به گزارش روزنامه همشهری، بسیاری از مقامات در نقاط مختلف جهان به‌جای ترتیب‌دادن نشست‌های خبری پردردسر و حتی هزینه‌بر، ترجیح می‌دهند نقطه‌نظرات و حتی اخبار خود را از طریق شبکه‌های پرطرفدار اجتماعی به اطلاع مخاطبان و مردم برسانند. فیسبوک، توییتر، اینستاگرام و بسیاری دیگر از شبکه‌های اجتماعی این روزها شاهد رد و بدل‌شدن اطلاعات فراوانی درخصوص بحران اوکراین هستند.
رئیس‌جمهور توییت‌باز
ولودیمیر زلنسکی که سیاست‌هایش وضعیت اوکراین را به اینجا رسانده است، مرتب اقدام به انتشار پست‌های نوشتاری و تصویری می‌کند. او در توییتر پیام‌های رسمی و غیررسمی خود را منتشر و تقاضای کمک می‌کند. او با مردم اوکراین از طریق توییتر در ارتباط است و آنجایی که شایعاتی مبنی بر فرار او از کی‌یف و یا کشته‌شدنش در جنگ مطرح شد، با انتشار پستی در توییتر نشان داد که سر جایش است و به‌کارش ادامه می‌دهد. پیش‌تر و در زمان کودتای ترکیه، اردوغان توانسته بود اینگونه ثابت کند که کشور را ترک نکرده و با این حرکت جلوی هرج و مرج و آشوب را به‌نوعی گرفت.
غول‌های رسانه
شبکه‌های اجتماعی روزگاری تنها برای سرگرمی و تفریح بودند، اما پس از گذشت چند سال آنها تبدیل به غول‌هایی در دنیا شده‌اند که نه‌تنها از رسانه‌های سنتی بلکه از بسیاری از شرکت‌ها و کارخانه‌های صاحب‌نام دنیا نیز پیشی گرفته‌اند. به‌عنوان مثال، نام متا (فیسبوک) اینک در میان ۱۰ کمپانی بزرگ دنیا قرار دارد و آلفابت، شرکت مادر گوگل که شبکه‌هایی همچون یوتیوب را در زیرمجموعه خود دارد، در رده چهارم ایستاده است. اکنون شبکه‌های اجتماعی تبدیل به منبعی برای کسب خبر نه‌تنها برای مردم، بلکه برای رسانه‌های بزرگ دنیا نیز شده‌اند. در وقایع اخیر اوکراین، مشخص است که این شبکه‌های اجتماعی هستند که تبدیل به منابع کسب خبر شده‌اند. با این حال، فراموش نکنید، هیچ‌جای دنیا وجود ندارد که نظارتی بر عملکرد این شبکه‌ها در آن وجود نداشته باشد.
نبرد روسیه و فیسبوک
پس از واردکردن اتهام سانسور غیرقانونی به فیسبوک از سوی وزارت ارتباطات روسیه، دولت این کشور اقدام به محدودکردن دسترسی این شبکه اجتماعی به روسیه کرد. در بیانیه‌ای، مقامات این وزارتخانه گفتند فیسبوک مرتکب نقض حقوق بشر و «نقض حقوق و آزادی‌های شهروندان روسیه» شده است. این شبکه اجتماعی در روز پنجشنبه چندین رسانه روسی را در پلتفرم خود محدود کرد. در بیانیه روس‌ها آمده است که فیسبوک قانون فدرال شماره ۲۷۲-FZ را نقض کرده است؛ قانونی که به‌گفته آن حقوق بشر و حقوق شهروندان روسیه حاکم است. در این بیانیه آمده است: «براساس تصمیم دادستانی کل در مورد شبکه اجتماعی فیسبوک، از ۲۵ فوریه ۲۰۲۲ (جمعه گذشته)، وزارت ارتباطات مطابق قانون اقداماتی را برای محدودکردن بخشی از دسترسی انجام می‌دهد.» میزان محدودیت‌ها و تأثیر آنها بر فعالیت‌های فیسبوک یا متا در روسیه مشخص نشده است. همچنین روز گذشته گزارش شد که چند شرکت خدمات اینترنتی در روسیه اقدام به فیلترینگ توییتر کرده‌اند.
همه‌چیز گلوله و تانک نیست؛ اینترنت هم هست
چندی پیش روزنامه نیویورک‌تایمز از قول برخی مقامات غربی و اوکراینی نوشته بود که حملات سایبری می‌تواند بخشی از هرگونه نفوذ روسیه باشد. دولت اوکراین در آن زمان مدعی شده بود که وب‌سایت‌های ۲ بانک، وزارت دفاع و نیروهای مسلح این کشور برای مدت کوتاهی به‌دلیل یک‌سری حملات که در آن حجم عظیمی از ترافیک شبکه را تحت‌تأثیر قرار داد، از حالت آنلاین خارج شده‌اند. میخائیل کلیمارف، کارشناس مخابرات روسیه و مدیر اجرایی انجمن حفاظت از اینترنت، یک گروه جامعه مدنی مخالف محدودسازی اینترنت نیز گفته بود: «درصورت وقوع یک درگیری نظامی واقعی، این زیرساخت اینترنتی است که در وهله اول از بین خواهد رفت.»
سیگنال ضعیف است
پوشش اینترنت در اوکراین تحت‌تأثیر تهاجم روسیه قرار گرفته و مشکلات اتصال در جنوب و شرق این کشور گزارش شده است. خبرگزاری رویترز ظهر دیروز به وقت تهران گزارش داد، اکنون بیم آن می‌رود که قطعی برق و متعاقب آن خاموش‌شدن دکل‌های مربوط به اینترنت، مانع از تشکیل گروه‌های دفاع غیرنظامی برای دفاع از شهرهای خود شود. در عین حال، مشکلات سیگنال در شهر کی‌یف، پایتخت اوکراین نیز گزارش شده بود.
گزارش‌ها از وضعیت داده‌ها در اوکراین
داده‌های شبکه نت‌بلاکس مجموعه‌ای از اختلالات قابل‌توجه در سرویس اینترنت در اوکراین را از پنجشنبه ۲۴ فوریه ۲۰۲۲ تأیید کرده است. متعاقبا با پیشرفت عملیات نظامی روسیه، اختلالات در بسیاری از نقاط اوکراین ازجمله شهر کی‌یف پایتخت ردیابی شدند. همچنین معیارها از دست دادن اتصال در شبکه تیرولان را نشان می‌دهند که گزارش‌های کاربران در مورد از دست دادن خدمات خط ثابت را تأیید می‌کند. این اختلال در بحبوحه گزارش‌هایی مبنی بر انفجارهای مهیب در منطقه و با اعلام بسیج نظامی روسیه آغاز شد و در طول روز تشدید شد. صبح روز شنبه هنگامی که درگیری شدیدی در کی‌یف شکل گرفته بود، یک اختلال بزرگ در ارائه‌دهنده اصلی اینترنت یعنی گیگاترنس
(GigaTrans) که اتصال چندین شبکه دیگر را تامین می‌کند، ایجاد شد. البته اتصال از طریق مسیرهای دیگر در دسترس و اختلال هم کوتاه بود.