علمی به نام مدیریت به هم پیوسته‌ی آب، خاک، انرژی و غذا (پسماند) وجود دارد؛ یعنی همه‌ی منابع به هم پیوسته‌اند. پس صرفه‌جویی در یک بخش، به بخش‌های دیگر کمک می‌کند. برای مثال مقدار آبی که برای تولید یک کیلووات ساعت الکتریسیته مصرف می‌شود، عدد بسیار بزرگی است. مثلاً وقتی یک لامپ ۶۰ وات به مدت ۱۲ ساعت در خانه روشن باشد، ۶۰ لیتر آب مصرف می‌شود. اگر این لامپ اضافه در خانه خاموش باشد، در مصرف آب برای تولید انرژی صرفه‌جویی می‌شود و در کنار صرفه‌جویی در آب، تولید دی‌اکسیدکربن هم کم می‌شود؛ به همین سادگی.
در هفته‌ی اول فروردین، چهار روز جهانی جنگل، آب، هواشناسی و ساعت زمین را داریم و تکلیف سیزده‌به‌در و روز ملی طبیعت هم که مشخص است و همه این روز را خوب می‌شناسیم.
- اول فروردین، روز جهانی جنگل
اگر به جنگل می‌رویم
اول فروردین، روز جهانی جنگل است و فروردین در کشور ما، آغاز سفرهای تعطیلات سال نو و تفریح در طبیعت و جنگل‌هاست. شاید بسیاری از ما وقتی در یک جنگل آتش روشن می‌کنیم یا زباله می‌ریزیم، نمی‌دانیم ما انسان‌ها از گیاهان جنگلی، دارو تهیه می‌کنیم. علاوه بر این، محصولات بهداشتی مثل دستمال‌ها، اتانول برای ضدعفونی و حتی ماسک‌ها و لباس‌های محافظتی کارکنان پزشکی، از محصولات جنگلی مانند خمیر چوب و الیاف سلولزی تهیه می‌شود.
شاید نمی‌دانیم بر اساس اعلام سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور، فقط در سال ۱۳۹۹، بیش از ۲۱هزار هکتار از جنگل‌های کشور بر اثر آتش‌سوزی از بین رفته و تخریب این جنگل‌های ارزشمند به دلایلی مثل تغییر کاربری مناطق جنگلی به مزارع کشاورزی و ساخت و سازها در دل جنگل‌ها تشدید شده است.
شعار سال ۲۰۲۱ میلادی سازمان ملل در این روز جهانی، احیای جنگل «راهی برای بهبودی و بهزیستی»، بوده که فراخوانی جهت حفاظت و احیای اکوسیستم‌ها در سراسر جهان برای یک دهه (۲۰۳۰-۲۰۲۱) است.
- دوم فروردین، روز جهانی آب
همین کارهای ساده
دوم فروردین، روز جهانی آب است. در ایران در این روز خانه‌تکانی‌ها تمام شده و رکورد مصرف آب شکسته شده و کار از کار گذشته است! بنا به محاسبه‌های مؤسسه‌ی منابع جهانی بیش از ۳۰ کشور در سراسر جهان با کمبود شدید آب روبه‌رو هستند که ایران در میان ۱۰ کشور اول جهان است!
کارشناسان نیز دلایل کمبود آب را در استفاده‌ی بی‌رویه و بیش از حد منابع آبی می‌دانند؛ به این معنا که میزان استفاده از منابع آبی بیش از میزان تولیدی است که در طبیعت صورت می‌گیرد. افزایش جمعیت در جهان، گرمایش زمین و آلودگی آب نیز از دیگر دلایل آن به شمار می‌روند.
اگرچه استفاده‌ی بیش از حد بخش صنعت و کشاورزی مهم‌ترین مسئله در کمبود آب هستند، اما بد نیست بدانیم مصرف روزانه‌ی آب هرکدام از ما هم نقش مهمی در پایداری منابع آبی دارند و همین کارهای ساده مثل مسواک‌زدن، دوش‌گرفتن، لباس‌شستن و خانه‌تکانی می‌توانند در کمبود آب کشورمان بسیار تعیین‌کننده باشند.
- سوم فروردین، روز جهانی هواشناسی
همه‌ی هواشناس‌های اطراف ما!
یاسمن رضائیان:
مامان می‌گوید: «چترت را توی کیفت بگذار. هوای بهار خبر نمی‌کند. یک‌دفعه باران می‌گیرد». بابا می‌گوید: «بگذار هوا را بررسی کنم. اگر بارانی نباشد، می‌توانیم به جاده بزنیم.» برادرم که عاشق هواپیماهاست و خبرهایشان را دنبال می‌کند می‌گوید: «یک پرواز دیگر به خاطر شرایط بد جوی لغو شد.»
وضعیت هوا، جزئی جدانشدنی از زندگی روزمره‌ی ماست. این پیوند، بسته به سبک زندگی، پررنگ‌تر یا کم‌رنگ‌تر می‌شود. مثلاً برای کشاورزان و عشایر وضعیت هوا بسیار مهم است و زندگی هرروزه‌ی آن‌ها به هوا وصل شده است. برای شهرنشین‌ها این تأثیر کم‌تر است، اما هیچ‌وقت از بین نمی‌رود.
حتماً شما هم دور و اطرافتان آدم‌های مسنی را دیده‌اید که معتقدند خودشان یک‌پا هواشناس هستند. آن‌ها معمولاً می‌گویند: «ما با نگاه‌کردن به آسمان می‌فهمیم که این ابرها می‌بارند یا نه.» البته این حرف اشتباه هم نیست. تشخیص بارش از روی ابرها کار سختی نیست و ابرهای باران‌زا معمولاً تیره و قابل تشخیص هستند. این تیرگی نیز از هم رُفت (کُنوِکسیون) داخلی آن‌ها ناشی می‌شود.
اما علم هواشناسی علمی است که تغییرات جوی را «پیش‌بینی» می‌کند. برای همین نیاز دارد قبل از این‌که ابرها در آسمان دیده شوند از تغییرات جوی خبر بدهد. این علم جذاب، از علوم گوناگون مانند جغرافیا، ریاضیات، فیزیک و داینامیک کمک می‌گیرد تا پیش‌بینی دقیقی از وضعیت هوا ارائه بدهد.
اگر پدربزرگ من این مطلب را می‌خواند می‌گفت: «هواشناسی هم که خیلی‌وقت‌ها اشتباه پیش‌بینی می‌کند!» بله، درست است. تغییرات جوی آن‌قدر پیچیده هستند که نمی‌توان قطعی درباره‌ی آن‌ها صحبت کرد. برای همین است که هواشناسی «پیش‌بینی» می‌کند و با «قطعیت» صحبت نمی‌کند. هر لحظه ممکن است یک توده‌ی هوایی از جایی که پیش‌بینی نمی‌شده از راه برسد و همه‌ی احتمالات ما درباره‌ی هوای روز را به‌هم بریزد. این نشان می‌دهد طبیعت همواره از انسان قدرتمندتر است.
اما این‌که علم هواشناسی در نظر نسل‌های پیشین گاهی تا حد یک امر روزمره و ساده تنزل یافته شاید به خاطر این باشد که همواره در زندگی‌شان حضور داشته و چون با آن زندگی کرده‌اند، دیگر هواشناسی را یک علم پیچیده نمی‌دانند. اما هواشناسی یکی از پیچیده‌ترین و سنگین‌ترین علوم در دنیاست و آن چیزی نیست که عموم مردم فکر می‌کنند.
از نظر پدربزرگ، هواشناسی همان چیزی است که خودش با تجربه به دست آورده است. برای همین هروقت می‌گویم: «پرباران‌ترین فصل در تهران، بهار است نه پاییز.» پدربزرگ با تعجب مرا نگاه می‌کند و می‌گوید: «پدرجان، همه می‌دانند پاییز پرباران‌ترین فصل سال است. درس‌هایت را خوب نخوانده‌ای!»
- ششم فروردین، ساعت زمین
من چراغ‌ها را خاموش می‌کنم
هیچ شبی نیست که همه‌ی چراغ‌های زمین خاموش باشد! اما می‌شود چراغ‌های زیادی را خاموش کرد. حرکت جهانی «ساعت زمین» از سال ۲۰۰۷ میلادی آغاز شد و شاخه‌ی صندوق جهانی طبیعت در استرالیا ابتدا از ساکنان شهر سیدنی و سپس از ساکنان زمین دعوت کرد تا در آخرین شنبه‌ی ماه مارس هرسال از ساعت ۲۰:۳۰ تا ۲۱:۳۰، تمامی چراغ‌های غیرضروری و وسایل برقی را خاموش کنند و به یاد بیاورند که تغییرات اقلیمی جدی است و مصرف انرژی باید با احتیاطی بیش‌تری صورت بگیرد و همه باید برای نجات زمین اقدام کنیم.
نخستین گرامی‌داشت ساعت زمین در ایران هم در سال ۱۳۹۰ و با خاموشی چراغ‌های برج میلاد در تهران انجام شد. طبق برآوردها، اگر ۳۰ میلیون مشترک برق در ایران، هرکدام تنها یک لامپ ۱۰۰واتی از مصرف روشنایی خود را در همین بازه‌ی زمانی خاموش کنند، موجب صرفه‌جویی سه‌هزار مگاواتی مصرف انرژی می‌شوند.