همشهری آنلاین - زهراکریمی: دره فرحزاد در گذشته‌های دور بزرگترین روستا و جزو توابع قصران بالا یا شمیرانات بود به طوری که این روستای وسیع از شمال به منطقه امامزاده داوود، روستای کیگا و شهرستانک، از غرب به حصارک، مرادآباد، کن و پونک، از جنوب به طرشت، خواردین و احمد آباد و از شرق هم به ده ونک، ده اوین و ده درکه می‌رسد. سبقه این روستا به دوره پیش از قاجار بر می‌گردد و ساکنان بومی آنجا بیشتر از ملاک و زمین دارها بودند و زمانی که تهران به عنوان پایتخت معرفی شد، این منطقه به دلیل آب و هوای خوشی که داشت، مورد توجه شاهزادگان قرار گرفت.
سال ۱۳۴۱ با تصویب قانون اصلاحات اراضی قرار بر این شد ۴ دانگ زمین‌های فرحزاد به نام بومی‌ها سند بخورد در حالی که این اتفاق به فراموشی سپرده و همین چالشی شد که تا به امروز دغدغه ساکنان این منطقه، تملک باشد. همچنین مسدود شدن قنات‌ها معضل دیگری این منطقه بود که سبب خشکسالی باغ‌ها شد و به گفته باغداران بیش از ۵۰۰ درخت میوه از بی‌آبی از بین رفتند.
دهه ۶۰ و بعد از آن ساخت چند بزرگراه یادگار امام، همت، نیایش، رسالت و حکیم دره فرحزاد را از تمام جهات محدود و قطع کرد؛ به گفته کارشناسان شهری توسعه اتوبانی و ساخت پل بیشترین ضربه را به این منطقه خوش آب و هوای تهران وارد کرد. نداشتن سند، خشکسالی باغ‌ها و گسترش اتوبان‌ها دست به دست هم دادند و کیفیت زندگی بومی‌های منطقه را پایین آوردند تا جایی که آنها را وادار به مهاجرت کردند. بعد از آن بود که دره فرحزاد تبدیل به پاتوق اتباع غیرمجاز، کارگران مهاجر و فصلی و صنوف غیرقانونی شد و سپس معتادان تبعیدی محله هرندی و خیابان مولوی تهران به آنجا کوچ کردند.
در دهه ۸۰ دره فرحزاد تبدیل به یکی از نقاط آسیب دیده ایران از نظر محیط زیست و اجتماعی شد. حجم مشکلات آنقدر در این منطقه بالا رفت که محمدباقر قالیباف شهردار اسبق تهران طرح ساماندهی این دره را جدی دنبال کرد و بخش جنوبی دره را به بوستان نهج البلاغه تبدیل کرد. بوستانی که تاثیر چشمگیری در رشد سرانه فضای سبز منطقه و افزایش رضایتمندی شهروندان داشت. در دوره بعد به ساخت و سازهای حریم رودخانه به چشم تهدید دیده شد و مدیران شهری به دنبال ارائه راهکارهایی برای ارتقای هویت اجتماعی، حفاظت از میراث طبیعی و تاریخی، احیاء و ساماندهی نظام کالبدی و عملکردی محدوده با حداقل دخل و تصرف شدند و طرح اکو پارک را برای بخش شمالی آن برنامه‌ریزی کردند و اما علیرضا زاکانی، شهردار وقت به طور جدی به دنبال تبدیل این منطقه به اکوپارک است تا فرحزاد بتواند اصالت دیرینه خود را پس گیرد.
جمع‌آوری ۳۲۰ معتاد از دره فرحزاد
مهدی صالحی، شهردار منطقه ۲ در گفتگو با همشهری آنلاین دره فرحزاد را از ظرفیت‌های بسیار مهم پایتخت که در اولویت شهرداری هست، معرفی کرد و گفت: «با توجه به تاکید شهردار تهران، قرار است این دره ساماندهی شود به همین دلیل ابتدا پاکسازی معتادان را دنبال کردیم و می‌خواهیم هر چه سریعتر معتادان سالمند و کم سن، زخم باز و ماده ۱۶ را به فوریت از دره جمع آوری کنیم. چون حضور این افراد به نوعی دعوت کننده سایر معتادان به این بخش از منطقه است.»
به گفته صالحی هم اکنون حدود ۲۲۰ معتاد از محدوده جمع آوری شدند اما حدود ۱۰۰ نفر دیگر همچنان در منطقه حضور دارند. «با توجه به تمهیدات شهرداری تهران به زودی تعداد باقی مانده در روزهای آینده جمع‌آوری و منطقه از وجود هر گونه معتاد پاکسازی می‌شود. مدت زمانی که برای آن در نظر گرفته شده، دو هفته است.»
اوقات فراغت تهرانی‌ها کنار رودخانه فرحزاد
اجرای اکوپارک گام بعدی ساماندهی دره فرحزاد است. شهردار منطقه ۲ در این باره توضیح داد: «از آنجایی که سازمان فضای سبز و بوستان‌های شهرداری تهران مجری این طرح است، فاز ۲ نقشه‌های اکو پارک را تهیه و اعتبار در بودجه مشخص شده است و براساس پیش بینی‌ها عملیات عمرانی در اسفند همین امسال آغاز خواهد شد و سپس فاز اول اکو پارک تا شهریور سال ۱۴۰۱ به بهره برداری می‌رسد.»
صالحی با بیان اینکه این طرح سه ساحت شهری، روستایی و کوهستانی را در برمی گیرد و قرار است پروژه از چند جبهه شروع شود، گفت: «در واقع اجرای طرح گام به گام است و پس از اتمام هر مرحله به بهره برداری خواهد رسید. ۱۴۱۳ متر کل طول مسیر دره فرحزاد است که با پیچ و خم ها به ۲۱۰۰ متر می‌رسد و این ساحت روستایی است در حالی که ساحت کوهستان بیش از این است. قرار است از جبهه‌های مختلف عملیات شروع شود و به محض اینکه بخشی آماده شود در اختیار مردم قرار می‌گیرد.»
شهردار منطقه دو به خبرنگار همشهری آنلاین این را هم گفت که: «این طرح در امتداد طرح بوستان نهج البلاغه است با این تفاوت که آب رود دره فرحزاد در بوستان نهج البلاغه از داخل کانال بتنی عبور می‌کند و مردم دسترسی به آب ندارند اما در اکوپارک آب روی سطح زمین جریان دارد و مردم می‌توانند با دریافت برخی خدمات رفاهی اوقات فراغت‌شان را در حریم رودخانه فرحزاد زیر سایه درختان بگذارنند.»