستان به هیآت حاکمه اصلی که سر کار می‌آید.
وی گفت: این روزها اتفاقی بین یمن و یکی دیگر از همسایگان در حال وقوع است. آنچه بین یمن و برخی همسایگان وکشورهایی که در عملیات نظامی مشارکت دارند موضوع یمنی است. ایران در تمامی مراحل از ابتدای بحران یمن طرح سیاسی چهار ماده را ارائه و از پیگیری آن طرح حمایت کرده است. ما گسترش دامنه جنگ را نگران کننده می‌دانیم و از عربستان و امارات می‌خواهیم که با روش سیاسی و با رویکردی سازنده اقدام کنند برای پایان دادن به محاصره انسانی و پایان جنگ و ورود به گفت‌وگوهای یمنی - یمنی و ادامه این وضعیت به نفع منطقه نیست.
وی گفت: ما راه را برای عربستان باز گذاشته‌ایم هر زمان عربستان تصمیم بگیرد روابط دیپلماتیک خود را با ایران به حالت طبیعی برگرداند از بازگشایی سفارتخانه‌ها و بازگشت روابط به حالت طبیعی و حتی توسعه روابط با عربستان استقبال می‌کنیم. خرسندیم سه دیپلمات ما از چند روز پیش در جده مستقر شدند. اینکه چه زمانی سفارتخانه‌های دو کشور باز شود اکنون عربستان باید تصمیم بگیرد. از دور جدید گفت‌وگوها استقبال می‌کنیم و هم مایلیم اشاره کنیم که گفت‌گوهای طولانی لازمه بازگشت روابط به حالت عادی به تنهایی نیست بلکه اتخاذ تصمیم سیاسی یک ضرورت است. ما در دولت جدید این تصمیم را اتخاذ کرده‌ایم که عربستان هر زمان به جمع بندی رسید می‌تواند به بازگشت روابط با ایران به حالت طبیعی اقدام لازم را به عمل بیاورد.
وزیر خارجه درباره سفر آیت‌الله رئیسی به مسکو اظهار داشت: در این جا یک توافق مهم و راهبردی با همسایه شمالی داشتیم که توافق همکاری‌های جامع بلندمدت بین دو کشور در آینده نزدیک به امضا خواهد رسید. روسای جمهور در اصل این موضوع و محورها و سازوکار و ساختار این توافق که قرار است به عنوان نقشه راه بین دو کشور خودش را نشان دهد توافق کردند. در سایر موضوعات مورد علاقه ما بر مبنای منافع مشترک، بدون هیچ محدودیتی با نگاه به ضرورت توسعه همکاری‌ها با همسایگان از جمله همسایه شمالی روسیه اقدام کردیم.
حاشیه‌های سفر آیت‌الله رئیسی به مسکو
وی یادآور شد: البته این روزها در فضای مجازی به دلیل تحرکاتی که وجود دارد، سعی می‌کنند حاشیه‌هایی برای این سفر ساخته شود. من برای اینکه گاهی اوقات حاشیه‌ها بر متن در کشور غلبه می‌کند در جمع شما دیپلمات‌ها و اندیشمندان توضیح بدهم که دستاوردهای این سفر کاملا در راستای منافع ملی کشور است. بارها سعی کردیم توضیح دهیم هیچ اقدامی که خدشه‌ای وارد کند به تصمیم سیاسی و شعار پایدار جمهوری اسلامی ایران مبنی بر استقلال سیاسی کشور و نه شرقی و نه غربی، اتفاق نیفتاده نه در رویکرد ما به چین و نه در رویکرد ما به روسیه و به صراحت اعلام می‌کنیم که در حوزه روابط خارجی هم با غرب و هم با شرق کار می‌کنیم ولی در حوزه استقلال سیاست نه شرقی نه غربی با قدرت در جای خودش و به درستی قرار دارد.
به گزارش فارس، امیرعبداللهیان ادامه داد: در حاشیه‌های سفر آقای رئیسی می‌گویند نحوه چیدمان میز و نحوه استقبال از رئیس جمهور متفاوت از روسای جمهور دیگر بود. چند روز قبل از سفر به ما گفتند شرایط کرونایی در روسیه به شدت وخیم است. همان روز که آنجا بودیم ۷۰۰ نفر آمار رسمی فوت شدگان کرونا در روسیه بود و ۳۴ هزار و خرده‌ای آمار مبتلایانی که تست پی سی آر از آنها انجام شده بود.
وی افزود: ما توافق کردیم به دلیل این محدودیت‌ها و شرایط کرونایی پروتکل‌ها در نشستن و چیدمان کاملا رعایت و فاصله لازم حفظ شود. برای ما بسیار مهم است رئیس جمهور ما در سفر خارجی و آن هم در این مرحله اخیر و به کشوری که درگیر کرونا است همه پروتکل‌ها به دقت رعایت شود. آقای پوتین برای استقبال از آیت‌الله رئیسی از چند دقیقه قبل در کرملین در اتاق انتظار قدم می‌زد و منتظر بود وقتی آقای رئیسی آمد به شتاب به سمت آقای رئیس جمهور آمد. به ما گفته بودند از ۲ ساعت تا ۵ ساعت پوتین آماده گفت‌وگو است و هر مقدار که فضای گفت‌وگو اجازه دهد. از قبل گفته بودیم به دلیل طولانی بودن مذاکرات هیأت ایرانی و شخص آقای رئیس جمهور در اذان مغرب باید نمازشان را ادا کنند. ساعت ۵:۱۲ که آنجا اذان مغرب بود، آقای پوتین به آقای رئیسی اشاره می‌کند که اطلاع دارم وقت نماز شماست و منتظر شما می‌مانم. حدود ۹ تا ۱۰ دقیقه پوتین در همان اتاق می‌نشیند و منتظر می‌ماند تا آقای رئیسی در اتاق مجاور نمازش را بخواند و برگردد.
امیرعبداللهیان به استقبال به عمل آمده از آیت‌الله رئیسی در فرودگاه مسکو نیز اشاره کرد و گفت: در فرودگاه استقبال رسمی انجام و تمام آداب و پروتکل‌ها صرفنظر از محدودیت‌های کرونایی رعایت شد. سخنرانی در دوما و سایر برنامه‌ها و از همه مهمتر همه موضوعاتی که در مناسبات با روسیه مهم است در ملاقات روسای جمهور مطرح شد و روز بعد هر دو رئیس جمهور موارد را به وزرای خارجه منتقل و روی نقشه راه و کلیات آن توافق شد.
وی گفت: وقتی از سیاست همسایگی صحبت می‌کنیم همه ابعاد مدنظر ماست. نگاه به حوزه همسایگان جنوبی و حوزه خلیج فارس در کنار سایر همسایگان مورد توجه جمهوری اسلامی ایران است. در آینده نزدیک سفر رئیس جمهور برای یکی یا دو کشور همسایه در حوزه جنوبی و غربی تنظیم خواهیم کرد. روابط با ترکیه ممتاز و مبتنی بر دوستی است. براساس توافق به عمل آمده، در آینده نه چندان دور سفر اردوغان را به تهران خواهیم داشت. روسای جمهور دو کشور تماس‌های متواتری را با هم دارند.
وی به مذاکرات وین نیز اشاره کرد و گفت:در تمام مراحل مذاکرات تلاش کردیم یا در سطح سفرای کشورهای همسایه در تهران و یا با سفر دستیاران سیاسی در وزارت خارجه و معاونان و یا سفر بنده به کشورهای همسایه، آنها را در جریان آنچه بین ما و ۵ کشور می‌گذرد، قرار دهیم. مذاکرات ما به نقطه‌ای نزدیک می‌شود که مذاکرات فنی ما در آینده نه چندان دور به حد اشباع می‌رسد و ما باید تصمیم سیاسی بگیریم. تا این جای کار رفتار سه کشور اروپایی در مذاکرات اینگونه بوده که وقتی از تحریم صحبت می‌شود آن را به آمریکا حواله می‌دهند و در موضوع هسته‌ای وقتی صحبت می‌شود می‌گویند حوزه نگرانی ماست و ما آماده‌ایم درباره همه جزییات هسته‌ای گفت‌وگو کنیم.
وی خاطرنشان کرد: انتقاد ما از سه کشور اروپایی عضو برجام این است که هیچ ابتکار جدید، رو به جلو و سازنده‌ای را در مذاکرات ارائه نداده‌اند، البته تلاش کردند در مذاکرات هفته‌های اخیر منطقی و با رفتای سازنده حضور داشته باشند. حتی امروز فرانسه دیگر نقش پلیس بد را ایفا نمی‌کند. چین و روسیه سعی می‌کنند در مذاکرات ۱+۴ نقش سازنده و مثبت ایفا کنند و همین اینکه گاهی اوقات در انتقال پیام‌های آمریکا برای مذاکرات این دو کشور فعالیت خاص خودشان را دارند. برخی کشورهای همسایه ما در این موضوع با نگاه به تسریع در رسیدن به توافق سعی می‌کنند حامل پیام‌هایی از سوی آمریکا به ایران باشند.
طرف آمریکایی از طرق مختلف پیام‌هایی را ارسال می‌کند که خواهان سطحی از مذاکره مستقیم با ایران است
وی گفت: طرف آمریکایی به صورت «نان پیپر» NonPaper پیشنهادات خودش را در موضوعات فنی به ایران ارائه داده است. ما امروز در نقطه‌ای قرار داریم که باید نتیجه کار کمیته‌های سه گانه را در یک تعامل سیاسی با همه طرف‌ها مورد توجه قرار بدهیم و تصمیم بگیریم که چه چیزی در مقابل چه چیزی اتفاق خواهد افتاد.
وزیر خارجه بیان کرد: طرف آمریکایی از طرق مختلف پیام‌هایی را ارسال می‌کند که خواهان سطحی از مذاکره مستقیم با ایران است. مذاکرات ما با ۱+۴ است و مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا از طریق NonPaper و از طریق مورا و یکی دو کشور عضو برجام در وین است. گفت‌وگوهایی که بعضا در برخی از کانال‌های مجازی منتشر می‌شود که ایرانی‌ها در حال مذاکره مستقیم با آمریکایی‌ها هستند به هیچ وجه صحت ندارد، ولی در عین حال اگر در روند مذاکرات به مرحله‌ای برسیم که رسیدن به یک توافق خوب با تضمین بالا لازمه‌اش این باشد که سطحی از گفت‌وگو را با آمریکا داشته باشیم، آن را نادیده نخواهیم گرفت.
وی گفت: سعی می‌کنیم همسایگان را به صورت مستمر در جریان تحول قرار بدهیم و متحدان خود را در منطقه در جریان تحولات قرار می‌دهیم و از مشورت‌های متحدان و همسایگان و دوستان در جهان بهره‌مند می‌شویم.