همشهری آنلاین - مریم سرخوش: حالا در این شرایط، بار دیگر رعایت پروتکل‌های بهداشتی، استفاده درست از ماسک، تزریق دوز سوم واکسن و تکمیل واکسیناسیون در اولویت قرار گرفت.
در این وضعیت، رنگ‌بندی کرونایی کشور هم به سرعت در حال تغییر است؛ به‌طوری‌که، در کمتر از یک‌هفته شهرهای قرمز و نارنجی به نقشه ماسک برگشتند. قم و کاشان به شهرهای قرمز یعنی فردوس، ابرکوه، اردکان، خاتم و مهریز، اضافه شدند و ۳۹شهر ازجمله تهران، اصفهان، مشهد، شیراز، کرمان، خرم‌آباد، اراک، یزد و بندرعباس هم در جمع نارنجی‌ها قرار گرفتند.
تعداد شهرهای زرد هم از چهارشنبه هفته گذشته تا دیروز از ۱۱۴ به ۲۱۷شهر رسیده و شهرهای آبی هم از ۳۲۵ به ۱۸۱شهر کاهش پیدا کرده‌اند. حالا به‌گفته کارشناسان حوزه بهداشت و درمان با توجه به شیب صعودی پرسرعت اپیدمی واریانت اومیکرون، احتمالا ۲ تا ۳هفته دیگر، رکورد موارد ابتلا و بستری در کشور زده خواهد شد اما نگرانی اصلی الگوی بیماری در کشورهایی است که تقریبا یک‌ماه زودتر از ایران درگیر اومیکرون شده‌اند.
آمریکا، کانادا، انگلیس، استرالیا، آلمان، نروژ، دانمارک و... به قله بیماری رسیده‌اند و شیب صعودی آنها متوقف شده اما چند هفته‌ای است که در همان وضعیت مانده و هنوز مواردی از کاهش بیماری در این کشورها دیده نمی‌شود.
البته آمار مرگ در این کشورها به‌جز آمریکا صعودی نیست و دلیل افزایش موارد فوتی در آمریکا هم جمعیت زیاد واکسینه نشده در این کشور اعلام می‌شود.
این مسئله حاکی از آن است که در ایران هم احتمالا تا اواخر بهمن بیماری به قله می‌رسد و در اسفند وضعیتی مشابه دیگر کشورها رقم خواهد خورد. بنابراین نمی‌توان به این زودی‌ها انتظار فروکش کردن بیماری را داشت.
تفاوت پیک اومیکرون با پیک‌های گذشته
براساس اعلام متخصصان نظام سلامت، پیشگیری از روند انفجاری کرونا با سویه اومیکرون این‌بار نیازمند حذف ساده‌انگاری‌ها نسبت به بیماری و اعمال محدودیت در تجمعاتی است که خود کانون شیوع بیماری‌اند.
حمید سوری، استاد اپیدمیولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی می‌گوید: «با توجه به روند آتشفشانی اپیدمی کرونا با واریانت اومیکرون پیش‌بینی ما این است که بین ۲ تا ۴هفته آینده به‌سرعت با خیز بالای ابتلا مواجه شویم.»
او در پاسخ به این سؤال که پیک اومیکرون چه تفاوت‌هایی با پیک‌های قبلی خواهد داشت، توضیح داد: «شواهد علمی نشان می‌دهد به ظاهر میزان کشندگی اومیکرون نسبت به‌سویه دلتا کمتر است اما محققان ژاپنی اعلام کرده‌اند که اومیکرون نسبت به سایر سویه‌های کووید-۱۹ ماندگاری بیشتری روی پلاستیک و پوست دارد. از سوی دیگر مطالعه آزمایشگاهی آنها نشان داده که سویه جدید کرونا دارای بالاترین ثبات محیطی است و این پایداری بالا احتمالا موجب شده که اومیکرون به سرعت جایگزین دلتا شود و گسترش پیدا کند. علاوه‌بر این به دلیل وجود فراوانی نسبی افراد مبتلای بدون علامت که آزادانه در جامعه گردش می‌کنند، همچنین مقاومت بیشتر در مقابل واکسن‌ها و تا حدودی آزمایش‌گریز بودن اومیکرون به‌نظر می‌رسد که مدیریت اپیدمی فعلی می‌تواند بسیار دشوارتر از پیک‌های قبلی باشد.»
به‌گفته سوری، نمونه‌های آزمایش‌شده اومیکرون در آزمایشگاه ژاپن نشان داده که این سویه به‌طور متوسط روی پلاستیک ۱۹۳.۵ساعت(کمی بیشتر از ۸روز) زنده می‌ماند. پیش از این زنده ماندن سویه کلاسیک کرونا روی پلاستیک ۵۶ساعت، برای آلفا ۱۹۱.۳ساعت، برای بتا ۱۵۶.۶ساعت، برای گاما ۵۹.۳ساعت و برای دلتا ۱۱۴ساعت بود.بقای اومیکرون روی پوست هم به‌طور متوسط ۲۱.۱ساعت است که این عدد برای سویه کلاسیک ۸.۶ساعت، برای آلفا ۱۹.۶ساعت، برای بتا ۱۹.۱ساعت، برای گاما ۱۱ساعت و برای دلتا ۱۶.۸ساعت بود؛ البته تمام سویه‌ها پس از قرار گرفتن در معرض مواد ضدعفونی‌کننده دست مبتنی‌بر الکل به‌مدت ۱۵ثانیه غیرفعال شدند: «براساس مطالعات فوق همچنان واکسیناسیون کامل یکی از راه‌های مؤثر برای مقابله با اپیدمی کروناست اما در مورد اومیکرون علاوه‌بر واکسیناسیون، بهداشت دست(شست‌وشوی مداوم و استفاده از مواد ضدعفونی‌کننده)، استفاده از ماسک مناسب و رعایت فاصله فیزیکی می‌تواند نقش بسیار مهم‌تری در کنترل پیک ششم داشته باشد و لازم است که در مقطع زمانی کنونی مردم و متولیان حوزه بهداشت و درمان به‌شدت از ساده‌انگاری پرهیز کنند.»
اومیکرون سرماخوردگی نیست
حمیدرضا جماعتی، دبیر کمیته علمی مقابله با کرونا وزارت بهداشت هم به نکته جالب دیگری درباره اومیکرون اشاره می‌کند و می‌گوید: «این تصور ساده‌انگارانه در جامعه شکل گرفته که اومیکرون مشابه یک سرماخوردگی ساده است. مردم باید بدانند که سویه جدید هم کروناویروس است که بیشترین درگیری را در سیستم تنفسی فوقانی ایجاد می‌کند اما به این معنا نیست که منجر به درگیری سیستم تنفسی تحتانی و ریه در فرد بیمار نمی‌شود.»
به‌گفته جماعتی، اومیکرون می‌تواند منجر به واکنش التهابی شدید در کل سیستم تنفسی و کاهش اکسیژن شود: «با ابتلا به اومیکرون هم افراد در بخش‌های عادی و آی‌سی‌یو بستری می‌شوند و نباید ساده‌انگاری در این‌باره وجود داشته باشد. البته مرگ ناشی از اومیکرون با توجه به ایمنی و واکسیناسیون نسبت به‌سویه‌های قبلی کمتر است اما به‌معنای صفرشدن مرگ نیست.»
او با تأکید بر اینکه وضعیت کنونی شیوع بیماری از چند هفته قبل پیش‌بینی شده بود، می‌گوید: «قدرت انتقال بیماری در سویه دلتا ۲.۵ تا ۳ بود و این عدد در اومیکرون به ۱۰ رسیده است. به‌علاوه اینکه زمان ۲برابر شدن و تکثیر بیماری در سویه جدید هم حدود ۱.۵تا ۳روز است و این مسئله چالشی بزرگ در ردیابی بیماران جدید یا افراد در تماس با بیماران به‌شمار می‌رود.»
جماعتی درباره ویژگی پیک اومیکرون هم توضیحاتی می‌دهد: «در این سویه طی ۲ تا ۳هفته به اوج و قله بیماری می‌رسیم اما چند هفته در اوج بیماری می‌مانیم و پس از آن سیر نزولی بیماری شروع می‌شود. این تجربه‌ای است که در کشورهای دیگر جهان رخ داده است.
نکته دیگر اینکه بیشترین مبتلایان به اومیکرون در دهه دوم و چهارم سنی خود هستند و البته کودکان و افراد زیر ۱۸سال ۳۰درصد بیشتر از سویه‌های دیگر گرفتار اومیکرون شده‌اند.
سرایت‌زایی بسیار بالای ویروس هم باعث شده که تعداد بیماران به سرعت افزایش پیدا کند و در یک هفته شهرهای آبی و زرد، قرمز و نارنجی شدند.» بسیاری از کشورهای اروپایی و آمریکایی با وجود قرار گرفتن در قله بیماری و وضعیت نسبتا باثبات در آمار ابتلا، اما هنوز روند نزولی را شروع نکرده و به‌نظر می‌رسد که در تله بیماری گرفتار شده‌اند.
جماعتی درباره اینکه چه زمانی می‌توان انتظار شروع شیب نزولی بیماری را داشت، می‌گوید: «بیشتر کشورها در چنین وضعیتی‌اند و این مسئله وابسته به ایمنی جمعی در جامعه است؛ همچنین ناشی از ابتلا و بهبودی افراد و میزان واکسیناسیون. این سیر نزولی آرام‌آرام آغاز خواهد شد. احتمالا در ایران هم اواخر بهمن در قله بیماری خواهیم بود و شرایط ثبات را در اسفند تجربه خواهیم کرد. البته نمی‌توان گفت که در تله بیماری گرفتار می‌شویم اما تعداد بستری و موارد ابتلا بیش از سویه‌های قبلی است. نکته خوب این است که شدت بیماری و مرگ در سویه اومیکرون با توجه به مطالعات و الگوی دیگر کشورها تاکنون کمتر از دلتا بوده و پیش‌بینی متخصصان در ایران هم این است که تعداد مرگ‌ومیر در اوج پیک ششم کمتر از ۱۰۰ تا ۱۵۰نفر در روز باشد.»
به‌گفته جماعتی، توصیه کمیته علمی با توجه به موج انفجاری کرونا و شروع پیک ششم، ایجاد محدودیت در اماکن پرتجمع است: «البته این محدودیت‌ها باید براساس شرایط اقتصادی و اجتماعی جامعه از سوی وزارت کشور در نظر گرفته شود، اما مسئله مهم اینجاست که هنوز بیشتر افراد دوز سوم واکسن را تزریق نکرده‌اند و با ۲دوز واکسن ایمنی افراد در مقابل اومیکرون چندان مورد توجه نیست.»