به گزارش همشهری آنلاین، با اعلام تعلیق موقت دور پنجم گفت‌وگوهای تهران - ریاض ازسوی جمهوری‌اسلامی ایران، اکنون به‌نظر می‌رسد رفع اختلاف‌های موجود میان ۲کشور با چالش جدیدی مواجه شده‌است؛ چالشی که بیش‌از هر چیز از عملکرد تناقض‌آمیز مقام‌های سعودی در قبال ایران ناشی می‌شود که نمود بارز آن، اقدام جنایتکارانه مسئولان این کشور در اعدام ۸۱زندانی در یک روز بود که ۴۱نفر از آنان را شیعیان تشکیل می‌دادند. این اقدام سعودی‌ها با واکنش‌های گسترده‌ای در دنیا و همچنین جهان تشیع مواجه شد و موج محکومیت‌ها را به‌دنبال داشت.
اگرچه تاکنون ازسوی مسئولان ایرانی دلیل تعلیق موقت مذاکرات تهران- ریاض به‌صورت رسمی اعلام نشده‌است، اما اقدام ضدبشری سعودی‌ها در اعدام دسته‌جمعی افراد بی‌گناه را می‌توان اصلی‌ترین دلیل این موضوع برآورد کرد. بر همین اساس هم بود که سخنگوی وزارت امورخارجه کشورمان با محکوم‌کردن این اعدام‌ها، تأکید کرد که اعدام و خشونت افسارگسیخته راه‌حل بحران‌های خودساخته‌ای که مسئولان سعودی به‌وجود آورده‌اند نیست و دولت عربستان نمی‌تواند از عنوان‌های متداول برای پوشاندن آشفتگی‌های سیاسی و قضایی و سرکوب مردم سوءاستفاده کند.
سعید خطیب‌زاده این اقدام غیرانسانی را در مغایرت با مبانی اولیه حقوق بشر و حقوق بین‌الملل و اقدامی مغایر با اصول انسانی و رویه‌های حقوقی پذیرفته‌شده بدون رعایت فرایندهای عادلانه قضایی دانست. وی همچنین با یادآوری اعمال استانداردهای دوگانه کشورهای غربی و استفاده ابزاری از مفهوم حقوق انسان، سکوت و بی‌عملی کشورهای مدعی حقوق‌بشر نسبت به اینگونه اقدام‌ها را محکوم کرد و آن را نشانه‌ای از دورویی این کشورها در بهره‌برداری سیاسی از مفهوم حقوق‌بشر برای مطامع سیاسی خود و علیه دولت‌های مستقل دانست.
این اقدام ضدبشری سعودی‌ها درحالی است که مقام‌های بلندپایه دولت عربستان در ماه‌های اخیر بارها از ادامه مذاکرات با جمهوری‌اسلامی استقبال و گفت‌وگوهای دیپلماتیک را تنها راه رفع اختلاف‌های فی‌مابین عنوان کرده‌اند؛ رویکردی که اکنون و با توجه به این اعدام‌های دسته‌جمعی، صادقانه به‌نظر نمی‌رسد و گویای این است که سعودی‌ها در طرح موضوع مذاکره با ایران حسن‌نیت ندارند و اهداف دیگری را پیگیری می‌کنند. برهمین اساس هم هست که کارشناسان معتقدند در شرایط کنونی و با توجه به رفتارهای دوگانه دولت عربستان در قبال جمهوری‌اسلامی ایران، ادامه مذاکرات نمی‌تواند راهگشا باشد.
درچنین شرایطی مسعود اسداللهی، کارشناس و تحلیلگر مسائل خاورمیانه نیز با تأیید این مسئله، در تشریح اهداف پشت‌پرده دولت عربستان از طرح موضوع ادامه گفت‌وگوها با تهران، معتقد است سعودی‌ها در طرح موضوع مذاکره با تهران حسن‌نیت ندارند و می‌کوشند از رهاورد گفت‌وگوها با تهران، با ژست پیروز از بحران یمن خارج شوند. او با تأکید بر تناقض‌های موجود در گفتار و عملکرد مقام‌های سعودی، چشم‌انداز روشنی را برای گفت‌وگوهای تهران و ریاض ترسیم نمی‌کند.
گفت‌وگوی همشهری با مسعود اسداللهی را در ادامه می‌خوانید.
روند گفت‌وگوها میان تهران و ریاض را در ۴دور گذشته چگونه ارزیابی می‌کنید؟
تاکنون ۴دور مذاکره میان جمهوری‌اسلامی ایران و عربستان سعودی، با میزبانی بغداد برگزار شده‌است، اما ارزیابی‌ها نشان می‌دهد به‌دلیل رویکردهای اتخاذشده ازسوی طرف سعودی، این گفت‌وگوها تاکنون در عمل نتیجه مشخصی به‌همراه نداشته است. دلیل آن‌هم می‌تواند این موضوع باشد که سعودی‌ها از ادامه گفت‌وگوها با ایران صرفا به‌دنبال دستیابی به یک هدف مشخص هستند؛ اینکه جمهوری‌اسلامی یمنی‌ها و انصارالله را ترغیب کند که آتش‌بس اعلام کنند و درواقع تسلیم شوند. تنها هدفی که سعودی‌ها در چنین رویکردی به‌دنبال تحقق آن هستند، این است که از منجلاب خودساخته در یمن با ژست پیروز بیرون بیایند و انصارالله با اعلام آتش‌بس به تحقق این هدف کمک کند. براین اساس درحال‌حاضر مشخص شده‌است که سعودی‌ها در گفت‌وگوها صداقت و حسن‌نیت ندارند و درحالی‌که ما در مذاکره با سعودی‌ها به‌دنبال حل‌وفصل مسائل دوجانبه هستیم، آنها اهداف پیش‌گفته را پیگیری می‌کنند. نکته‌ای که در این میان نباید از نظرها دور بماند، این است که این جنگ را خود سعودی‌ها آغاز کرده‌اند، اما اکنون به این نتیجه رسیده‌اند که ادامه آن بی‌هدف است و به باری تبدیل شده بر دوش عربستان، اما چون پایان‌دادن به این جنگ، شکستی حیثیتی برای سعودی‌ها به‌حساب می‌آید، قصد دارند از راه مذاکره با تهران به نتیجه برسند.
چرا سعودی‌ها با وجود گرفتارشدن در یمن، راه‌حل مناسبی برای پایان‌دادن به این جنگ ارائه نمی‌دهند؟
به‌نظر من سعودی‌ها از دید سیاست بین‌الملل به این موضوع نگاه نمی‌کنند و همانگونه که گفتم، خروج از یمن را شکستی حیثیتی برای خود می‌پندارند. اصلی‌ترین دلیل آن هم می‌تواند فرهنگ عشیره‌ای و قبیله‌ای حاکم بر مناطق شیخ‌نشین عربی حوزه خلیج‌فارس باشد که حل‌وفصل منطقی چنین بحران بزرگی را برای سعودی‌ها سخت کرده‌است. به‌همین دلیل اکنون آنها صرفا به‌دنبال این هستند که از طریق مذاکره با تهران، از بحرانی که در یمن به آن گرفتار آمده‌اند، خلاص شوند؛ بنابراین معتقدم سعودی‌ها در طرح موضوع مذاکره با ایران صدق نیتی ندارند و به‌همین دلیل ۴دور گفت‌وگو میان تهران و ریاض به نتیجه مشخصی نرسیده است.
اعدام‌های اخیر تا چه اندازه بر مذاکرات دوطرف تأثیر می‌گذارد؟
بسیار زیاد. سعودی‌ها درحالی‌که قرار بود روز چهارشنبه (فردا) پنجمین دور از مذاکرات دوجانبه را در بغداد آغاز کنند، دست به جنایت بزرگی زدند که تبعات منفی گسترده‌ای به‌همراه خواهد داشت. مقام‌های سعودی در اقدامی جنایتکارانه، ۸۱زندانی را به اتهام‌های واهی سیاسی گردن زدند. از این تعداد ۴۱نفر از جوانان و حتی نوجوانان شیعه شرق عربستان بوده‌اند. درمیان آنها ۷نفر هم یمنی حضور داشتند که ۲نفرشان اسیر بودند و اعدام اسیر جنگی جنایتی است که مغایر با اصول انسانی و بین‌المللی است؛ بنابراین اگر سعودی‌ها در موضوع مذاکره با تهران صادق بودند، در آستانه دور پنجم گفت‌وگوها چنین جنایتی را مرتکب نمی‌شدند.
بنابراین چشم‌انداز مذاکرات را نتیجه‌بخش نمی‌دانید؟
همینطور است. عربستان‌سعودی تحت حاکمیت مطلق بن‌سلمان، صداقتی در طرح مسائل ندارد و با انجام چنین جنایتی، به‌نظر می‌رسد اراده‌ای هم برای رفع اختلاف‌های موجود فی‌مابین ندارد؛ بنابراین به‌نظر من با این وضعیت، گفت‌وگوها به نتیجه نخواهد رسید و حتی شاید منجر به تنش‌زدایی هم نشود؛ چراکه در هفته‌های اخیر شاهد تحرکات تناقض‌آمیز مقام‌های این کشور نسبت به ایران بوده‌ایم. در بحث مذاکرات وین هم شاهد بودیم که سعودی‌ها برای به سرانجام نرسیدن گفت‌وگوهای هسته‌ای تحرکات زیادی داشتند. با توجه به این شرایط، به هیچ‌عنوان نسبت به آینده مذاکرات امیدوار نیستم و معتقدم نتیجه روشنی به‌دنبال نخواهد داشت. به‌نظرم سعودی‌ها در شرایط کنونی بیشتر به‌دنبال استفاده ابزاری از طرح ایده مذاکره با تهران هستند و می‌خواهند به گروه‌های هم‌پیمان ایران القا کنند که جمهوری‌اسلامی ایران درحال سازش با عربستان‌سعودی‌است و به سرنوشت آنها اهمیتی نمی‌دهد.
اظهار تمایل اخیر سعودی‌ها برای به نتیجه رساندن گفت‌وگوها با تهران را چگونه می‌توان تفسیر کرد؟
معتقدم اینگونه موضع‌گیری‌ها صرفا با هدف عوام‌فریبی انجام می‌شود که تناقض‌های موجود در گفتار و عملکرد مقام‌های این کشور شاهدی بر این مدعاست. بن‌سلمان اخیرا در رد وهابیت صحبت کرد، اما یکباره در یک روز ۸۱نفر در این کشور گردن زده شدند. آنها می‌خواهند خود را اصلاح‌طلب نشان دهند؛ تصویری که با تناقض‌های آشکاری همراه است.