به گزارش همشهری آنلاین، اگرچه مقام‌های آمریکایی با عقب‌نشینی تلویحی از موضوع «تعیین پیش‌شرط» برای به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته‌ای، از وجود «مسیرهای جداگانه» سخن به‌میان آوردند، اما به نظر می‌رسد طرح موضوع آزادی زندانیان آمریکایی در ایران در شرایط فعلی که مذاکرات وین در حساس‌ترین و سخت‌ترین مقطع خود در ماه‌های اخیر قرار گرفته‌است، هدفی جز فرافکنی و فضاسازی سیاسی برای تحت‌تأثیر قرار دادن مسیر صحیح گفت‌وگوها را دنبال نمی‌کند.
بر همین اساس فؤاد ایزدی، کارشناس مسائل بین‌الملل معتقد است پشت‌پرده طرح چنین موضوعی در وضعیت کنونی هرچه هست، هدف سنگ‌اندازی در مسیر مذاکرات وین را دنبال می‌کند و آمریکایی‌ها تلاش می‌کنند با هر ابزاری مقاصد ضدایرانی خود را پیگیری کنند. گفت‌وگوی همشهری با ایزدی را در ادامه می‌خوانید.
به نظر شما بحث لزوم آزادی زندانیان آمریکایی در ایران آن هم در شرایط فعلی مذاکرات وین با چه اهدافی مطرح می‌شود؟
درباره چرایی طرح چنین بحثی از سوی آمریکایی‌ها در مقطع فعلی مذاکرات وین با دیدگاه‌های مختلفی مواجه هستیم که هر کدام از زاویه‌ای متفاوت موضوع را تحلیل می‌کنند. یک گزینه این است که طرح بحث آزادی زندانیان دوتابعیتی در شرایط فعلی حربه‌ای ازسوی خود مذاکره‌کنندگان آمریکایی است که با توجه به روند کنونی گفت‌وگوها، با استفاده از ابزار رسانه‌ای و تبلیغاتی، مسیر مذاکرات را منحرف و با سنگ‌اندازی در جریان رایزنی‌ها، مذاکره‌کنندگان ایرانی را با موانع عدیده‌ای در پیگیری مطالبات بحق جمهوری‌اسلامی ایران مواجه کنند. گزینه دیگر این است که افراد، لابی‌ها یا گروه‌هایی در شرایط کنونی احساس کرده‌اند که می‌توانند با طرح مباحث این‌چنینی، به بهره‌برداری سیاسی بپردازند و مقاصد سیاسی خود را جامه‌عمل بپوشانند. درهرحال بانی طرح چنین موضوع‌هایی ازسوی آمریکا در شرایط فعلی هرکدام از گزینه‌ها که باشد، دولتی باشد یا غیردولتی، هدف طرح بحث‌های انحرافی درجریان پیشبرد مذاکرات در وین و امتیازگیری بیشتر از مذاکره‌کنندگان ایرانی است.
زندانیان ایرانی و آمریکایی حاضر در ۲کشور از نظر ماهیت، چه تفاوتی با هم دارند؟
نکته این است که افراد با تابعیت آمریکایی که در ایران زندانی شده‌اند، جرم جاسوسی آنها در دادگاه بررسی و ثابت شده و محکوم شده‌اند، درحالی‌که ایرانیان زندانی‌شده در آمریکا غالبا افرادی هستند که به جرم دور زدن تحریم‌ها و فعالیت در این زمینه دستگیر شده‌اند. نکته جالب این است که اصولا تحریم‌ها خلاف قوانین بین‌المللی است و اعمال آنها خلاف قواعد اخلاقی و انسانی هم به‌شمار می‌رود. در مقابل اما جاسوسی جرمی است که به‌طور طبیعی در هر دادگاهی در دنیا محکوم است و جرم تلقی می‌شود و مجرمان محکومیت‌های درنظر گرفته‌شده را می‌گذرانند. بنابراین این دو خیلی با هم قابل مقایسه نیست؛ فردی که به‌دلیل دورزدن تحریم‌های ظالمانه و غیرقانونی دستگیر شده با کسی که جرم جاسوسی او با دلیل و سند در دادگاه به اثبات رسیده، یکسان نیست. مجرم کسی است که تحریم‌های غیرقانونی را علیه مردم یک کشور وضع می‌کند، نه کسی که تلاش کرده با دور زدن تحریم‌ها، در مسیر برآوردن نیازهای مردم خود قدم بردارد.
چقدر می‌توان طرح این موضوع را در شرایط کنونی یک «پیش‌شرط» دانست؟
نکته اینجاست که آمریکایی‌ها با هر نگاهی و از هر جریانی، در یک حوزه اشتراک نظر دارند که آن‌هم این است که به ایران در جریان مذاکرات ضربه بزنند و مذاکره‌کنندگان کشورمان را از پیگیری مطالبات بحق مطرح شده بازدارند. بنابراین طرح چنین بحث‌ها و پیش‌شرط‌هایی مانند آزادی زندانیان دوتابعیتی، یک بازی رسانه‌ای و تبلیغاتی است که آمریکایی‌ها در شرایط فعلی می‌کوشند با طرح آن، فضای روبه‌جلوی گفت‌وگوهای هسته‌ای را تحت‌تأثیر قرار دهند. این درحالی است که موضوع چندان پیچیده نیست و نیاز به جنجال و فضاسازی ندارد و این رفتار عمل‌گرایانه آمریکایی‌هاست که می‌تواند در این حوزه راهگشا باشد. کافی است ابتدا آمریکایی‌ها حسن‌نیت خود را در این زمینه نشان دهند و زندانیان ایرانی گرفتار در ایالات‌متحده را آزاد کنند تا جمهوری‌اسلامی نیز برای آزادی زندانیان دوتابعیتی آمریکایی اقدام کند.
پس گره کار کجاست؟
مسئله اینجاست که دلیل باز نشدن گره‌های موجود در این مشکل، خود دولت آمریکاست. آنها هستند که با مخالفت با تبادل زندانیان دوطرف، در این حوزه مشکل‌ساز شده‌اند. واقعیت این است که آنها تلاش می‌کنند از موضوع زندانیان دوتابعیتی، به‌عنوان ابزاری تبلیغاتی و رسانه‌ای برای فضاسازی علیه جمهوری‌اسلامی ایران استفاده کنند؛ موضوعی که در روزهای اخیر شاهد آن بوده‌ایم. عده معدودی که در روزهای گذشته در مقابل محل برگزاری مذاکرات هسته‌ای در وین تجمع کردند نیز در همین پازل تبلیغاتی آمریکایی‌ها قرار می‌گیرند. آمریکایی‌ها از این موضوع به‌عنوان ابزاری برای تبلیغات ضدایرانی خود استفاده می‌کنند، درحالی‌که کلیت بحث تبادل زندانیان پیچیده نیست و مشکل در جزئیات است که دلیل آن‌هم مخالفت‌های دولت آمریکاست. این در شرایطی است که تبادل زندانی میان کشورها در دنیا رایج و مسبوق به سابقه است، اما آمریکایی‌ها در این زمینه حسن‌نیت ندارند و هدف آنها از طرح چنین بحث‌هایی، صرفا سوءاستفاده تبلیغاتی برای جامه‌عمل پوشاندن به اهداف ضدایرانی‌شان است.
تلاش برای پیوندزدن بحث مذاکرات وین و آزادی زندانیان آمریکایی چه نیاتی را دنبال می‌کند؟
اینکه نماینده ویژه آمریکا در امور ایران با برخی چهره‌های ضدایرانی دیدار می‌کند، نشان‌دهنده اهداف تبلیغاتی و پشت‌پرده آنهاست. معتقدم حتی اگر دولت آمریکا و مذاکره‌کنندگان این کشور در وین، بانی طرح چنین موضوعی در شرایط کنونی هم نبوده باشند، اما در نهایت خود را با این فضاسازی‌ها همراه و همسو کرده‌اند و می‌کوشند با سوءاستفاده تبلیغاتی، مسیر گفت‌وگوهای هسته‌ای را منحرف کنند. در این میان باید به این موضوع هم اشاره کرد که بدون رسیدن به توافق در مذاکرات وین نیز می‌توان موضوع تبادل زندانیان ۲کشور را پیگیری کرد و اگر آمریکایی‌ها در این زمینه حسن‌نیت داشتند، نیازی نبود که منتظر نتیجه مذاکرات باشند تا بخواهند چنین بحثی را مطرح کنند.
این موضوع تا چه اندازه می‌تواند بر روند مذاکرات تأثیر منفی برجا بگذارد؟
معتقدم اگرچه طرح این موضوع در شرایط کنونی بیشتر بازی تبلیغاتی و فضاسازی رسانه‌ای است، اما درنهایت می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد مزاحمت برای پیشبرد روند مذاکرات شود، اما دولت سیزدهم خود را چندان به برجام علاقه‌مند نشان نداده‌است و قصد ندارد حوزه‌های مختلف را به موضوع گفت‌وگوهای هسته‌ای پیوند بزند؛ موضوعی که اگر از ابتدا درنظر گرفته می‌شد، می‌توانست مزایای بسیاری به‌همراه داشته باشد. ازسوی دیگر باید به این موضوع هم اشاره کرد که به‌فرض اگر طرح چنین بحث‌هایی ازسوی آمریکایی‌ها در شرایط فعلی تأثیر منفی هم بر روند مذاکرات داشته باشد، چندان مهم نیست. کار خوب دولت سیزدهم در پیشبرد مذاکرات وین این است که نسبت به روند گفت‌وگوها احساس استقلال دارد؛ موضوعی که سبب شده وابستگی ایجاد نشود و مذاکره‌کنندگان کشورمان با دست‌پرتری به رایزنی‌ها ادامه دهند.