شهاب مهدوی - همشهری آنلاین: کمدی‌ای که با گذر از ۲۶ میلیارد تومان فروش، امیدهایی را زنده کرده بود حالا در فضای مجازی در دسترس قرار دارد و در همین چند روز خیلی‌ها، که می‌توانستند مخاطبان بالقوه فیلم باشند آن را دیده‌اند؛ بی‌پروای بلیت ۴۵ هزار تومانی و هزینه‌های جانبی سینما رفتن که حالا دیگر تفریح چندان ارزانی هم نیست.
نسخه‌ای که از سگ بند بیرون آمده با دوربین تلفن همراه از روی پرده ضبط شده و برخلاف بیشتر نسخه‌های قاچاق موسوم به «پرده‌ای»، تمیز و شفاف و بدون لرزش است. درحالی‌که نسخه قاچاق روز صفر، دیگر فیلم روی پرده، خیلی ماهرانه ضبط نشده و تکان‌های دوربین آن را به نسخه‌ای تبدیل کرده که می‌شود گفت قابل دیدن نیست.
سرقت از روی پرده در کمال آرامش
اما فیلم‌ها چگونه از روی پرده دزدیده می‌شوند. این روایت خبرگزاری مهر، می‌تواند تصویری روشن از آنچه در سالن‌های سینما رخ می‌دهد ارائه کند: «در میانه‌ماه رمضان، سانس ساعت ۱۶، در یکی از مهم‌ترین پردیس‌های سینمایی تهران و درحالی‌که به لطف فروش بلیت‌های نیم بها اتفاقاً سالن سینما مخاطبان قابل توجهی دارد، متصدی سالن تنها نگاه اجمالی به بلیت‌ها می‌اندازد و می‌گوید هر کجا که دوست دارید، بنشینید. در طول ۱۲۰ دقیقه زمان نمایش هم هر مخاطبی که در میانه فیلم به سالن می‌رسد خودش در گوشه‌ای صندلی‌ای پیدا می‌کند و می‌نشیند، متصدی سالن حتی آنها را تا شماره صندلی درج شده روی بلیت راهنمایی نمی‌کند و تا پایان فیلم هیچ نظارتی صورت نمی‌گیرد، حالا شما می‌توانید به راحتی گوشی موبایل خود را دربیاورید، حتی روی چهارپایه‌های مخصوص گوشی بکارید و صفر تا صد فیلم را بی‌آنکه مزاحمی داشته باشید و بدون آنکه استرس و اضطراب لو رفتن مزاحم کارتان شود، تصاویر روی پرده را ضبط کنید و این فرایند یعنی قاچاق فیلم! این یعنی بر باد رفتن سرمایه سرمایه‌گذاران آن اثر.»
نظارتی که کمرنگ شده است
سال‌هاست که مجموعه سینماهای کشور به دوربین‌های مادون قرمز مجهز شده‌اند. دوربین‌هایی که امکان نظارت و مانیتورینگ سالن‌ها را فراهم می‌کنند تا جلوی اتفاق‌هایی چون تصویربرداری از روی پرده گرفته شود. این دوربین‌ها، به دلایلی در تعدادی از سالن‌ها خاموش هستند. یک دلیلش می‌تواند از کار افتادن این دوربین‌ها باشد که دلیل موجهی نیست؛ دلیل دیگر که آن هم موجه نیست، مرحله بعد از دوربین‌های مادون قرمز است. اینکه باید آنچه توسط دوربین‌های مادون قرمز ثبت می‌شود توسط یکی از کارکنان سینما مورد نظارت قرار گیرد. اتفاقی که خیلی وقت‌ها نمی‌افتد وگرنه شخصی که فیلم سگ بند را از روی پرده سرقت کرده نمی‌توانست با خیال راحت تصاویر روی پرده را بدون لرزش با دوربین تلفن همراهش ضبط کند.
قاچاق آنلاین،اکران آنلاین
از ۲ سال پیش که کرونا نفس‌های اکران سینماها را به شماره انداخت؛ اکران آنلاین به‌عنوان یک امکان، جدی گرفته شد. نخستین فیلمی هم که با سر و صدایی زیاد به‌صورت آنلاین اکران شد «خروج» حاتمی کیا بود. فیلمی که خیلی زود قاچاق شد. بعد از خروج، فیلم‌های دیگری هم به‌صورت آنلاین اکران و به سرنوشت مشابهی دچار شدند. از فیلم‌های روی پرده، وقتی «قدغن» به‌دلیل شکست تجاری، به شکلی زودهنگام به‌صورت آنلاین اکران شد، نسخه قاچاقش در کمتر از یک ساعت وارد کانال‌های تلگرامی شد و بلافاصله هم چند شبکه ماهواره‌ای فارسی زبان آن را به نمایش درآوردند. این بلایی است که سر همه فیلم‌ها و سریال‌های نمایش خانگی می‌آید و یکی از دلایل وضعیت بحرانی پلتفرم‌ها، قاچاق آسان و سریع محصولاتشان است.
امنیتی که وجود ندارد، سرمایه‌ای که برباد می‌رود
وقتی در بهمن سال گذشته خبر رسید که «علف‌زار» به‌عنوان یکی از فیلم‌های جشنواره فجر، قاچاق شده، مدیران سینمایی وعده برخورد و پیگیری ماجرا را دادند. در سازمان سینمایی ستاد صیانت و مبارزه با تکثیر و عرضه غیرمجاز آثار سینمایی و سمعی و بصری، وظیفه برخورد با پدیده قاچاق فیلم‌ها را برعهده دارد. ستادی که مدت‌هاست هیچ صدایی از آن به گوش نمی‌رسد. به همین دلیل برخی رسانه‌ها از انفعال سازمان سینمایی در قبال پدیده قاچاق فیلم‌ها به انتقاد پرداخته‌اند. از سوی دیگر اما باید نقش سینماداران را هم در این بحران درنظر گرفت؛ چرا سالن سینما محیط امنی برای ضبط فیلم روی پرده با تلفن همراه می‌شود و کنترل و نظارتی در کار نیست؟ یکی از دلایل این اتفاق می‌تواند کاهش کارکنان سینماها باشد.
در ایام کرونا سینماداران تعداد زیادی از کارکنان‌شان را تعدیل کردند. وقتی بعد از ۲ سال اکران به روال عادی‌اش بازگشت، برخی از سینماداران ترجیح دادند با همان کارکنان محدود به جا مانده به فعالیت ادامه دهند. با حضور حداقلی پرسنل، نظارت و مانیتورینگ و استفاده از دوربین‌های مادون قرمز در برخی سالن‌ها به فراموشی سپرده شد. اتفاقی که نتیجه‌اش قاچاق آسان فیلم‌های روی پرده است. فعلا هم که همه‌چیز با سیاست سکوت و انفعال پیش می‌رود و نه مدیریت سینما و نه انجمن سینماداران واکنشی به حراج سرمایه‌های سینمای ایران نشان نداده‌اند. سینمایی که حالا هم پرفروش‌ترین فیلم روی پرده‌اش و هم شکست خورده‌ترین اثرش، در دسترس عموم قرار دارد، راحت و آسان و بی‌دردسر، قاچاقچیان محترم مشغول کارند و هر روز بیشتر از دیروز دلایلی برای سینما نرفتن فراهم می‌کنند.