به گزارش همشهری آنلاین به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، فرقی نمی‌کند که زمین‌های زراعی در شمال تهران باشد یا جنوب آن. گاهی اوقات در بافت‌های روستایی، زمین‌خواری و طمع برای سوداگری دیده می‌شود. سفره‌خانه، قهوه‌خانه، باغ‌رستوران، تالار، صافکاری و ... بر روی زمین‌های زراعی جا خوش کرده‌اند، مُهر تغییر کاربری بر پیشانی خود زده‌اند و خیال ندارند به وضعیت سابق خود یعنی کشت و زرع برگردنند.
زمین‌های زراعی زمین‌هایی هستند که فقط مختص تولید محصول‌اند و برای مصارف کشاورزی کاربرد دارند. یعنی اگر این زمین‌ها به صورت غیرقانونی تغییر کاربری دهند، مطابق تبصره (۱)ماده (۱) قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ‌ها، بنا تخریب شده و متخلف موظف به پرداخت جزای نقدی است.
۴ منطقه پایتخت رکورددار تغییر کاربری
برای مثال، در اطراف شهر تهران که بافت روستایی دارد، تغییر کاربری زمین هم زیاد دیده می‌شود. در منطقه ۵ تهران، بالای حصارک و در جنوب شهر تهران اطراف روستای خلازیر ساخت‌وسازهای غیرمجاز افزایش داشته است و منطقه ۱۵، ۱۸ و ۱۹ بیشترین میزان ساخت‌وسازهای غیر مجاز در حریم شهر را دارند.
به گفته ابراهیم جمشید زاده، پژوهشگر حوزه شهرسازی، بررسی‌ها نشان می‌دهد که همراه با تورم اقتصادی، ساخت‌وسازهای غیرمجاز هم افزایش می‌یابد. همچنین، با نزدیک شدن به انتخابات، میزان این ساخت‌وسازها روند صعودی به خود می‌گیرد.
این پژوهشگر شهرسازی معتقد است به دلیل شرایط اقتصادی و سوداگری که برای زمین وجود دارد، هر گونه عمران و آبادانی ارزش زمین را چند برابر می‌کند. در نهایت بسیاری از مالکان برای تامین رفاه نسبی خود یا تصمیم به تغییر کاربری می‌گیرند یا به دلالان و سوداگران زمین را می‌فروشند.
وقتی مالکان تصمیم به تغییر کاربری می‌گیرند، زمین‌های زراعی را به مدت ۴ یا ۵ سال به حال خود رها می‌کنند تا در نهایت کمیته حفظ کاربری اراضی و باغ‌ها رای تغییر کاربری زمین را صادر کند.
سوء استفاده ازخلاءهای قانونی
به گفته جمشیدزاده، قانون دست سوداگران را برای تغییر اراضی کشاورزی باز گذاشته است. یعنی وقتی مالک زمین می‌بیند که زمینش سوددهی لازم را ندارد، برای تغییر کاربری به جهاد کشاورزی مراجعه می‌کند. اما جهاد کشاورزی با بررسی وضعیت زمین (که ممکن است مرغوبیت لازم را داشته باشد) مجوز تغییر کاربری را نمی‌دهد.
به گفته این پژوهشگر شهرسازی، در نهایت این زمین که قابلیت کشت و زرع دارد، به مدت ۴ یا ۵ سال به حال خود رها می‌شود و بهره‌برداری از زمین انجام نمی‌شود. مالک بعد از این مدت، مجدد به جهاد کشاورزی مراجعه می‌کند و درخواست تغییر کاربری را اعلام می‌کند. جهاد کشاورزی هم متناسب با درخواست مالک، مجوز تغییر کاربری را صادر می‌کند.
مالک با در دست داشتن مجوز تغییر کاربری، به سراغ شهرداری می‌آید. شهرداری هم مجوز این زمین را که در حریم شهر واقع شده، با محوریت فعالیت‌های مرتبط با کشاورزی صادر می‌کند. چرا که مجوز برای کاربری مسکونی، اداری، تجاری و صنعتی در حریم شهر غیر مجاز است و شهرداری فقط مجوز فعالیت‌های مرتبط با کشاورزی را صادر می‌کند.
به گفته جمشیدزاده، گاهی هم پیش می‌آید که افراد با در دست داشتن همین مجوز به ساخت‌وسازهای غیر مجاز نظیر ساخت مسکونی، ویلا و ... روی می‌آورند. این افراد دیوار می‌کشند و آجر روی آجر می‌گذارند. شهرداری هم نمی‌تواند به زمین محصور شده ورود کند. چراکه مطابق چارچوب قانون مدنی باید رای دادگاه وجود داشته باشد.
بنا به نظر اداره کل حقوقی قوه‌قضائیه، ورود مامور شهرداری به زمین محصور شده‌ای که بنای غیرمجاز در آن احداث شده، باید با اجازه رئیس دادگستری محل باشد.
تبدیل زمین های زراعی به سفره خانه
به گفته یکی از اهالی محله فیروزبهرام که به کشاورزی مشغول است، در ۲۰ سال گذشته تعداد زمین‌های کشاورزی کم شده است. بعضی از مالکان زمین‌های چند هکتاری خود را تفکیک کرده و فروختند و به سفره‌خانه، قهوه‌خانه، باغ رستوران و یا حتی صافکاری تبدیل کردند. مالکان زمین‌ها را از کشاورزان خریداری کرده و بدون استفاده به حال خود رها می‌کنند.
در مقابل مالکان و کشاورزانی که تصمیم به تغییر کاربری می‌گیرند، بر این باورند که می‌خواهند زمین‌شان کاربری غیر کشاورزی داشته باشد. به عنوان مثال، زمین‌شان را تبدیل به صافکاری کنند. طرح‌های توسعه شهری مانع تغییر کاربری مالک می‌شود و کاربری دیگری را برای زمین تعریف می‌کند.
جمشیدزاده در این باره گفت: این تصمیمات پشت میزی باعث می‌شود که مالک به سمت ساخت‌وسازهای غیرمجاز رو بیاورد. همین مورد درباره باغ‌های تهران هم مصداق دارد. مالک می‌خواهد در ملکش ساخت‌وساز کند که مجوزی برای او صادر نمی‌شود؛ در نتیجه مالک به خشک کردن درختان می‌پردازد.
جلوی ساخت و سازهای غیر قانونی را می‌گیریم
یعقوب هوشیار، شهردار منطقه ۱۸ تهران درباره ساخت‌وسازهای غیرمجاز گفت: ما با این ساخت‌وسازها مقابله خواهیم کرد و در منطقه مقابل این ساخت‌وسازهای غیرمجاز خواهیم ایستاد. در هفته گذشته بالغ‌بر ۱۴۰ هکتار از اراضی این منطقه آزادسازی شده است.
به گفته او، روند مقابله با ساخت‌وسازهای غیرمجاز ادامه خواهد داشت و حریم تهران به عنوان ظرفیت پایتخت مورد توجه منطقه خواهد بود.