همشهری آنلاین -یکتا فراهانی: این روزها اخباری مبنی بر ورود سرخک به برخی نقاط کشور به گوش می‌رسد. یکی از دلایل آن هم ورود این ویروس از بعضی کشورهای همسایه و شیوع آن است. سرایت این بیماری. بسیار بالاست و خیلی زود از فرد مبتلا به دیگران منتقل می‌شود.
نشانه‌های بیماری
فهیمه سادات‌آقامیر، دانشجوی دکترای ویروس‌شناسی دانشگاه تربیت‌مدرس در این مورد می‌گوید : «سرخک (Measles) یک بیماری ویروسی است که منجر به عفونت ناحیه تنفسی می‌شود و از طریق قطرات ایجاد شده توسط عطسه و سرفه به دیگران انتقال می‌یابد.
نشانه‌های این بیماری حدود ۱۲-۱۰ روز پس از مواجهه با ویروس بروز پیدا می‌کند که معمولا با تب، بی‌حالی، گلودرد، راش‌های (یا دانه‌های) پوستی کاملا مشخص از لحاظ بالینی همراه است که ابتدا در ناحیه صورت ظاهر می‌شود و بلافاصله کل بدن را فرامی‌گیرد.»
عوارض
به گفته آقامیر، سرخک گاهی با عوارض شدیدی همراه است که در این بین می‌توان به نابینایی، مشکلات مغزی (انسفالیت) و حتی در مواردی نیز مرگ ومیر اشاره کرد.
از لحاظ میزان سرایت، این ویروس یکی از مسری‌ترین ویروس‌های شناخته شده است؛ به گونه‌ای که گفته می‌شود میزان سرایت سرخک از ویروس کووید۱۹ و حتی ویروس ابولا هم بیشتر است. یعنی اگر فردی که مبتلا به این ویروس است، در مکان سربسته‌ای باشد، حتی دو ساعت پس از ترک آنجا هم می‌تواند آن را به دیگران منتقل کند.
ایمنی و درمان
آقامیر می‌گوید سرخک درمان خاصی ندارد و اغلب درمان‌ها برای کاهش عوارض ناشی از ابتلا به این ویروس است که جنبه حمایتی دارند.
اما واکسن بسیار موثری برای پیشگیری از ابتلا به سرخک وجود دارد که بهترین راهکار برای جلوگیری از ابتلا به ویروس به حساب می‌آید.
واکسن سرخک MMR نامیده می‌شود که مجموعه‌ای از واکسن‌ها علیه سه ویروس سرخک، سرخجه و اوریون است و با تزریق آن، همزمان علیه سه بیماری ایمنی مادام العمر ایجاد می‌شود. ساخت این واکسن در ایران از سال ۱۳۴۸ آغاز شد و توانست در مدت زمان کوتاهی مورد تایید سازمان بهداشت جهانی قراربگیرد.
به گفته این ویروس شناس، سرخک در اغلب موارد خود به خود بهبود پیدا می‌کند. اما نیاز به مراقبت های بهداشتی نیز دارد.
لزوم واکسیناسیون
آقا میر می‌گوید اخیرا دنیا با مشکل طغیان ویروس سرخک مواجه شده، به طوری که گزارش‌ها از بعضی کشوها بیانگر افزایش میزان موارد مثبت سرخک در آنها بوده و این امر سبب توجه و اقداماتی در خصوص مهار این طغیان از سمت سازمان بهداشت جهانی شده است.
از کشورهایی که بیشترین گزارش موارد مثبت سرخک را داشته‌اند، می‌توان به ترتیب به سومالی، نیجریه، هند، اتیوپی، پاکستان، افعانستان، کنگو، ساحل عاج، مالی و یمن اشاره کرد.
خوشبختانه در ایران با وجود تلاش‌هایی که از قبل توسط پزشکان، ویروس‌شناسان و دیگر دست اندرکاران کادر درمان در زمینه واکسیناسیون و مراقبت‌های بهداشتی شده، موارد مثبت به اندازه‌ای نبوده که بتوان گفت به حد طغیان سرخک رسیده ایم. اغلب موارد گزارش شده نیز به سبب ورود مهاجران به ویژه از مرزهای شرقی بوده است.
علل احتمالی طغیان سرخک
- زیرساخت‌های ضعیف حفظ سلامت: هنگامی‌که زیر ساخت‌های منطقه ای برای پیشگیری، واکسیناسیون و تشخیص سریع موارد آلوده ضعیف باشد، ویروس بدون هیچ محافظتی وارد کشور و به سرعت نیز پخش می‌شود.
- جنگ و درگیری‌های منطقه‌ای: جنگ همواره پیامدهای بسیار بدی در پیش داشته؛ از جمله کاهش توجه به مسائل بهداشتی و واکسیناسیون که در این رابطه می‌توان به جنگ یمن اشاره کرد. چون با توجه به گزارش سازمان بهداشت جهانی، یمن کشوری است در آن که با طغیان ویروس سرخک مواجه هستیم.
-ضعف آموزش همگانی: آگاهی پایین و اطلاع رسانی نکردن به موقع و همچنین سطح سوادپایین جامعه، موضوع بسیار مهمی در کنترل بیماری‌ها به حساب می‌آید و کشورهایی که برنامه آموزش مناسبی برای بهداشت دارند همواره در مهار طغیان‌ها بهتر و موفق‌تر عمل می‌کنند.
- انتشار اطلاعات نادرست در جامعه: رواج شایعه و شیوع اطلاعات غلط ضربه خطرناکی بر بدنه سیستم بهداشتی کشورها می زند. به گونه‌ای که حتی می بینیم این موضوع در کشورهای پیشرفته هم وجود دارد و بعضی افراد به دلایل مختلف در مقابل واکسیناسیون مقاومت می‌کنند.
- درگیری طولانی مدت با پاندمی‌های مختلف: با توجه به اینکه چند سالی است دنیا با پاندمی ویروس کرونا مواجه شده؛ اغلب تمرکز و انرژی سیستم بهداشتی دنیا به سمت مهار و کنترل این بیماری معطوف شده و اولویت‌های بهداشتی نیز به سمت کووید و مهار آن سوق داده شده است.
معطوف شدن توجهات به کرونا این فرصت را به ویروس سرخک داده که از حالت نهفته خود خارج شود؛ چراکه به سبب ترس و نگرانی و تغییر رفتار اجتماعی حاصل از درگیری با پاندمی اخیر، بعضی خانواده‌ها برای تزریق واکسن دوره‌ای کودکان کمتر به مراکز بهداشتی مراجعه کرده‌اند. ضمن‌اینکه پیگیری از سمت مراکز بهداشت برای واکسیناسیون کودکان نیز به طور ناخواسته کمتر صورت گرفته است.
- ورود مهاجران غیر قانونی به کشورها: یکی از عوامل مهم دیگر که منجر به از دست دادن کنترل موارد مثبت ویروس سرخک به کشورها از جمله کشور ایران شده، ورود غیر قانونی مهاجران خصوصا از مرزهای شرقی است که اغلب به صورت گروهی انجام می شود و دسترسی به اطلاعات افراد ناقل و واکسن نزده نیز بین آنها وجود ندارد. به همین دلیل شانس تماس این افراد با جامعه و افزایش موارد مثبت بالا خواهد رفت.
راه‌حل‌های پیشنهادی برای گذر از طغیان سرخک
- افزایش اطلاع رسانی صحیح و گسترده از طریق مطبوعات و صدا و سیما
- کنترل و پیگیری واکسیناسیون به موقع کودکان
- تشخیص به موقع و استفاده از تست های سریع تشخیص بیماری
- گزارش سریع موارد مشکوک ابتلا به سرخک به پایگاه‌های بهداشتی
- راه اندازی اتوبوس‌های سیار برای واکسیناسیون سریع و در دسترس بیماری سرخک
- دیده‌بانی کامل از شهرهای مرزی و شهرهایی که آمار موارد مثبت بیشتری در آنها گزارش شده است
- سازمان‌دهی و شناسایی افرادی که به صورت غیر قانونی وارد کشور می شوند.
- تزریق واکسن اجباری سرخک در مرزهای ورودی