معمولا لفظ کشور برای هند استفاده نشده بلکه از آن بهعنوان قاره یاد میشود چرا که از شمال تا جنوب و از شرق تا غرب، مردم متفاوت، زبانهای متنوع، آداب و رسوم متمایز و چشماندازهای گوناگون را شامل میشود. طی هزاران سال ساختارهای اجتماعی و دینی هند با حمله بیگانگان، قحطی، آزار و اذیتهای دینی، آشوبهای سیاسی و دیگر بلایا مواجه شده است هند محل پیدایش 2دین بزرگ هندوئیسم و بودایی بوده است.
از نظر تاریخی قدمتی کهن داشته و آثار تاریخی بیشماری در سراسر این کشور از دورههای مختلف و سبکهای معماری متنوع به جای مانده و از نظر تنوع جانوری و پوشش گیاهی نیز کمنظیر بوده و محل زندگی جانوران کمیابی نظیر شیر ایرانی، ببر بنگال، کرگدن تکشاخ و... است.
هندوستان سرزمینی وسیع است که برای دیدن تمامی جاذبههای آن به سالها وقت نیاز است. حال میخواهیم سفری هیجان انگیز به منطقهای رؤیایی در شمال هند داشته باشیم که در مقایسه با وسعت این شبه قاره ناچیز است.
منطقه مورد نظر بسیار مورد توجه گردشگران ماجراجو و نیز علاقهمندان به علوم روحی مثل یوگا و مدیتیشن و نام آن «ریشیکش» است که به پایتخت یوگای دنیا شهرت دارد. این شهر در کنار رود گنگ واقع شده و اطراف آن را کوههای سرسبز و جنگلهای انبوه فراگرفتهاند. غروب هر روز مردم در کنار رود گنگ مراسمی آئینی با نام آرتی برگزار میکنند.
در این مراسم مردم ابتدا آتشی بر پا کرده و سپس با ریختن گیاهان و روغنهای مختلف در آتش در باور خود آتش را تطهیر کرده و همه به خواندن آوازها و سرودهای دینی به زبانهای سانسکریت و هندویی میپردازند. در این شهر آشرامها یاهمان مدارس معروف یوگا به تعداد زیاد وجود دارد و علاقهمندان بسیاری از سراسر دنیا برای شرکت در دورههای مختلف مرتبط با علوم روحی به این منطقه سفر میکنند.
در این منطقه جاذبههایی مهمتر از یوگا و مدیتیشن وجود دارد؛ رودخانه گنگ و جنگلهای هیمالایا افراد ماجراجوی بسیاری را بهخود جذب کرده و باعث شده اکوتوریسم و توریسم ورزشی در آن رونق زیادی داشته باشد. توریستها برای قایقرانی در رودخانه خروشان گنگ (رفتینگ و کایاک)، کوهنوردی، جنگلنوردی، دوچرخهسواری کوهستان، گشتهای حیات وحش و... به اینجا سفر میکنند.
مردم روستاهای اطراف رودخانه گنگ اکثرا قایقرانان و کوهنوردان حرفهای هستند که به مرور زمان بهدلیل تردد ماجراجویان خارجی و نیاز ارائه خدمات به توریستها مهارتهای مختلف تورگردانی مرتبط با رودخانه را فرا گرفتهاند. دولت هند ساحلهای رودخانه را بهصورت فصلی به افراد محلی واجد شرایط که دورههای مختلف قایقرانی در رودخانه وحشی، امداد و نجات، پذیرایی از توریستها و... را گذراندهاند و از صلاحیت کافی برخوردار هستند جهت برپایی کمپهای فصلی قایقرانی اجاره میدهد.
برای جلوگیری از تخریب محیط زیست و آلودگی صوتی استفاده از برق در این کمپها ممنوع است. چون در غیراین صورت برای رساندن برق به ساحل مجبور به تغییر و تخریب محیط طبیعی بوده و یا درصورت استفاده از موتور برق سر و صدای حاصله آرامش طبیعت را بر هم میزند. توریستها دوست دارند بعد از گذراندن روزی پر هیجان با صدای آرامشبخش رودخانه بخوابند و صبح با صدای دلانگیز پرندگان از خواب بیدار شوند.
روستاییان در تمیز نگه داشتن کمپها بسیار کوشا هستند چون همیشه توریستها علاقهمند به اقامت در محلی پاکیزهتر هستند. به عنوان یک توریست ماجراجو از 7 سال گذشته تاکنون برای انجام سفرهای ماجراجویانه دستکم سالی 2 بار به این منطقه سفر کردهام و از نزدیک شاهد تلاش جدی قایقرانان محلی برای تمیز نگه داشتن رودخانه و محیط پیرامون آن بودهام. حتی یادم میآید یک بار توریستی تهسیگار خود را به رودخانه انداخت که بلافاصله یکی از قایقرانان محلی برای گرفتن تهسیگار به آب زد و جان خود را به خطر انداخت! که نشان از اهمیت پاکیزگی محیط طبیعی برای روستاییان منطقه دارد.
توریستها در مدت اقامت خود در این کمپها به فعالیتهای مختلفی نظیر قایقرانی در رودخانه وحشی(رفتینگ)، کایاکسواری، فرود از آبشار، جنگلنوردی، دوچرخهسواری و... میپردازند. به علاوه هر ساله در این منطقه مسابقات ورزشی و همایشهای مختلفی با هدف توسعه اکوتوریسم و توریسم ورزشی برگزار میشود. یکی از آنها برگزاری مسابقات آزاد رفتینگ قهرمانی آسیاست.
تاریخ برگزاری این مسابقات امسال 9 تا 12 آبان ماه است که قرار شده تیمی به جهت شرکت در این رقابتها با هدف معرفی ایران بهعنوان کشوری فعال در زمینه رفتینگ و فعالیتهای رودخانهای اعزام شود. در ضمن برای علاقهمندان به تماشای این مسابقات و نیز تجربه ماجراجویی و دیدار از سایر جاذبههای منطقه سفری ترتیب داده شده است.
دولت هند شرایطی فراهم آورده که در آن اصول اکوتوریسم نظیر اشتغالزایی برای افراد محلی، حفاظت از محیط طبیعی، ایجاد تجربه مثبت میان جامعه میزبان و میهمان، احترام به فرهنگ مردم محلی و اعتقادات آنها و... به بهترین شکل مورد توجه قرار گرفته است و مردم محلی آنقدر سرگرم پذیرایی از توریستها و ارائه خدمات به آنان هستند که هرگز به فکر مهاجرت به شهرها نخواهند افتاد.
متأسفانه در کشور ما خیلی از مدیران و کارشناسان گردشگری صحبت از اکوتوریسم به میان آورده و یکسره تعریف و اصول آن را مطرح میکنند ولی متأسفانه تجربه کافی در این زمینه نداشته و فقط از آن صحبت میکنند در حالی که در کشورهای عقبماندهای همانند کنیا، تانزانیا، نپال، هند و... مردم روستایی به اکوتوریسم عمل میکنند بیآنکه معنی آن را بدانند!
در ایران رودخانههای بسیاری قابلیت برگزاری سفرهای قایقرانی را دارند و ما نیز میتوانیم با درایت به جرگه کشورهای صاحب نام در توریسم رودخانهای بپیوندیم. متأسفانه مدیران عادت دارند حرفهای بزرگ زده ولی کارهای کوچک انجام دهند!
با فراهم آوردن بستر توسعه اکوتوریسم رودخانهای در ایران مطمئنا بسیاری از توریستهای ایرانی به جای پرداخت هزینههای زیاد برای سفر به کشورهای خارجی، به سفرهای رودخانهای روی خواهند و ضمن تجربه سفرهایی هیجان انگیز و دیدار از مناطق ناشناخته و بکر، کشور خود را بهتر خواهند شناخت که این امر به جلوگیری از خروج ارز از کشور کمک خواهد کرد و از طرفی با جذب توریستهای خارجی میتوان باعث ارزآوری بیشتر شد.